Любавічы (Руднянскі раён)

Любаві́чы (руск.: Любавичи) — вёска ў Расіі, каля ракі Бярэзіны. Цэнтр сельскага паселішча Руднянскага раёна Смаленскай вобласці. Насельніцтва 460 чал. (2007). Знаходзяцца за 15 км на паўднёвы захад ад Рудні, за 8 км ад граніцы з Беларуссю.

Вёска Любавічы Краіна Расія Суб’ект федэрацыі Смаленская вобласць Муніцыпальны раён Руднянскі раён Каардынаты 54°50′02″ пн. ш. 30°57′29″ у. д. Заснаваны 1654 Першая згадка 1654 Плошча 1,44 км² Насельніцтва 460 чал. (2007) Часавы пояс UTC+4 Тэлефонны код 48141 Паштовыя індэксы 216774 Аўтамабільны код 67 Код АКАТП 66238850001 Любавічы на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Любавічы — даўняе мястэчка гістарычнага Аршанскага павета Віцебскага ваяводства, на беларускай этнічнай тэрыторыі.

Гісторыя

Упершыню Любавічы згадваюцца ў 1642 годзе як мястэчка Аршанскага павета Вялікага Княства Літоўскага. Паселішча згадвае ў лісце ад 30 красавіка 1655 года маскоўскі цар Аляксей Міхайлавіч. Пазней ва ўладанні князёў Любамірскіх, якія збудавалі тут мураваную грэка-каталіцкую царкву.

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772) Любавічы апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Аршанскім павеце Магілёўскай губерні. Станам на 1784 тут было 243 двары, з іх 178 належалі хрысціянам, 65 — іўдзеям. У 1798 адбыўся вялікі пажар, па якім мястэчка адбудавалі на тым жа месцы. У Вайну 1812 года ў Любавічах 2 тыдні стаяў корпус маршала напалеонаўскага войска Груні. У XIX — пачатку XX стагоддзяў тут праходзіў найбуйнейшы ў ваколіцах Хрышчанскі кірмаш з абарачэннем больш за 1,5 млн рублёў. Станам на 1860 — 1 мураваны і 312 драўляных будынкаў, скарбовае яўрэйскае вучылішча (16 вучняў), гарбарня.

У XIX ст. Любавічы сталі буйным рэлігійным цэнтрам: тут паўстала новая плынь у іўдаізме — Хабад (Хабад-Любавіч, Любавіцкі хасідызм). У мястэчку дзейнічалі 3 малітоўныя школы і велізарная бібліятэка, якую ў часы Першай сусветнай вайны пераправілі ў Маскву, у Румянцаўскі музей (цяпер Расійская дзяржаўная бібліятэка).

1 студзеня 1919 згодна з пастановай I з’езду КП(б) Беларусі Любавічы ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Любавіцкую воласць (разам з Руднянскай і Мікулінскай) не вярнулі БССР. Статус паселішча панізілі да вёскі.

У Другую сусветную вайну 4 лістапада 1941 нацысты знішчылі ў Любавічах 483 яўрэяў.

Насельніцтва

Анатоль Наліваеў. «Любавічы». 1988.

• XVIII стагоддзе: 1784 год — 8595 чал.
• XIX стагоддзе: 1857 год — 2,5 тыс. чал.; 1860 год — 1516 чал., з 978 іўдзеяў
• XX стагоддзе: 1909 год — 446 чал.; 1926 год — 376 чал.; 1971 год — 329 чал.; 1998 год — 545 чал.
• XXI стагоддзе: 2007 год — 460 чал.

Інфраструктура

У Любавічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, дом культуры, бібліятэка.

Славутасці

Старыя яўрэйскія могілкі.

• Царква Успення Прасвятой Багародзіцы (XVIII—XIX стагоддзі; колішняя грэка-каталіцкая, цяпер ва ўладанні МП).
• Могілкі яўрэйскія. Капліца
• Паблізу знаходзіцца адзін з цэнтраў хасідызма.

Страчаная спадчына

• Сінагога
• Царква

Літаратура

• Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Барыс Тумар, Сяргей Мікулевіч. Адзін дзень у Расіі // «Наша Ніва», 21 ліпеня 2006.
• Lubawicze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 392.
• Смоленская область: Энциклопедия в 2 т. / Редкол.: Г. С. Меркин (отв. ред.) и др. Т. 2: А—Я. — Смоленск: СПГУ, 2003. — 624 с.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Любавічы (Руднянскі раён)
• г. п. Любавічы на Radzima.org