Лаяш Кашак

Лаяш Кашак (венг. Kassák Lajos; 21 сакавіка 1887, Эршэкуйвар — 22 ліпеня 1967, Будапешт) — венгерскі пісьменнік і мастак, адзін з вядучых прапагандыстаў авангарда (канструктывізму, экспрэсіянізму, футурызму, дадаізму, сюррэалізму) у венгерскім мастацтве.

Лаяш Кашак
венг.: Kassák Lajos
Дата нараджэння	21 сакавіка 1887(1887-03-21)[…]
Месца нараджэння	Нове-Замкі, раён Нове-Замкі[d], Славакія
Дата смерці	22 ліпеня 1967(1967-07-22)[…] (80 гадоў)
Месца смерці	Будапешт, Венгерская Народная Рэспубліка
Месца пахавання	Фаркашрэці[d]
Грамадзянства	Венгрыя
Жонка	Klára Kárpáti[d]
Род дзейнасці	паэт, палітык, мастак, перакладчык, журналіст, архітэктар, пісьменнік, рысавальнік, графік, эсэіст
Месца працы	Nyugat[d]
Мастацкі кірунак	Európai Iskola[d]
Партыя	Венгерская сацыял-дэмакратычная партыя[d] Венгерская партыя працоўных (1949)
Член у	Európai Iskola[d]
Узнагароды	прэмія імя Кошута (1965) Baumgarten Prize[d] (1947)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў беднай сям’і памочніка аптэкара ў Эршэкуйвары (цяпер Нове-Замкі, Славакія). Некаторы час быў рабочым-металістам. У 1904 годзе перасяліўся ў Будапешт, дзе ўключыўся ў прафсаюзны і сацыял-дэмакратычны рух. Пешшу і без грошай абышоў амаль усю Еўропу. У 1907—1910 гадах жыў у Парыжы, дзе пазнаёміўся з Гіёмам Апалінерам, Блезам Сандрарам, Раберам Дэланэ і Пабла Пікасо. З 1912 года пісаў экспрэсіянісцкія вершы, драмы і раманы.

Вярнуўшыся ў Будапешт, разам з Эмілем Сіцьей займаўся выданнем авангардысцкага часопіса A Tett, які неўзабаве быў зачынены за антымілітарысцкія ідэі. Падобна да большасці дзеячаў венгерскага авангарда, прытрымліваўся левых перакананняў (сябе ён характарызаваў як «сацыялістычнага чалавека»), прымаў удзел у рэвалюцыйных падзеях 1919 года, калі ўваходзіў у «Пісьменніцкую дырэкторыю» і вёў вострую палеміку з Белай Кунам.

Пасля падаўлення сацыялістычнай рэвалюцыі жыў на эміграцыі ў Вене (1919—1926). У часопісе «МА» («Сёння») публікаваліся з Куртам Швітэрсам, Оскарам Шлемерам, Трыстанам Тцара, Лісіцкім і Аляксандрам Архіпенка. Кашак абвяшчаў ідэю адзінства тэхнічнай цывілізацыі і мастацтва. У групу «МА» уваходзіў таксама Ласла Мохай-Надзь, разам з якім Кашак выдаў у 1921 годзе ў Вене «Кнігу новых мастакоў». У 1921 годзе Кашак сам заняўся канструктывісцкімі праектамі.

У 1926 годзе Кашак вярнуўся ў Венгрыю і займаў пасады рэдактара некалькіх авангардысцкіх выданняў левага толку — «Munka» («Праца») і «Dokumentum» («Дакумент»). У аўтабіяграфічным рамане «Жыццё аднаго чалавека», які выйшаў у часопісе «Nyugat» у 1927—1935 гадах, адлюстраваў не толькі ўласную цяжкую юнацкасць, але і развіццё працоўнага руху, камбінуючы рэалізм і экспрэсіянізм. За часткі рамана, прысвечаныя рэвалюцыйным падзеям, падвяргаўся пераследам.