Сербская мова

Сербская
Сербская
Саманазва	српски језик, srpski jezik
Краіны	Сербія, Боснія і Герцагавіна, Чарнагорыя, Харватыя і інш.
Рэгіёны	Цэнтральная Еўропа, Паўднёвая Еўропа
Афіцыйны статус	у Сербіі, Босніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, у Косаве і некаторых муніцыпалітэтах Паўночнай Македоніі
Арганізацыя, якая рэгулюе	Кіраванне па стандартызацыі сербскай мовы
Агульная колькасць носьбітаў	больш за 12 мільёнаў
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Еўразіі
	Індаеўрапейская; Славянская; Паўднёваславянскія; Сербская
Пісьменнасць	кірыліца (вукавіца), лацініца (гаевіца)
Моўныя коды
ISO 639-1	sr
ISO 639-2	srp
ISO 639-3	srp
Ethnologue	srp
ABS ASCL	3505
IETF	sr
Glottolog	serb1264
	Вікіпедыя на гэтай мове

Сербская мова — адна са славянскіх моў. Разам з балгарскай, македонскай, славенскай, харвацкай і баснійскай адносіцца да паўднёваславянскай падгрупы. Апошнія дзве мовы часта аб'ядноўваюць з сербскай у адну (сербахарвацкую мову); у гэтым выпадку асобныя сербская, харвацкая і баснійская мовы лічаць рэгіянальнымі варыянтамі сербахарвацкай. Пералік адрозненняў сербскай мовы ад харвацкай і баснійскай — на старонцы сербахарвацкая мова.

Сацыялінгвістычныя дадзеныя

На сербскай мове размаўляюць у Сербіі і Чарнагорыі, у асобных усходніх раёнах Харватыі, а таксама ў баснійскім рэгіёне Рэспубліка Сербская. Лік сербскамоўных — каля 12 млн. чалавек. Большасць носьбітаў — сербы, якія вызнаюць праваслаўе.

Пісьменнасць

Сербская мова выкарыстоўвае ў якасці пісьменнасці два алфавіта: заснаваны на кірыліцы («вуковіца») і заснаваны на лацініцы («гаевіца»). У кожным па 30 літар; існуе адназначная адпаведнасць паміж літарамі аднаго і другога алфавіта (але простае аўтаматычнае пераўтварэнне тэксту магчыма толькі ў адзін бок, бо лацінскія дзіграфы зрэдку адпавядаюць парам асобных кірылічных літар).

Некаторыя сербскія курсіўныя і рукапісныя літары (маленькія г, д, п, т, вялікія Б, Д, Н, гл. артыкул «Грамадзянскі шрыфт») істотна адрозніваюцца ў напісанні ад тых жа літар у большасці цяперашніх кірылічных азбук. Аднак гэтая розніца часта не падтрымліваецца распаўсюджанымі камп'ютарнымі выдавецкімі сістэмамі, дзе курсіў кірыліцы адлюстроўваецца толькі ў «рускім» напісанні.

Нябуквенныя арфаграфічныя знакі

З нябуквенных арфаграфічных знакаў у сербскай пісьменнасці (як у кірыліцы, так і ў лацініцы) выкарыстоўваюцца:

злучок;
апостраф;
надрадковыя дыякрытычныя знакі (пяць знакаў, з якіх адзін мае два значэння), узыходзячыя да царкоўнаславянскай пісьменнасці, рэгулярна ўжываюцца ў слоўніках, але ў звычайным тэксце сустракаюцца рэдка, пераважна для адрознівання амографаў:
- знак націску мае чатыры разнавіднасці:
  - доўгі сыходзячы націск;
  - доўгі ўзыходзячы націск;
  - кароткі сыходзячы націск;
  - кароткі ўзыходзячы націск;

Марфалогія

Назоўнік

Сербскі назоўнік мае граматычныя катэгорыі роду, ліку і склону. Існуе тры роды (мужчынскі, жаночы, сярэдні), два лікі (адзіночны і множны) і сем склонаў (назоўны, родны, давальны, вінавальны, творны, месны і клічны).

Сербскі алфавіт (літары ў кірылічным парадку)

Кірыл- іца	Лаці- ніца	Прыкладнае чытанне
Аа	Aa	[a]
Бб	Bb	[б]
Вв	Vv	[в]
Гг	Gg	[г]
Дд	Dd	[д]
Ђђ	Đđ	мяккае [дж]
Ее	Ee	[е]
Жж	Žž	[ж]
Зз	Zz	[з]
Ии	Ii	[і]

Кірыл- іца	Лаці- ніца	Прыкладнае чытанне
Jj	Jj	[й]
Кк	Kk	[к]
Лл	Ll	[л]
Љљ	Lj lj	[ль]
Мм	Mm	[м]
Нн	Nn	[н]
Њњ	Nj nj	[нь]
Оо	Oo	[о]
Пп	Pp	[п]
Рр	Rr	[р]

Кірыл- іца	Лаці- ніца	Прыкладнае чытанне
Сс	Ss	[с]
Тт	Tt	[т]
Ћћ	Ćć	(мяккае) [ч]^*
Уу	Uu	[у]
Фф	Ff	[ф]
Хх	Hh	[х]
Цц	Cc	[ц]
Чч	Čč	(цвёрдае) [ч]^*
Џџ	Dž dž	цвёрдае [дж]
Шш	Šš	[ш]

^* У шматлікіх дыялектах розніца ў гучанні літар ћ і ч адсутнічае.

Гл. таксама

В. С. Караджыч

Зноскі

↑ [1]

Спасылкі

Funky Serbian Language - дыдактычныя матэрыялы, у тым ліку бясплатны аўдыаслоўнік англ.:
Б92
Фондација Растко Архівавана 4 верасня 2007.
Майстэрня сербскай мовы і культуры Архівавана 15 верасня 2008. Вывучыце сербскую мову
Анлайн-курс сербскай мовы Архівавана 6 лістапада 2008.
Падручнік Сербскай мовы

[1] [1]

[1]