Гутарка Паўлюка

Гутарка Паўлюка
Гутарка Паўлюка
Жанр	гутарка
Мова арыгінала	беларуская
	Тэкст твора ў Вікікрыніцах

«Гу́тарка Паўлюка́» — ананімны вершаваны твор беларускай літаратуры XIX стагоддзя.

Паводле адных звестак, запісана ў 1890-я гады фалькларыстам П. П. Дземідовічам у Слуцкім павеце і ўпершыню апублікавана ім (пад псеўданімам Беларус) у газеце «Віленскі веснік» (1898, № 173)^[1]. Паводле іншых звестак, запісана ў Валожынскім раёне на хутары Монькі каля Ракава і надрукавана М. Гарэцкім у «Хрэстаматыі беларускае літаратуры. XI век — 1905 год» (Вільня, 1922)^[2].

Пабудавана ў форме маналога селяніна Паўлюка супраць царскіх улад і, у прыватнасці, супраць іхняй палітыкі спойвання народа^[1]. Аўтар звяртаецца да сялянскай аўдыторыі, дзякуе за тое, што мужыкі «навек з водкай рассталіся». Гарэлка ўспрымаецца як крыніца эканамічнага заняпаду (у п'яніцы «хата падпёрта, крывая»), прычына маральнай дэградацыі (п’яны «сын лае сваю матку, гоніць з хаты бацьку»)^[2].

У творы наследуецца традыцыя беларускага фальклору — гарэлка лічыцца вынаходніцтвам чорта, які зводзіць чалавечую душу («навек душа ў пекле згіне»). Недалёка ад чорта стаіць і пан, які не зважаючы на ксяндза і Бога, губіць людзей гарэлкай («Хоць ксяндзы нам піць бароняць, // Паны водку, аднак, гоняць»)^[2].

Аўтар спачувае селяніну, які цяжка працуе («як чорны вол») і якому нічога не застаецца, акрамя як «з гора выпіць кватэрку». Гарэлка, на думку аўтара, толькі павялічвае залежнасць мужыка, прымушае працаваць задарма. Паўстае ў творы і вобраз яўрэя-карчмара (Бэркі), які аднак не дэманізуецца, бо не яўрэй, а «пан корчмы новыя стаўляе, // 3 бровараў гарэлку дастаўляе...»^[2].

Нягледзячы на выразны бытавы характар абмаляванай праблемы — выкрыцця п'янства, гутарка мае выразны антыпрыгонніцкі змест: у адным шэрагу знаходзяцца пан (аўтар сацыяльнага зла) і чорт («Боскі неслух»), Набліжаецца да такіх твораў беларускай літаратуры, як «Два д’яблы» К. Вераніцына і «Нячысцік» А. Рыпінскага^[2].

Крыніцы

↑ ^а ^б «Гутарка Паўлюка» // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
↑ ^а ^б ^в ^г ^д В. І. Еўмянькоў. «Гутарка Паўлюка» // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Мн.: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2012. — Т. 3. — 688 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0662-8.

Літаратура

	Гутарка Паўлюка ў Вікікрыніцах

«Гутарка Паўлюка» // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
В. І. Еўмянькоў. «Гутарка Паўлюка» // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Мн.: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2012. — Т. 3. — 688 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0662-8.

[:0-1] а ^б «Гутарка Паўлюка» // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).

[:1-2] а ^б ^в ^г ^д В. І. Еўмянькоў. «Гутарка Паўлюка» // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Мн.: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2012. — Т. 3. — 688 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0662-8.

[1]

[2]