Тасманія (англ.: Tasmania) — аўстралійскі штат, размешчаны на аднайменным востраве за 240 км на поўдзень ад мацерыка Аўстраліі і аддзелены ад яго пралівам Баса. Адміністрацыя таксама распаўсюджваецца на бліжэйшыя астравы (Кінг, Фліндэрс і інш.) а таксама на аддалены востраў Макуоры. Насельніцтва — 495 354 чалавекі (2011 г.)[4]. Плошча — 68.332 км². Сталіца і найбуйнейшы горад — Хобарт.

Тасманія
Tasmania
Герб Сцяг[d][1]
Герб Сцяг[d][1]
Краіна Аўстралійскі Саюз
Уваходзіць у
Адміністрацыйны цэнтр Хобарт
Дата ўтварэння 3 снежня 1825
Кіраўнік Kate Warner[d] і Jeremy Rockliff[d]
Насельніцтва (2011)
495 354 (6-е месца)
Шчыльнасць 19,1 чал./км²
Плошча 90,7 тыс.
(7-е месца)
Вышыня
над узроўнем мора
1 009 м
Тасманія на карце
Часавы пояс UTC+10, UTC+11 і Australia/Hobart[d][2]
Код ISO 3166-2 AU-TAS
Тэлефонны код 03[3]
Афіцыйны сайт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя правіць

 
Абарыген Тасманіі, малюнак 1870 г.

Тасманія была населена каля 40 — 35 тыс. гадоў таму выхадцамі з суседняй Аўстраліі, якія перайшлі па сухапутнаму масту, што ў той час аб’ядноўваў мацярык з сучасным востравам. Пасля заканчэння апошняга ледавіковага перыяду Тасманія была адрэзана ад Аўстраліі Басавым пралівам. Такім чынам, абарыгены Тасманіі былі вымушаны шмат тысячагоддзяў развівацца ізалявана ад астатняга свету. Да моманту кантактаў з еўрапейцамі яны не ведалі металаў і захоўвалі лад жыцця, характэрны для каменнага веку. Займаліся пераважна збіральніцтвам і паляваннем. У 1803 г. іх колькасць складала прыблізна 5 000 чалавек.

Галандская экспедыцыя на чале з Абелем Тасманам адкрыла востраў 24 лістапада 1642 г. і дала яму найменне Зямля Ван Дымена. Назва Тасманія замацавалася за ім толькі ў 1856 г. У 1772 г. яго даследавала французская, а ў 1777 г. брытанская экспедыцыі.

У 1803 г. пачалася каланізацыя вострава брытанцамі, якія выкарыстоўвалі паднявольную працу асуджаных катаржан. У 1804 г. імі быў заснаваны горад Хобарт. У 1805 г. пачалася бязвыплатная перадача земляў для вядзення сельскай гаспадаркі. Асваенне Тасманіі амаль адразу натыкнулася на праблемы забеспячэння новай калоніі, паўстанняў катаржан і сутычак з абарыгенамі. Гэта вымусіла ўлады часткова змяніць палітыку і запрасіць свабодных пасяленцаў. Яны ўпершыню прыбылі з Вялікабрытаніі ў 1816 г. Першыя каланісты імкнуліся вырошчваць зерневыя культуры. Але ў 1820 г. на Тасманію завезлі авечак-мерыносаў. З гэтага часу авечкагадоўля стала найважнейшай галіной мясцовай гаспадаркі.

3 снежня 1825 г. Тасманія была абвешчана самастойнай калоніяй. У 1856 г. пачаў дзейнічаць мясцовы двухпалатны парламент. З’явілася пасада прэм’ер-міністра. У 1868 г. быў прыняты закон аб усеагульнай адукацыі. У 1882 г. у Хобарце адкрыта фондавая біржа. У 1890 г. заснаваны ўніверсітэт Тасманіі.

У выніку войн і эпідэмій колькасць абарыгенаў стала скарачалася, але яны працягвалі турбаваць каланістаў. У 18281832 гг. уводзілася ваеннае становішча ў сувязі з іх нападамі. Вопыт брытанскіх ваенных, назапашаны ў барацьбе супраць абарыгенаў, потым выкарыстоўваўся супраць маары ў Новай Зеландыі. Тым не менш, гібель абарыгенаў трывожыла некаторых грамадскіх дзеячаў. У 18301833 гг. па іх патрабаванню ўцалелых тубыльцаў пачалі перасяляць на востраў Фліндэрс. З-за дрэннага забеспячэння і інфекцыйных захворванняў высланыя на Фліндэрс пачалі хутка паміраць. У 1847 г. са 167 перасяленцаў у жывых засталося толькі 47. Яны былі тэрмінова перапраўлены на станцыю Ойстэр-Коўв у 56 км на поўдзень ад Хобарта. Апошняя чыстакроўная абарыгенка Труганіні памерла там у 1876 г.

 
Хобарт у 1894—1895 гг.

У 1870 г. у Тасманіі было адкрыта золата. З канца XIX ст. усё большую важнасць набывае здабыча і перапрацоўка карысных выкапняў, асабліва жалезнай руды. З пачатку XX ст. імкліва развівалася гідраэнергетыка. Аднак эканамічныя крызісы 18401845 гг., 1860 г. і 1891 г. прадэманстравалі слабасць гаспадаркі Тасманіі і выклікаў пераезд многіх эмігрантаў у Аўстралію і Новую Зеландыю. У 18981899 гг. на рэферэндумах было прынята рашэнне аб уваходжанні Тасманіі ў склад Аўстралійскага саюза. У 1901 г. адбыліся першыя выбары ў федэральны парламент. У 1910 г. у Хобарце адбылася буйная забастоўка рабочых. Яна доўжылася тыдзень і скончылася ўвядзеннем 48-гадзіннага рабочага тыдня і мінімальнага заробку.

Выхадцы з Тасманіі актыўна ўдзельнічалі ў I i II сусветных войнах, аказвалі дапамогу пацярпелым краінам Еўропы і Азіі, у тым ліку СССР.

У пасляваенны перыяд актыўна развіваліся мясцовая прамысловасць і турызм. Тасманія з’яўлялася пачаткам многіх навуковых антарктычных экспедыцый. У 1980 г. у прыгарадзе Хобарта пачала дзейнічаць штаб-кватэра Аўстралійскай Антарктычнай Службы.

У Тасманіі традыцыйна значную ролю ў палітычным жыцці адыгрывала Лейбарысцкая партыя. Мясцовы ўрад імкнуўся праводзіць сацыяльную палітыку. У 1968 г. была адменена смяротная кара. У 1995 г. узровень беспрацоўя скараціўся да 9,6 %. У 1997 г. Тасманія афіцыйна папрасіла прабачэння ў абарыгеннага насельніцтва. У тым жа годзе былі зняты ўсе забароны, накіраваныя супраць гомасексуальнасці.

14 мая 2004 г. жыхарка Тасманіі, Мэры Дональдсан, уступіла ў шлюб з дацкім прынцам Фрэдэрыкам.

Гл. таксама правіць

Зноскі

Спасылкі правіць