Вікіпедыя

Палац культуры (Ясы)

(Пасля перасылкі з Палац культуры, Ясы)

Палац культуры (рум.: Palatul Culturii) — будынак у румынскім горадзе Ясы. Да 1955 года будынак займалі адміністрацыйныя і судовыя ўстановы, затым там былі адкрыты чатыры музеі. На бягучы момант яны ўваходзяць у арганізацыю пад назвай Нацыянальны музейны комплекс «Малдова». Акрамя таго, у будынку знаходзіцца Цэнтр па кансервацыі і рэстаўрацыі культурнай спадчыны. Таксама тут праводзяцца розныя выставы і іншыя мерапрыемствы.

Палац
Палац культуры
рум.: Palatul Culturii
47°09′27″ пн. ш. 27°35′13″ у. д.HGЯO
Краіна  Румынія
Горад Ясы
Архітэктурны стыль неаготыка
Архітэктар І. Д. Берандзей
Будаўніцтва 1906—1925 гады
Сайт palatulculturii.ro
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Палац культуры занесены ў Нацыянальны рэестр гістарычных помнікаў[1].

Гісторыя правіць

 
Былы княжаскі Палац Малдовы пабудаваны ў неакласічным стылі (пазней перайменаваны ў адміністрацыйны Палац)

Будаўніцтва было пачата ў 1906—1907 гадах, часткова на старых руінах сярэднявечнага княжацкага суда Малдовы (1434), і часткова на верхняй часткі падмурка і першага паверха былога неакласічнага палаца, пабудаванага пры гаспадары Аляксандры Мурузі  (руск.) (бел. (1804-1806, архітэктар Ёхан Фрэйвальд), перабудаванага гаспадаром Міхаілам Стурдзай  (руск.) (бел. (1841-1843, архітэктар Мікалае Сінгураў), і разабранага ў 1904—1906 гадах[2]. Ад апошняга будынка Палац культуры атрымаў у спадчыну легенду аб тым, што ў ім 365 пакояў — столькі ж, колькі дзён у годзе[3].

Румынская архітэктар І. Д. Берандзей распрацаваў праект будынка, ён спраектаваў яго ў яркім неагатычным стылі. Падчас Першай сусветнай вайны, будаўніцтва было спынена з-за абмежаванасці рэсурсаў, у недабудаваным будынку размяшчаліся румынскія і рускія войскі, а таксама розныя грамадскія ўстановы і ваенныя шпіталі. Будынак быў дабудавана толькі 11 кастрычніка 1925 года і афіцыйна адкрыты праз год каралём Фердынандам I.

Да 1955 года ў будынку размяшчаўся акруговы суд і іншыя грамадскія ўстановы. Падчас Другой сусветнай вайны ў ім размяшчаліся нямецкія, а затым і савецкія войскі. Паміж 1975 і 1977 гадамі драўляныя перакрыцці апошняга паверха былі замененыя на цэментавыя, зафіксаваныя сталёвы сеткай. Будынак выстаяў падчас землятрусу 1977 года  (руск.) (бел., аднак пацярпелі перакрыцці першага паверха, сцены, арнаменты і рэльефы. Маштабны праект рэстаўрацыі, які лічыцца адным з самых складаных у Румыніі з 1990 года, пачаўся ў 2008 годзе[4]. Працы былі часткова завершаны ў 2016 годзе[5].

Архітэктура правіць

 
Будынак паблізу

Палац мае 298 прасторных пакояў агульнай плошчай 34 236 м². 92 вокны знаходзяцца на фасадзе і яшчэ 36 ва ўнутраным двары[6].

Цэнтральны зала ўпрыгожвае вялікая мазаіка, на якой намаляваныя прадстаўнікі гатычнага бестыярыя: двухглавые арлы, драконы, грыфоны, львы. Да залы прымыкае пакой са шкляной столлю, у якой першапачаткова размяшчалася цяпліца.

Нягледзячы на архаічны дызайн, палац быў спраектаваны з выкарыстаннем сучасных матэрыялаў і тэхналогій. Так, каменныя блокі былі заменены на лёгкія і значна больш танныя матэрыялы. Акрамя таго, некаторыя пакоі былі аформлены з выкарыстаннем спецыяльнага матэрыялу, распрацаванага Анры Каандай, пад назвай боіс-цэмент, які імітуе дуб. Дэкаратыўныя скабяные вырабы таксама заслугоўваюць увагі, імі можна палюбавацца, напрыклад, у зале ваяводаў. Будынак быў абсталяваны такім высокатэхналагічным па тых часах абсталяваннем, як электрычнае асвятленне, паветранае ацяпленне, сістэма вентыляцыі, тэрмастат, пыласосы. З улікам 14 пажараў, якія закранулі папярэднія будынка, Берандзей (галоўны архітэктар) апрацаваў драўляныя канструкцыі гарышча спецыяльным супрацьпажарным растворам пад назвай арнітыён, а на даху ён выкарыстаў спецыяльны матэрыял этернітэ.

Вежа з гадзіннікам правіць

Уваход у палац размешчаны ў вялікай вежы данжоне з зубцамі і шпілем. Вежа з'яўляецца цэнтральнай архітэктурнай часткай палаца. На кожным з трох бакоў знаходзіцца цыферблат дыяметрам 3,25 м. Цыферблаты ўпрыгожаны вітражамі, якія прадстаўляюць 12 знакаў Задыяку. Па краях цыферблатаў намаляваныя двое маладых мужчын, апранутых у нацыянальныя касцюмы — яны як быццам ахоўваюць гадзіннік (гэты элемент дызайну быў натхнёны замкам Пелеш). Вітражы і крыжападобныя зубцы падсвятляюцца ў начны час. У карыльёне  (руск.) (бел. вежы маюцца 8 званоў, якія кожную гадзіну прайграваюць мелодыю «Хор Аб'яднання»[7].

Нацыянальны музейны комплекс «Малдова» правіць

У склад Нацыянальнага музейнага комплексу «Малдова» (рум.: Complexul Muzeal Național "Moldova") уваходзяць чатыры музея, размешчаных у Палацы культуры: Мастацкі музей, Музей гісторыі Малдовы, Этнаграфічны музей Малдовы, Музей навукі і тэхнікі імя Штэфана Пракапіу. Музеі таксама валодаюць сваімі крамамі і бібліятэкамі, а таксама заламі для часовых выстаў.[8]

Мастацкі музей правіць

Мастацкі музей, заснаваны ў 1860 годзе, з'яўляецца найстарэйшай і найбуйнейшай мастацкай калекцыяй у Румыніі з больш чым 8700 творамі, з якіх каля 1000 адносяцца да нацыянальнай і сусветнай спадчыны[9][10]. Ён размешчаны на першым паверсе палаца і складаецца з 24 пакояў для пастаянных экспазіцый, размешчаных у трох галерэях (Універсальная мастацкая галерэя, Румынская галерэя сучаснага мастацтва і Галерэя сучаснага мастацтва). У галерэях сабраныя творы такіх мастакоў, як Караваджо, Веронезе, П'етра Ліберы, Карла Дольчы, Сальватор Роза, Франчэска Салімена, Барталаме Эстэбан Мурылья, Антоніс Ван Дэйк, Ян Бот, Барталамеус ван дэр Гельст, Эгберт ван Хемскерк II, Нікола Пусэн, Філіп дэ Шампань, Эсташ Лесюэр, Гіём Кусту, Франсуа Бушэ і многія іншыя.

Музей гісторыі Малдовы правіць

Музей гісторыі Малдовы быў заснаваны ў 1916 годзе, у яго калекцыі знаходзяцца больш за 48 000 аб'ектаў з розных абласцей: археалогіі, нумізматыкі, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, старадаўніх кніг, дакументаў і г. д. Адзін з найстарэйшых экспанатаў — 70 000-гадовы чэрап маманта сярэдзіны палеаліту. Сярод іншых экспанатаў важнае значэнне мае кераміка Трыпольскай культуры, дакійския, сармацкія, гатычныя і рымскія артэфакты, а таксама зброя і іншыя прадметы з сярэднявечча[11]. Гістарычны музей знаходзіцца ў палацы на першым паверсе, на заходнім баку. Ён з'яўляецца пераемнікам Музея антычнасці, заснаванага ў 1916 годзе Арэстам Тафралі. Музей мае чатыры секцыі: дагістарычнай і старажытнай гісторыі, сярэднявечнай гісторыі, новай гісторыі і найноўшай гісторыі, прадстаўляючы асноўныя аспекты развіцця мясцовых абшчын ад эпохі палеаліту да Другой сусветнай вайны.

Этнаграфічны музей Малдовы правіць

Этнаграфічны музей Малдовы, заснаваны ў 1943 годзе, мае больш чым 13000 прадметаў, якія паказваюць румынскі прагрэс скрозь стагоддзі. Малдаўскі музей этнаграфіі размешчаны ў заходняй частцы палаца, на першым і другім паверсе. Тут можна ўбачыць аб'екты, якія выкарыстоўваюцца жыхарамі Малдовы ў сваёй паўсядзённай дзейнасці: сельская гаспадарка, вінаградарства, жывёлагадоўля, рыбалоўства, паляванне, пчалярства. Можна таксама ўбачыць інтэр'еры сялянскіх дамоў, прылады, якія выкарыстоўваюцца для вытворчасці глінянага посуду, ткацтва, апрацоўкі дрэва, калекцыю масак, традыцыйныя касцюмы. Многім з гэтых экспанатаў больш за 100 гадоў.

Музей навукі і тэхнікі правіць

Музей навукі і тэхнікі імя Штэфана Пракапіу, які валодае калекцыяй з больш чым 8500 аб'ектаў, быў заснаваны ў 1955 годзе як «Політэхнічны музей» і перайменаваны ў 1994 годзе ў гонар фізіка Стэфана Пракапіу. У ім ёсць секцыі энергетыкі, запісу і прайгравання гуку (унікальны ў межах Румыніі), тэлекамунікацыі, мінералогіі — крышталаграфіі, а таксама секцыя кампьютараў[12].

Іншыя славутасці правіць

Акрамя чатырох музеяў, у Палацы культуры знаходзяцца і некаторыя іншыя славутасці. Адной з іх з'яўляецца Гатычная зала, дзе можна ўбачыць мазаіку, якая паказвае сярэднявечны бестыярый (грыфоны, двуглавые арлы, львы). Існуе таксама Зала ваяводаў, размешчаная на першым паверсе, дзе ёсць партрэты кіраўнікоў Малдавіі і Румынскіх цароў, пачынаючы з Дэцэбала і Траяна, карціны выкананы Штэфанам Дзімітрэску і яго вучнямі. Ёсць таксама пакой «Анры Каанды» , названая па вырабленым ім разьбяным работам і рельефам. У правым крыле маецца Турнул дэ Стражэ (дазорная вежа), рэмінісцэнцыя старога княжацкага суда Яссы, разам з галерэямі пад дворыкам палаца. У левым крыле ёсць калекцыя капітэляў і іншых каменных архітэктурных элементаў, згрупаваных у лапідарыі. Зала сумешчана з пакоем са шкляной столлю, дзе першапачаткова была пабудавана цяпліца. Насупраць палаца знаходзіцца конная статуя Стэфана III Вялікага, па баках ад якой стаяць дзве крупаўскія гарматы, трафеі з румынскай вайны за незалежнасць  (руск.) (бел..

Галерэя правіць

  •  
    Выгляд спераду
  •  
    Выгляд ззаду
  •  
    Здымак з вышыні
  •  
    Помнік Стэфану Вялікаму
  •  
    Дэталі
  •  
  •  
    Дварцовая плошча і княжая царква Святога Мікалая
  •  
    Паштоўка міжваеннага перыяду

Крыніцы правіць

  1. ↑ The Romanian Register of Historical Monuments in Iaşi County Архівавана 23 лістапада 2010.
  2. ↑ Daniela Malache. Marius Frăţilă: Destination: Romania/ The Palace of Culture of Iaşi, the most important achievement of the Neo-Gotic style in Romania (руск.)(недаступная спасылка). Agerpres (6 верасня 2014). Архівавана з першакрыніцы 6 лютага 2017. Праверана 24 September 2016.(руск.) . Agerpres (6 September 2014). Праверана 24 верасня 2016.
  3. ↑ Presentation
  4. ↑ Un tur al Palatului Culturii înainte de deschidere(рум.) 
  5. ↑ Daniela Malache. Mihai Simionescu: The Palace of Culture will be partially open for the public starting with April(нявызн.)(недаступная спасылка). Agerpres (15 студзеня 2016). Архівавана з першакрыніцы 20 ліпеня 2016. Праверана 24 September 2016.
  6. ↑ Palatul Culturii Архівавана 15 лютага 2008.(рум.) 
  7. ↑ Turnul cu Ceas de la Palatul Culturii(рум.) 
  8. ↑ Museums
  9. ↑ 155 de ani de la înfiinţarea în Iași a primei Pinacoteci din România
  10. ↑ Complexul Muzeal National Moldova Iasi-Raport de activitate Архівавана 24 лістапада 2015.(рум.) 
  11. ↑ History Museum
  12. ↑ Science and Technology Museum

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Палац_культуры_(Ясы)&oldid=4706026"