Сямён Арыевіч Косберг

Сямён Арыевіч Косберг
Сямён Арыевіч Косберг
Дата нараджэння	1 (14) кастрычніка 1903
Месца нараджэння	Слуцк, Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	3 студзеня 1965 (61 год)
Месца смерці	Варонеж, Варонежская вобласць, РСФСР, СССР;
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі;
Грамадзянства	СССР; БССР;
Род дзейнасці	бортынжынер, інжынер
Навуковая сфера	ракетабудаванне
Навуковая ступень	доктар тэхнічных навук
Альма-матар	Маскоўскі авіяцыйны інстытут (1931);
Партыя	КПСС;
Прэміі
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сямён Арыевіч Косберг (1(14) кастрычніка 1903, Слуцк Мінскай вобласці — 3 студзеня 1965, Варонеж) — савецкі інжынер, эксперт у галіне авіяцыйных і ракетных рухавікоў, доктарам тэхнічных навук (1959), Герой Сацыялістычнай Працы (1961).

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і яўрэйскіх кавалёў-рамеснікаў, дзе было 9 дзяцей. У 1917—1919 г. наведваў камерцыйную вучылішча ў Слуцку, у 1919—1925 г. працаваў кавалём і майстрам па метале ў кузні свайго бацькі, каб дапамагчы вялікай сям'і. Адначасова, у 1922—1924 г., наведваў вечаровыя заняткі, атрымаў дыплом за сярэднюю школу. Адслужыўшы два гады ў Чырвонай арміі і дэмабілізаваўшыся, ён працаваў слесарам на фабрыцы імя С. Халтурына ў Ленінградзе. У 1927—1929 г. вучыўся ў Ленінградскім Політэхнічным інстытуце, а потым у Маскоўскім Інстытуце Авіяцыі Маскоўскі Інстытут Авіяцыі, які скончыў у 1930 г. У 1931 г. С. А. Косберг быў накіраваны на працу ў Цэнтральны інстытут авіяцыйнага маторабудавання (ЦІАМ), дзе прайшоў шлях ад інжынера-канструктара да начальніка навукова-даследчага аддзела. Займаўся пытаннямі стварэння сістэм непасрэднага ўпырску паліва ў галоўкі цыліндраў авіярухавікоў заміж недастаткова эфектыўных карбюратарных сістэм упырску.

У 1940 г. Косберг прызначаецца намеснікам галоўнага канструктара ОКБ завода № 33 Народнага камісарыята авіяцыйнай прамысловасці (НКАП) і начальнікам КБ па распрацоўцы сістэм непасрэднага ўпырску на гэтым заводзе.

З пачаткам ВАВ новыя даследчыя і вытворчыя магутнасці былі створаны ў Сібіры, у глыбокім тыле. У 1941 годзе Косберг узначаліў праектаванне і вытворчасць агрэгатаў непасрэднага ўпырску ў горадзе Бердск каля Новасібірска ў якасці галоўнага канструктара ОКБ-154 (КБ хімічнай аўтаматыкі)^[2]. У найцяжкіх умовах, жменька людзей у тры дзясятка чалавек у хуткім часе стварыла і запусціла ў серыйную вытворчасць агрэгат непасрэднага ўпырску НВ-ЗП для авіяцыйнага рухавіка АШ-82ФН генеральнага канструктара А. Д. Швяцова. Выкарыстанне гэтых рухавікоў істотна палепшыла палётныя характарыстыкі (хуткаўздымнасць, манеўранасць, хуткасць, дальнасць лёту), што гарантавала перавагу для расійскіх паветраных знішчальнікаў у параўнанні з лепшымі нямецкімі машынамі (Focke-Wulf-190 і Messerschmitt Bf.109).

Бясспрэчная перавага сістэмы, пацверджаная аперацыяй у палявых умовах, прывяла да яе выкарыстання ў 1943—1944 на ўсіх нядаўна створаных поршневых рухавіках. Маторы АШ-82ФН з агрэгатам НВ-ЗП усталёўваліся падчас Вялікай Айчыннай вайны на самалётах- знішчальніках Ла-5 і Ла-7 генеральнага канструктара С. А. Лавачкіна, бамбардзіроўшчыках Ту-2 і тарпеданосцах Ту-2Д генеральнага канструктара А. Н. Тупалева, а пасля вайны—на самалётах- знішчальніках Ла-9, Ла-11 С. А. Лавачкіна, пасажырскіх самалётах Іл-12 і Іл-14 генеральнага канструктара С. В. Илюшына.

За выбітны асабісты ўнёсак у развіццё і вытворчасць авіяцыйнага абсталявання, Косберг быў узнагароджаны ордэнам «Знак Пашаны», ордэнам Чырвонай Зоркі і Ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступені.

10 лютага 1958, Сямён Косберг пазнаёміўся з Сяргеем Королевым, лідарам савецкай касманаўтыкі. Гэта сустрэча адзначыла пачатак іх супрацоўніцтва.

Пасля вайны працы КБ працягнуліся распрацоўкай вадкасных ракетных рухавікоў — ЖРД.

Двухступеністая ракета — носьбіт, распрацаваная Королевым, паспяхова запусціла на арбіту тры першых зямных спадарожніка. Аднак далейшае даследаванне космасу было немагчыма без стварэння трэцяй прыступкі для дасягнення другой касмічнай хуткасці. Трэцяя прыступка ракеты была распрацавана ў 1958 у рэкордны кароткі час — дзевяць месяцаў.

Выкарыстанне трэцяй прыступкі дазволіла павялічыць масу касмічнага карабля ад 1400 да 4500 кг і дасягнуць хуткасці, якая давала магчымасць дасягнуць іншых касмічных аб'ектаў — на Луну, і вакол Луны, каб сфатаграфаваць яе зваротны бок. З бясспрэчна важным асабістым унёскам Сямёна Косберга, 12 красавіка 1961 у космас быў запушчаны першы чалавек — савецкі касманаўт Юрый Гагарын.

За свой унёсак у магчымасць гэтых палётаў Косберг быў удастоены ступені доктара тэхнічных навук і Ленінскай прэміі. За выбітныя заслугі ў забеспячэнні першага ў свеце палёту чалавека ў касмічную прастору, Указам Прэзідыума Вярхоўнай Рады СССР ад 17 чэрвеня 1961 года Косбергу Сямёну Арыевічу прысвоена званне Героя Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і медалю «Серп і Молат».

Пасля гэтага поспеху ў КБ Косберга спраектавалі і вырабілі новую больш магутную ракету, якая дазволіла палёты касмічных зондаў да Марса і Венеры, і арбітальных касмічных караблёў з двума і трыма людзьмі. Гэтыя рухавікі дазволілі першае выйсце чалавека ў адкрыты космас і стыкоўку на арбіце. ракета-носьбіты « Саюз» выкарыстоўваецца для дастаўкі людзей і грузаў у касмічную прастору, у тым ліку да доўгатэрміновых касмічных станцый.

Косберг памёр праз суткі пасля аўтамабільнай катастрофы, у якой ён атрымаў сур'ёзныя пашкоджанні. Яго не стала 3 студзеня 1965. Сяргей Арыевіч пахаваны на Новадзевіччых могілках у Маскве.

Прапрацаваўшы ў касманаўтыцы ўсяго сем гадоў, Косберг дасягнуў вельмі вялікіх поспехаў. Ён быў вельмі энергічным чалавекам, таму яго сыход агаломшыў усіх, хто яго ведаў.

Памяць у нашы дні

Імем Косберга названы кратар на зваротным боку Месяца. Яго імя носіць адна з вуліц яго роднага горада Слуцка.

Гл. таксама

Сяргей Канстанцінавіч Туманскі

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Беларуская энцыклапедыя — Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 8. — С. 429.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14271902"></a>
↑ Варонежская энцыклапедыя: У 2 т. / Гл. рэд. М. Д. Карпачев. — Варонеж: Цэнтр духоўнага адраджэння Чарназёмнага краю, 2008. — Т.1: А — М. — 524 з., іл., карты. ISBN 978-5-900270-99-9

Літаратура

«К 90-ЛЕТИЮ СО ДНЯ РОЖДЕНИЯ С. А. КОСБЕРГ — ОСНОВАТЕЛЬ ОКБ-154 (ныне КБ химавтоматики)», А. А. Голубев, «Космонавтика и ракетостроение» ЦНИИмаш, N 2 за 1994 год.
Косберг Сямён Арыевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8). — С. 429.

Спасылкі

Сямён Арыевіч Косберг на сайце «Героі краіны»

[_dadbce74840e11ab-1] а ^б ^в ^г ^д ^е Беларуская энцыклапедыя — Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 8. — С. 429.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14271902"></a>

[Варонежская_энцыклапедыя-2] Варонежская энцыклапедыя: У 2 т. / Гл. рэд. М. Д. Карпачев. — Варонеж: Цэнтр духоўнага адраджэння Чарназёмнага краю, 2008. — Т.1: А — М. — 524 з., іл., карты. ISBN 978-5-900270-99-9

[1]

[2]