Вікіпедыя

Першая бітва за Фалуджу

(Пасля перасылкі з Бітва за Фалуджу (2004, красавік))

Першая бітва за Фалуджу — бітва паміж падраздзяленнямі Корпуса марской пяхоты ЗША і іракскімі баевікамі за кантроль над горадам Фалуджа, якая адбылося ў красавіку 2004 года падчас амерыканскай акупацыі Ірака.

Першая бітва за Фалуджу
Асноўны канфлікт: Іракская вайна
Амерыканскія марпехі назіраюць за дзеяннямі танкаў «Абрамс» падчас вулічных баёў 6 красавіка.
Дата 4 красавіка — 1 мая 2004
Месца Эль-Фалуджа, Ірак
Вынік перамога паўстанцаў
Праціўнікі
 ЗША Іракскія паўстанцы:

і іншыя суніцкія сілы

Камандуючыя
Злучаныя Штаты Амерыкі Джэймс Конвей
Злучаныя Штаты Амерыкі Джэймс Мэціс 		Джасім Мухамад Салех[1]
Аль-Каіда Абдула аль-Джанабі
Абу Мусаб аз-Заркаві
Сілы бакоў
2200—6000 байцоў 2000—3600 байцоў
Страты
27 забітых (па даных ЗША)
240 забітых (па даных паўстанцаў) 		12 забітых (па даных паўстанцаў)
184—228 забітых (па даных ЗША)
Агульныя страты
572–616 мірных жыхароў загінулі
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Папярэднія падзеі правіць

Пасля красавіку 2003 года раён Фалуджы, размешчанай на захад ад Багдаду, перайшоў пад кантроль 82-й паветрана-дэсантнай дывізіі ЗША пад камандаваннем генерал-лейтэнанта Сікорскага.

У канцы красавіка 2003 года амерыканскія войскі двойчы адкрывалі агонь па дэманстрацыях гараджан, забіўшы каля 20 чалавек. 29 красавіка 2003 года было забіта не менш за 10 іракцаў[2]. Праз дзень інцыдэнт паўтарыўся[3]. 18 верасня 2003 года амерыканцы расстралялі вясельны картэж[4]. Гэтыя інцыдэнты прывялі да таго, што Фалуджа пачала ператварацца ў аплот набіраючага сілу суніцкага партызанскага руху. Ужо ў чэрвені амерыканскія войскі ў Фалуджы запыталі ў камандавання падмацаванне для таго, каб здушыць супраціў.

У пачатку 2004 года аперацыі партызан у раёне Фалуджы сталі больш агрэсіўнымі. На гэтым фоне ў сакавіку 2004 года ў рамках планавай ратацыі заходняя частка Ірака была перададзена пад кантроль 1-гв экспедыцыйнага корпуса марской пяхоты ЗША. Сітуацыя ў горадзе заставалася няўстойлівай.

31 сакавіка ў цэнтры горада ў засаду патрапілі машыны амерыканскіх наймітаў з прыватнай фірмы «Блэкуотэр». Чацвёра з іх былі забіты, іх целы пранесены праз горад і павешаны на гарадскім мосце. Усё гэта здымалася на відэакамеру. Кадры здарэння адразу ж з’явіліся ў эфіры сусветных тэлеканалаў, шакаваўшы грамадскасць ЗША і стаўшы наглядным доказам таго, што Фалуджа больш не кантралюецца амерыканскімі войскамі.

Баі правіць

Амерыканская аперацыя па вызваленні ад інсургентаў Фалуджы атрымала назву «Пільная рашучасць» (англ.: Vigilant Resolve). Рашэнне аб пачатку аперацыі прымалі Дональд Рамсфэлда, генерал Абізаід і кіраўнік акупацыйнай адміністрацыі Пол Брэмер[5].

Штурм горада пачаўся 5 красавіка 2004 года. Папярэдне ён быў блакаваны амерыканскімі войскамі з усіх бакоў. У пачатку баёў амерыканцам супрацьстаяла 500 маджахедаў. З амерыканскага боку ў баях удзельнічала два батальёны агульнай колькасцю 1000 чалавек (падпалкоўнікаў Бірна і Олсана) і адна танкавая рота. Амерыканцы таксама мабілізавалі два батальёна іракскіх сілавікоў, якія, аднак, ніяк сябе не праявілі з-за нізкага маральнага духу.

Сімпатыі мясцовага насельніцтва (200 тыс. чалавек) былі цалкам на баку партызан. Мясцовыя духоўныя і гарадскія лідары (Шэйх Абдула Аль-Янабі) заклікалі народ да супраціву акупантам.

6 красавіка ў горад высунуўся разведвальны ўзвод амерыканцаў, які неўзабаве быў абстраляны і блакаваны. У бой ўцягнулася танкі «Абрамс». Прасоўванне амерыканцаў ускладнялася жорсткім супрацівам абаронцаў Фалуджы і барыкадамі на вуліцах горада. Уначы 7 красавіка амерыканская авіяцыя распачала бамбардзіроўку горада ў месцах прасоўвання сваіх наземных падраздзяленняў. Таксама ў гэты дзень амерыканская авіяцыя знішчыла мячэць Абдэль-Азіз аль-Самары, дзе загінула 40 чалавек[6][7]. Групоўка замежнікаў была ўзмоцнена яшчэ двума батальёнамі. Яшчэ тры батальёна забяспечвалі блакаду горада. Штурмавая групоўка налічвала 6000 салдат,[8] (па іншых даных, 2200 салдат[9]). Аднак гэтых сіл відавочна не хапала. Кааліцыйныя войскі былі раззасяроджаны з прычыны распачатага шыіцкага паўстання.

У выніку разлютаваных баёў да 9 красавіка амерыканцы страцілі забітымі, па афіцыйных даных, да 30 сваіх салдат. Да гэтага часу марская пяхота кантралявала не больш за 15% горада[8] (па іншых даных — 25% горада[10]).

Колькасць загінулых іракцаў (у тым ліку мірных жыхароў падчас авіяналётаў) дасягнула 280. Адсутнасць электрычнасці, вадаправода і своечасовай медыцынскай дапамогі паставіла горад на мяжу гуманітарнай катастрофы, якая аб’яднала як сунітаў, так і шыітаў. Дзякуючы гуманітарнай дэлегацыі і журналістам Аль-Джазіры інфармацыя аб сітуацыі ў горада стала здабыткам галоснасці і сусветная грамадскасць пачала аказваць ціск на амерыканскае кіраўніцтва. Прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі Тоні Блэр асабіста папрасіў прэзідэнта ЗША Буша спыніць штурм Фалуджы.

Пасля 9 красавіка актыўныя баявыя дзеянні завяршыліся, аднак у горадзе працягваліся спарадычныя перастрэлкі. 28 красавіка амерыканцы апошні раз падвергнулі горад артылерыйскаму абстрэлу[11].

Ужо 28 красавіка амерыканскае камандаванне заключыла са старэйшынамі Фалуджы дагавор аб урэгуляванні сітуацыі. Дагавор прадугледжваў адвод сіл ЗША з горада і фарміраванне іракскай брыгады (1100 чалавек) для кантролю над горадам і прадухілення пранікнення ў яго найбольш актыўных паўстанцаў. Брыгада была ўзброена амерыканскім зброяй, камандаваў ёю іракскі генерал.

30 красавіка войскі ЗША пачалі адыход з Фалуджы.

Наступствы правіць

На момант свайго правядзення першы штурм Фалуджы быў найбуйнейшай ваеннай аперацыяй у Іраку пасля звяржэння рэжыму Садама Хусейна. Па выніках баявых дзеянняў горад застаўся пад кантролем партызанскіх фарміраванняў. У ходзе штурму загінула па меншай меры 700 іракцаў (з жыхароў горада)[12]. Меліся значныя разбурэнні. Баевікі заявілі, што іх страты склалі 12 чалавек і сцвярджалі аб гібелі 240 амерыканцаў[8].

З мая па верасень 2004 года сітуацыя ў раёне Фалуджы заставалася досыць спакойнай, хоць мелі месца шэраг узброеных сутыкненняў паміж сіламі ЗША і партызанамі. У той жа час, эксперымент з Фалуджыйскай брыгадай апынуўся няўдалым: брыгада практычна развалілася, а пастаўленая ёй амерыканская зброя трапіла ў рукі паўстанцаў. Восенню ў рамках кампаніі па аднаўленні кантролю над раёнамі, страчанымі падчас шыіцкага паўстання, амерыканскае камандаванне вылучыла ўльтыматум гараджанам аб выдачы вядомага тэрарыста Абу Мусаб аз-Заркаві, што хаваўся ў горадзе. Пасля правалу перамоваў са старэйшынамі марская пяхота ЗША, улічыўшы папярэдні вопыт і правёўшы адпаведнае планаванне, 8 лістапада 2004 года пачала другі штурм Фалуджы, які апынуўся яшчэ больш кровапралітным, чым першы.

Зноскі правіць

  1. ↑ Генерал, устроивший американцам «Иракский Сталинград».
  2. ↑ В Фаллудже американцы расстреляли толпу иракцев. Погибли 10 человек Архівавана 5 жніўня 2016.
  3. ↑ В Фаллудже американцы вновь расстреляли демонстрацию. Есть погибшие Архівавана 5 жніўня 2016.
  4. ↑ "Аль-Джазира": Американцы расстреляли свадьбу в Эль-Фаллудже
  5. ↑ Секретный доклад о поражении американской армии в Фаллудже, Ирак // WikiLeaks
  6. ↑ Американцы разбомбили в Ираке мечеть
  7. ↑ В рамках акции возмездия американцы разбомбили мечеть
  8. ↑ а б в Inside Fallujah: The Unembedded Story by Ahmed Mansour
  9. ↑ The Encyclopedia of Middle East Wars: The United States in the Persian Gulf, Afghanistan, and Iraq Conflicts. — ABC-CLIO, 2010. — P. 440.
  10. ↑ Коалиционные войска потеряли контроль над тремя крупными иракскими городами
  11. ↑ Ночная бомбардировка Фаллуджи была самообороной морских пехотинцев
  12. ↑ AP Toll Says 1,361 Iraqis Killed in April Архівавана 27 верасня 2007.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Першая_бітва_за_Фалуджу&oldid=4487250"