Віктар Вацлаў Стажэнскі
Віктар Вацлаў (Віктар Мацвеевіч) Стажэ́нскі (Старжынскі) (польск.: Wiktor Wacław Starzeński; 26 верасня 1826, маёнтак Страбля, Падляскае ваяводства, Польшча — 31 мая 1882, паводле іншых звестак 17 чэрвеня 1882) — беларускі грамадскі дзеяч ліберальнага кірунку 1860-х гадоў[2].
| Віктар Вацлаў Стажэнскі | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
 | |||||||
|
|||||||
| Пераемнік | Юльян Крывіцкі | ||||||
| Нараджэнне |
26 верасня 1826[1] |
||||||
| Смерць |
31 мая 1882 (55 гадоў) ці 17 чэрвеня 1882 (55 гадоў) |
||||||
| Род | Старжэнскія[d] | ||||||
| Бацька | Мацей Ігнацы Стажэнскі[d] | ||||||
| Маці | Марыя з Бавароўскіх[d] | ||||||
| Жонка | Maria Aurora de Bezzi[d] | ||||||
| Член у | |||||||
| Адукацыя | |||||||
| Дзейнасць | афіцэр | ||||||
| Бітвы | |||||||
Біяграфія правіць
|
| |
Бацькі Мацей Ігнацы Стажэнскі і Марыя з Бавароўскіх
| ||
Нарадзіўся ў сям'і Мацея Ігнацыя Стажэнскага і Марыі з Бавароўскіх.
Вучыўся ў езуіцкім пансіёне ў Швейцарыі і Мюнхенскім універсітэце. У 1847—1850 гадах у расійскай арміі. 3 1861 года гродзенскі губернскі маршалак шляхты. Вёў перагаворы з царскімі ўладамі наконт аўтаноміі Беларуска-Літоўскага краю, аднаўлення Віленскага ўніверсітэта[2].
У час паўстання 1863—1864 гадоў адзін з кіраўнікоў партыі «белых» у Беларусі і Літве[2]. 16 сакавіка 1863[3] года згодна з загадам паўстанцкага ўрада падаў у адстаўку і звярнуўся з адпаведным цыркулярам да павятовых маршалкаў шляхты Гродзенскай губерні[2][3]:
|
Я на працягу двух мінулых гадоў імкнуўся прымірыць народ з урадам, спадзеючыся, што буду ў стане выклапатаць такія ўстановы і пераўтварэнні, якія кожны, з нават самымі ўмеранымі жаданнямі, грамадзянін лічыць істотнымі і неабходнымі. Пры ўсім гэтым гэтую шчырую і ўмераную праграму не ацанілі належным чынам. | 
|
У той жа час Старжынскі заявіў, што дваране Літвы і Беларусі на з’ездзе ў Вільні пастанавілі процідзейнічаць паўстанню. Ён лічыў, што пры першых беспарадках сяляне апынуцца на баку ўрада і адвернуцца супраць паўстанцаў[3].
Да гонару павятовых правадыроў дваранства ў сакавіку 1863 года ў знак падтрымкі Старжынскага ад сваіх пасадаў адмовіліся 6 павятовых правадыроў дваранства з 9 існуючых паветаў Гродзенскай губерні[3].
У маі 1863 арыштаваны, зняволены ў Віленскую цытадэль і засуджаны да высылкі ў Сібір. Пазней пакаранне зменшана: адсядзеў паўтара года ў Бабруйскай крэпасці, потым высланы ў Варонежскую губерню[2].
У 1869—1875 гадах жыў у Галіцыі, потым у Пецярбургу[2].
Зноскі
- ↑ Wiktor Wacław Starzeński // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ а б в г д е Г. В. Кісялёў. Стажэнскі (Старжынскі) Віктар Вацлаў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- ↑ а б в г Мікалай Быхаўцаў. Паўстанне 1863 года і Ваўкавышчына. — Гародня, 2014.
Літаратура правіць
- Г. В. Кісялёў. Стажэнскі (Старжынскі) Віктар Вацлаў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 128. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Раюк, А. Р. Нефармальныя сувязі паміж дваранствам Гродзенскай губерні ў 1801—1863 гг. / А. Р. Раюк // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; навук. рэд. А. І. Лакотка. — Мінск : Права і эканоміка, 2016. — Вып. 21. — С. 240—246.
- Смирнов А. Ф. Восстание 1863 г. в Литве и Белоруссии. — М., 1963. (руск.)
Спасылкі правіць
- Віктар Вацлаў Стажэнскі на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»