Софус Лі

Софус Лі
Софус Лі
	нарв.: Marius Sophus Lie
Дата нараджэння	17 снежня 1842[…]
Месца нараджэння	Nordfjordeid[d], Eid[d], Согн-ог-Ф’юранэ, Нарвегія;
Дата смерці	18 лютага 1899[…] (56 гадоў)
Месца смерці	Хрысціянія[d], Нарвегія;
Месца пахавання	Спаскія могілкі[d];
Грамадзянства	Нарвегія;
Жонка	Anna Lie[d]
Дзеці	Marie Leskien[d]
Род дзейнасці	матэматык, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	тэорыя груп, геаметрыя, тэорыя дыферэнцыяльных ураўненняў[d] і сіметрыя
Месца працы	Лейпцыгскі ўніверсітэт; Універсітэт Осла;
Навуковая ступень	доктар філасофіі (ліпень 1872)
Альма-матар	Універсітэт Осла;
Навуковы кіраўнік	Carl Anton Bjerknes[d] і Ката Максіміліян Гульдберг
Вядомыя вучні	Friedrich Engel[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Саксонская акадэмія навук[d] (25 мая 1898); Нацыянальная акадэмія навук ЗША; Пецярбургская акадэмія навук; Французская акадэмія навук; Каралеўскае нарвежскае таварыства навук і літаратуры[d]; Расійская акадэмія навук; Саксонская акадэмія навук[d]; Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d]; Лонданскае матэматычнае таварыства; Баварская акадэмія навук; Турынская акадэмія навук[d];
Узнагароды	Прэмія імя М. І. Лабачэўскага[d] (1897) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (12 снежня 1895)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ма́рыус Со́фус Лі (нарв.: Marius Sophus Lie; 17 снежня 1842, г. Нурф'ёрдэйд, Нарвегія — 18 лютага 1899) — нарвежскі матэматык. Замежны член-карэспандэнт Пецярбургскай АН (1896).

Скончыў універсітэт у Крысціяніі (1865). Прафесар універсітэтаў у Крысціяніі (з 1872) і Лейпцыгу (1886—1898).

Навуковы ўклад

Навуковыя працы па тэорыі груп і дыферэнцыяльнай геаметрыі. Стварыў класічную тэорыю неперарыўных груп (групы Лі), якая зрабіла вялікі ўплыў на развіццё тэорыі дыферэнцыяльных ураўненняў, алгебры, геаметрыі, тапалогіі, тэарэтычнай фізікі.

У выніку прац Софуса Лі і Фелікса Клейна геаметрыя была перабудавана на базе тэарэтыка-групавых пераўтварэнняў.

Узнагароды

Міжнародная прэмія імя М. І. Лабачэўскага 1897.

Зноскі

↑ ^а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118832840 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 19 снежня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^а ^б Marius Sophus Lie // Norsk biografisk leksikon — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502 Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q746368"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1563206"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q266603"></a>
↑ ^а ^б ^в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Braunmühl A. v. Lie, Sophus Marius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B. — Т. 4. — S. 324–325. Праверана 19 снежня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96094"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>
↑ http://www.begravdeioslo.no/maler/grav/grave_id/6458 Праверана 27 кастрычніка 2017.
↑ ^а ^б Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ Národní autority České republiky Праверана 13 студзеня 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
↑ Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 7 верасня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
↑ ^а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

Літаратура

Лі Марыус Софус // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. С. 233.
Ли, Мариус Софус // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Полищук Е. М. Софус Ли, 1842—1899. Л.: Наука, 1983.

[_16f4834f4ed2bc05-1] а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118832840 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 19 снежня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_1724aafd92499396-2] а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_814230ba96d2df38-3] а ^б Marius Sophus Lie // Norsk biografisk leksikon — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502 Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q746368"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1563206"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q266603"></a>

[_6e236b839d85ffe8-4] а ^б ^в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659"></a>

[_002e9f2258e4f14a-5] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Braunmühl A. v. Lie, Sophus Marius // Biographisches Jahrbuch und Deutscher Nekrolog / Hrsg.: A. Bettelheim — B. — Т. 4. — S. 324–325. Праверана 19 снежня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19142610"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96094"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113794"></a>

[_0a1426e8733f98d1-6] ttp://www.begravdeioslo.no/maler/grav/grave_id/6458 Праверана 27 кастрычніка 2017.

[_24eaa54a199276e0-7] а ^б Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[_740e532563a70b2c-8] Národní autority České republiky Праверана 13 студзеня 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[_fe609f7741bd7ca6-9] MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_91c6eb28b8d98bf7-10] Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[_39b838fd9d9a4885-11] Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 7 верасня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[_89a0860020a35cbf-12] а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Софус Лі
нарв.: Marius Sophus Lie^[1]

Дата нараджэння	17 снежня 1842(1842-12-17)^[2]^[3]^[…]
Месца нараджэння	Nordfjordeid^[d], Eid^[d], Согн-ог-Ф’юранэ, Нарвегія^[4]^[5]
Дата смерці	18 лютага 1899(1899-02-18)^[2]^[3]^[…] (56 гадоў)
Месца смерці	Хрысціянія^[d], Нарвегія^[4]^[5]
Месца пахавання	Спаскія могілкі^[d]^[6]
Грамадзянства	Нарвегія^[5]
Жонка	Anna Lie^[d]^[5]
Дзеці	Marie Leskien^[d]^[1]
Род дзейнасці	матэматык, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	тэорыя груп, геаметрыя^[7], тэорыя дыферэнцыяльных ураўненняў^[d]^[8] і сіметрыя^[7]
Месца працы	Лейпцыгскі ўніверсітэт^[5] Універсітэт Осла^[5]
Навуковая ступень	доктар філасофіі^[9]^[5] (ліпень 1872)
Альма-матар	Універсітэт Осла^[5]
Навуковы кіраўнік	Carl Anton Bjerknes^[d]^[10] і Ката Максіміліян Гульдберг^[11]
Вядомыя вучні	Friedrich Engel^[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства^[12] Саксонская акадэмія навук^[d] (25 мая 1898) Нацыянальная акадэмія навук ЗША Пецярбургская акадэмія навук Французская акадэмія навук Каралеўскае нарвежскае таварыства навук і літаратуры^[d] Расійская акадэмія навук Саксонская акадэмія навук^[d] Нацыянальная акадэмія навук Італіі^[d] Лонданскае матэматычнае таварыства^[12] Баварская акадэмія навук Турынская акадэмія навук^[d]^[4]
Узнагароды	Прэмія імя М. І. Лабачэўскага^[d] (1897) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (12 снежня 1895)
Медыяфайлы на Вікісховішчы