Магілёўская губерня

Магілёўская губерня
Магілёўская губерня
	Могилевская губернія
	Герб
Краіна	Расійская імперыя
Уваходзіць у	Расійская імперыя (1772—1917); Заходняя вобласць (1917—1918); Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусі (1919—1919); РСФСР (1919—1919);
Адміністрацыйны цэнтр	Магілёў
Дата ўтварэння	28 мая (8 чэрвеня) 1772
Дата скасавання	11 ліпеня 1919
Насельніцтва	1 686 764 чал. (1897);
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Магілёўская губерня (руск.: Могилёвская губерния) — губерня Расійскай імперыі.

Гісторыя правіць

Створана ў 1772 годзе пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай. Першапачаткова ў склад Магілёўскай губерні ўваходзілі правінцыі:

Карта Магілёўскага намесніцтва 1792 года.

У 1777 г. Магілёўская губерня была падзеленая на 12 паветаў:

У 1778 годзе губерня перайменавана ў Магілёўскае намесніцтва, якое ў 1796 годзе скасавана, а паветы ўвайшлі ў склад Беларускай губерні; Бабінавіцкі, Клімавіцкі, Копыскі, Старабыхаўскі паветы скасаваныя. У 1802 годзе Магілёўская губерня адноўленая ў складзе ранейшых 12 паветаў. У 1840 годзе Бабінавіцкі павет скасаваны, у 1852 годзе Беліцкі павет перайменаваны ў Гомельскі, Старабыхаўскі — у Быхаўскі, у 1861 годзе Копыскі — у Горацкі павет.

У 1897 годзе тэрыторыя губерні складала 42 134 вярсты², насельніцтва 1708 тыс. чал.

Карта Магілёўскай губерні 1821 года.

У верасні 1917 года расійскі ўрад уключыў землі губерні ў склад Заходняй вобласці. У Магілёве ў час Першай сусветнай вайны са жніўня 1915 года знаходзілася Стаўка Вярхоўнага галоўнакамандуючага, якую пасля абвяшчэння савецкай улады ў лістападзе 1917 года занялі савецкія войскі. 26 лістапада (9 снежня) ў Мінску створаны вышэйшы заканадаўчы орган Заходняй вобласці і Заходняга фронту — Абласны выканаўчы камітэт Саветаў рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў Заходняй вобласці і фронту (Аблвыкамзах). 5 сакавіка 1918 года германскія войскі занялі Магілёў, і толькі ва ўсходніх паветах губерні захавалася савецкая ўлада. 25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Магілёўская губерня абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Германскія войскі адышлі пад канец 1918 года. 1 студзеня 1919 года, згодна з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі, Магілёўская губерня ўвайшла ў Беларускую ССР, аднак 16 студзеня ЦК РКП(б) пастанавіў выключыць яе са складу рэспублікі. I Усебеларускі з’езд Саветаў, які прайшоў 2-3 лютага, прызнаў Магілёўскую губерню часткай РСФСР.

11 ліпеня 1919 года Магілёўская губерня была скасаваная, 9 яе паветаў увайшлі ў Гомельскую губерню, Мсціслаўскі павет перададзены Смаленскай, Сенненскі павет — Віцебскай губерні.

У 1938 годзе з цэнтрам у Магілёве створана Магілёўская вобласць БССР.

Губернатары правіць

Міхаіл Васілевіч Кахоўскі (1773—1779)
Пётр Багданавіч Пасек (1779—1781)

Прадстаўнікі дваранства правіць

Спіс дваранскіх родаў Магілёўскай губерні

Вядомыя асобы правіць

Літаратура правіць

Раюк, А. Р. Нефармальныя сувязі паміж дваранствам Магілёўскай губерні ў 1772—1863 гг. Архівавана 30 сакавіка 2022. / А. Р. Раюк, І. М. Рыжанкоў // Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць : зборнік навуковых прац удзельнікаў VIII Міжнародн. навук.-практычн. канф., Магілёў, 26-27 чэрв. 2013 г. / уклад. А. М. Бацюкоў, І. А. Пушкін. — Магілёў : УА МДУХ, 2013. — С. 314—319.
Раюк, А. Р. Практыка азначэння Магілёўскай губерні ў афіцыйным справаводстве ў 1772—1917 гг. / А. Р. Раюк // Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць : зборнік навуковых прац удзельнікаў ІХ Мінарод. навук.-практ. канф., Магілёў, 25-26 чэрвен. 2015 г. / уклад. А. М. Бацюкоў, І. А. Пушкін. — Магілёў : УА МДУХ, 2015. — С. 53—59.
Магілёўская губерня // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 449. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Магілёўская губерня
«Могилев на Днепре, или История одной губернии» — інтэрнэт-праект Магілёўскай абласной бібліятэкі
Карты і спісы населеных месцаў Магілёўскай губерні