Спаса-Праабражэнская царква (Магілёў)
Спаская царква, ці Спаса-Праабражэнская царква — колішні праваслаўны храм у Магілёве, помнік архітэктуры XVIII ст. Знаходзілася на высокім беразе Дняпра, на Спаскім завулку. Твор архітэктуры віленскага барока.
| Славутасць | |
| Царква Святога Спаса | |
|---|---|
.jpg) Спаская царква ў 1918 годзе | |
| 53°53′41,27″ пн. ш. 30°19′59,89″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Беларусь |
| Горад | Магілёў |
| Канфесія | Праваслаўе |
| Дата заснавання | XV ст. |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Храм пацярпеў у Другую сусветную вайну. Канчаткова помнік страчаны пасля вайны ў 1940-х гадах.
Царква ўваходзіла ў склад комплексу манастыра Святога Спаса.
Гісторыя
правіцьСпаская царква ў Магілёве ўпершыню ўпамінаецца ў 1447 годзе. Першая драўляная царква размяшчалася непадалёк ад Рынку, на высокай надабалонавай тэрасе Дняпра. Пры ёй існавалі мужчынскі і жаночы манастыры, пра што паведамляецца пад 1669 годам. У 1593 годзе на месцы згарэлай царквы збудавалі новую.
У час пажару 1708 году царква зноў згарэла. У 1740—1742 гадах магілёўскі епіскап Іосіф Ваўчанскі пачаў будаваць новую мураваную царкву. Яе будаўніцтва было амаль завершана да 1748 года пад кіраўніцтвам епіскапа Ераніма Ваўчанскага. Але ў 1748 недабудаваная царква згарэла, засталіся муры і сцены. Ераніма Ваўчанскага пахавалі ў 1754 годзе ў алтары яшчэ не завершанай царквы[1].
З 1756 г. будаўніцтвам Спаса-Праабражэнскай царквы кіраваў архіепіскап Георгій Каніскі, які вызваў з Вільні вядомага архітэктара І. К. Глаўбіца. Новая царква была кафедральным саборам Магілёва да 1802 г.[2]
У 1918 годзе савецкія ўлады закрылі царкву. У Вялікую Айчынную вайну помнік быў моцна пашкоджаны. Пасля вайны, у 1940-ых гадах тое, што засталося ад царквы, было знесена савецкімі ўладамі.
Архітэктура
правіцьПомнік архітэктуры віленскага барока. Царква уяўляла сабой крыжова-купальную базіліку з двухвежавым галоўным фасадам. Над сяродкрыжжам на высокім светлавым 8-гранным барабане ўзвышаўся сферычны купал, завершаны галоўкай. Да глухіх граней барабана далучаліся чатыры двухярусныя вежачкі з невысокімі купаламі, якія разам стваралі 5-купальную кампазіцыю.
Над галоўным фасадам узвышаліся двухярусныя вежы, паміж якімі размяшчаўся высокі ступеньчаты франтон. Сцены фасадаў завяршаліся шырокім тонкапрафіляваным карнізам, рытмічна чляніліся лучковымі аконнымі праёмамі з дэкаратыўнымі ляпнымі дэталямі, паміж аконнымі праёмамі — спараныя пілястры з дарычнымі капітэлямі.
Інтэр'ер
правіць_(2).jpg)
У інтэр'еры чатыры цэнтрычныя слупы падтрымлівалі купал на ветразях. Інтэр'ер меў багатае аздабленне, выкананае магілёўскімі майстрамі Міронам Пігарэвічам і Пятром Сліжыкам.
Галерэя
правіцьГістарычная графіка
правіць- Старая графіка
-
1844 -
1879 -
1882 -
да 1900 -
1901 -
![Сабор пры Стаўцы. І. Драпачэнка[en], 2 жніўня 1916](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Mahilo%C5%AD%2C_Spaskaja._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28I._Drapa%C4%8Denka%2C_1916%29.jpg/110px-Mahilo%C5%AD%2C_Spaskaja._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%28I._Drapa%C4%8Denka%2C_1916%29.jpg)
Сабор пры Стаўцы. І. Драпачэнка, 2 жніўня 1916 -
![Унутраны выгляд сабора. І. Драпачэнка[en], лістапад 1916](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/%D0%94%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BA%D0%B0._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%A3%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%B2%D1%8B%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%B4_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0.jpg/106px-%D0%94%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BA%D0%B0._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%A3%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%B2%D1%8B%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%B4_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0.jpg)
Унутраны выгляд сабора. І. Драпачэнка, лістапад 1916
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
![Сабор пры Стаўцы. І. Драпачэнка[en], 2 жніўня 1916](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mahilo%C5%AD,_Spaskaja._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E,_%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_(I._Drapa%C4%8Denka,_1916).jpg)
![Унутраны выгляд сабора. І. Драпачэнка[en], лістапад 1916](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%94%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BA%D0%B0._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%A3%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%B2%D1%8B%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%B4_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0.jpg)
Гістарычныя здымкі
правіць- Старыя здымкі
-
1900 -
1914 -
1915 -
да 1918 -
1918 -
1918 -
1930 -
1942
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
Зноскі
правіць- ↑ Страчаная спадчына / Т. В. Габрусь, А. М. Кулагін, Ю. У. Чантурыя, М. А. Ткачоў: Уклад. Т. В. Габрусь. — Мн.: Беларусь, 2003. — 351 с. — ISBN 985-01-0415-5.
- ↑ Могилевский Спасо-Преображенский монастырь
Літаратура
правіць- Магілёўскі Спаскі манастыр // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9). С. 470—471.
- Страчаная спадчына / Т. В. Габрусь, А. М. Кулагін, Ю. У. Чантурыя, М. А. Ткачоў: Уклад. Т. В. Габрусь. — Мн.: Беларусь, 2003. — 351 с. — ISBN 985-01-0415-5.
Спасылкі
правіць- Спаса-Праабражэнская царква (Магілёў) на сайце Radzima.org
- Могилевский Спасо-Преображенский монастырь // Святые земли Белорусской. Древние монастыри Беларуси. (Тэматычны праваслаўны каляндар на 2004 год.) (руск.)