Удмурція

	Суб'ект Расійскай Федэрацыі
	Удмурцкая Рэспубліка ; руск.: удм.: Удмурт Элькун
Сцяг	Герб[d]
Сталіца	Іжэўск
Плошча	57-я
- Усяго; - % водн. пав.	42 061 км²; 0,6
Насельніцтва	31-я
- Усяго; - Шчыльнасць	↘1 517 164 (2016); Expression error: Unexpected < operator. чал./км²
ВРП	37-я
- Усяго, у бягучых коштах; - На душу насельніцтва	442,0 млрд. руб. (2014); 291,3 тыс. руб.
Федэральная акруга	Прыволжская
Эканамічны раён	Уральскі
Дзяржаўная мова	руская, удмурцкая
Глава	Аляксандр Васільевіч Салаўёў
Старшыня ўрада	Віктар Аляксеевіч Савельеў (в. а.)
Старшыня Дзяржсавета	Уладзімір Пятровіч Неваструеў
Гімн	National Anthem of the Udmurt Republic[d]
Код суб'екта РФ	18
Код па ISO 3166-2	RU-UD
Код АКАТП	94
Часавы пояс	MSK+1 (UTC+4)
Узнагароды:
Афіцыйны сайт:	udmurt.ru

Удмурцкая Рэспубліка (руск.: Удмуртская Республика, удм.: Удмурт Элькун), Удмурція (руск.: Удмуртия) — суб’ект Расійскай Федэрацыі. Плошча — 42,1 тыс. км², што складае 0,25 % агульнай плошчы Расійскай Федэрацыі. Мяжуе на захадзе і поўначы з Кіраўскай вобласцю, на ўсходзе — з Пермскім краем, на поўдні — з Башкартастанам і Татарстанам.

Насельніцтва — 1552,8 тыс. чал. (2005). Шчыльнасць насельніцтва: 36,9 чал./км², удзельная вага гарадскога насельніцтва: 69,4 %. Нацыянальны склад: рускія — 60,1 %, удмурты — 29,3 %, татары — 6,9 %, іншыя — 3,7 %. Сталіца — Іжэўск. Буйнейшыя гарады: Сарапул, Глазаў, Воткінск.

Геаграфія правіць

рака Чапца пад г. Глазаў

Тэрыторыя рэспублікі — узгорыстая раўніна, паступова зніжацца з поўначы на поўдзень і з усходу на захад; значную частку раздзяляюць даліны рэк і яры. На поўначы — Верхнякамскае ўзвышша (вышыня да 330 м), на захадзе, у басейне р. Кільмезь, — забалочаная нізіна. У паўднёвай частцы Удмурціі невялікія Мажгінскае і Сарапульскае ўзвышша, падзеленыя р. Іж і яе прытокамі. Карысныя выкапні — нафта (радовішча Архангельскае, Чутырска-Кіенгопскае, Мішкінскае і інш.), торф, будматэрыялы (кварцавыя пяскі, гліны, вапнякі і інш.). Удмурція багатая на мінеральныя крыніцы (Варзі-Ятчы, Кізнер).

Клімат умерана кантынентальны. Зіма халодная, лета параўнальна цёплае. Сярэдняя тэмпература студзеня ад −15,5 °C на поўначы да −14,2 °C на поўдні, ліпеня адпаведна ад 17,5 да 19 °C. Ападкі (400—600 мм у год) па сезонах размяркоўваюцца нераўнамерна; вегетацыйны перыяд доўжыцца з канца красавіка да канца верасня (сума тэмператур 1700—2100 ° С).

Найбуйнейшая рака — Кама (выток знаходзіцца на паўночным усходзе рэспублікі). Астатнія рэкі належаць басейну Камы: Сіва, Іж, Чапца, Кільмезь і інш. На усходзе і паўднёвым усходзе Кама — важная суднаходная артэрыя, якая злучае Удмурцію з Заходнім Уралам, Паволжам і Цэнтрам.

Пераважаюць дзярнова-падзолістыя глебы сярэдняй і моцнай ступені ападзоленасці. На поўдні і паўднёвым усходзе — шэрыя лясныя глебы. На ўсходзе, поўдні і поўначы рэспублікі сустракаюцца астраўкі дзярнова-карбанатных глебаў; слабападзолістыя балотныя глебы — пераважна ў заходніх і паўночных раёнах; алювіяльныя — па далінах рэк.

Сімволіка правіць

Зноскі

↑ ^а ^б Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 27 сакавіка 2016. Праверана 27 сакавіка 2016.
↑ Всесоюзная перепись населения 1926 года. М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928. Том 9. Таблица I. Населённые места. Наличное городское и сельское население (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 7 лютага 2015. Праверана 7 лютага 2015.
↑ Статистический справочник СССР за 1928 г.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё С. Н. Уваров. Сельское население Удмуртии в годы Великой Отечественной войны: историко-демографический анализ. Вестник Удмуртского университета, выпуск № 5-1 / 2014 (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 2 студзеня 2015. Праверана 2 студзеня 2015.
↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2013. Праверана 10 кастрычніка 2013.
↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года. Численность наличного населения городов, поселков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 14 кастрычніка 2013. Праверана 14 кастрычніка 2013.
↑ Всесоюзная перепись населения 1979 г.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у ^ф ^х ^ц ^ч ^ш ^э ^ю ^я ^аа Численность населения УР на начало 1980-2014
↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011.
↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2012.
↑ Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года. 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи человек и более (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 14 лістапада 2013. Праверана 14 лістапада 2013.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2014. Праверана 31 мая 2014.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 16 лістапада 2013. Праверана 16 лістапада 2013.
↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2014 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 13 красавіка 2014. Праверана 13 красавіка 2014.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 6 жніўня 2015. Праверана 6 жніўня 2015.
↑ Валавы рэгіянальны прадукт па суб'ектах Расійскай Федэрацыі ў 1998-2014гг. (руск.) (xls). Расстат.
↑ Валавы рэгіянальны прадукт па суб'ектах Расійскай Федэрацыі ў 1998-2014гг. (руск.) (xls). Расстат.
↑ Глава Удмуртии Александр Волков сохранит название должности (нявызн.)(недаступная спасылка). Аргументы в Ижевске. Архівавана з першакрыніцы 10 лістапада 2016. Праверана 22 кастрычніка 2012.

Літаратура правіць

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Удмурція
Афіцыйны сайт Архівавана 14 кастрычніка 2018.

[2016AB-1] а ^б Оценка численности постоянного населения на 1 января 2016 года и в среднем за 2015 год (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 27 сакавіка 2016. Праверана 27 сакавіка 2016.

[1926W-2] Всесоюзная перепись населения 1926 года. М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928. Том 9. Таблица I. Населённые места. Наличное городское и сельское население (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 7 лютага 2015. Праверана 7 лютага 2015.

[1928A-3] Статистический справочник СССР за 1928 г.

[2014DJ-4] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё С. Н. Уваров. Сельское население Удмуртии в годы Великой Отечественной войны: историко-демографический анализ. Вестник Удмуртского университета, выпуск № 5-1 / 2014 (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 2 студзеня 2015. Праверана 2 студзеня 2015.

[1959B-5] Всесоюзная перепись населения 1959 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2013. Праверана 10 кастрычніка 2013.

[1970B-6] Всесоюзная перепись населения 1970 года. Численность наличного населения городов, поселков городского типа, районов и районных центров СССР по данным переписи на 15 января 1970 года по республикам, краям и областям (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 14 кастрычніка 2013. Праверана 14 кастрычніка 2013.

[1979B-7] Всесоюзная перепись населения 1979 г.

[1980B-8] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у ^ф ^х ^ц ^ч ^ш ^э ^ю ^я ^аа Численность населения УР на начало 1980-2014

[1989A-9] Всесоюзная перепись населения 1989 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011.

[2002B-10] Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2012.

[2010E-11] Итоги Всероссийская перепись населения 2010 года. 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи человек и более (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 14 лістапада 2013. Праверана 14 лістапада 2013.

[2012A-12] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2014. Праверана 31 мая 2014.

[2013W-13] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 16 лістапада 2013. Праверана 16 лістапада 2013.

[2014AF-14] Оценка численности постоянного населения на 1 января 2014 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 13 красавіка 2014. Праверана 13 красавіка 2014.

[2015DS-15] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 6 жніўня 2015. Праверана 6 жніўня 2015.

[16] Валавы рэгіянальны прадукт па суб'ектах Расійскай Федэрацыі ў 1998-2014гг. (руск.) (xls). Расстат.

[17] Валавы рэгіянальны прадукт па суб'ектах Расійскай Федэрацыі ў 1998-2014гг. (руск.) (xls). Расстат.

[18] Глава Удмуртии Александр Волков сохранит название должности (нявызн.)(недаступная спасылка). Аргументы в Ижевске. Архівавана з першакрыніцы 10 лістапада 2016. Праверана 22 кастрычніка 2012.

[1]

[17]

[18]