Феадосія (укр.: Феодосія, Теодосія, крымскатат.: Kefe, ад грэч. Θεοδοσία — «Богам дадзеная») — партовы і курортны горад поўдня Украіны ля Чорнага мора на паўднёва-ўсходнім узбярэжжы Крыма[2]. Феадасійскі рэгіён Крыма — тэрыторыя, падпарадкаваная Феадасійскага гарсавету, уключае ў сябе акрамя ўласна Феадосіі шэраг пасёлкаў.

Феадосія
укр.: Феодосія
руск.: Феодосия
Герб[d] Сцяг[d]
Герб[d] Сцяг[d]
Краіна
Каардынаты
Заснаваны
Першая згадка
355 да н.э.
Плошча
  • 35,2 км²
Вышыня цэнтра
50 ± 1 м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
  • 66 293 чал. (2021)[1]
Часавы пояс
Тэлефонны код
+380-6562
Паштовыя індэксы
98100–98175
Афіцыйны сайт
Феадосія на карце Украіны
Феадосія (Украіна)
Феадосія
Феадосія (Украіна)
Феадосія

Дзень горада Феадосіі — апошняя субота ліпеня.

Геаграфія

Знаходзіцца на паўднёва-ўсходнім узбярэжжы Крымскага паўвострава (абмываецца на ўсходзе водамі Феадасійскага заліва Чорнага мора), на мяжы Крымскіх гор і Керчанскай узгорыстай раўніны, сярод адгор’яў, што заканчваюцца мысам Святога Ільі.

Клімат пераходны ад субтрапічнага міжземнаморскага тыпу да ўмерана кантынентальнага. Лета цёплае (24 °C у жніўні). Феадасійскі порт адкрыты круглы год для заходу суднаў.

Гісторыя

Горад Феадосія (грэч. Θεοδοσία) быў заснаваны выхадцамі з Мілета да сярэдзіны VI ст. да н. э. Існаваў як старажытнагрэчаская калонія, пазней — грэчаскі поліс. З 355 да н.э. ў складзе Баспорскай дзяржавы. У 107 да н.э. адзін з цэнтраў паўстання Саўмака.

У IV ст. н.э. разбурана гунамі. У V—VI ст. паселішча аланаў. У канцы VI ст. пад уладай хазараў.

Пасля захопу ў 1239 годзе Крыма войскамі Батыя ўвашла ў склад Залатой Арды. У 1270—80-я гады на яе тэрыторыі генуэзцы заснавалі гандлёвую факторыю Кафэ (назва захоўвалася да 1783). У пач. XIV ст. тут узнікла армянская калонія.

У 1475 годзе Кафу захапіла Турцыя, і горад атрымаў назву Кефе (другая назва Малы Стамбул). У XVI—XVII ст. горад — галоўны нявольніцкі рынак у Крыме. У 1616, 1628 і 1667 Кефе займалі запарожскія казакі.

У руска-турэцкую вайну Кафу ўзялі рускія войскі (1771). З 1783 года ў складзе Расіі (зноў названа Феадосіяй), з 1802 павятовы горад Таўрычаскай губерні, у 1892 злучаны з чыгункай Севастопаль—Данбас.

У грамадзянскую вайну Феадосію захоплівалі аўстра-германскія, англа-французскі войскі. У 1920 годзе занята Чырвонай Арміяй.

З 1921 у складзе Крымскай АССР. У 1941—44 акупіравана германскімі войскамі, вызвалена ў выніку Крымскай аперацыі 1944 года. З 1945 пасля скасавання крымскай аўтаноміі ў складзе Крымскай вобласці РСФСР, з 1954 — Украінскай ССР. У 1953—1995 гады горад з’яўляўся адным з цэнтраў Керчанска-Феадасійскай ваенна-марской базы Чарнаморскага флоту, у связі з чым да пачатку 1970-х гадоў меў статус закрытага горада.

З 1991 года ў назалежнай Украіне, у складзе Рэспублікі Крым (1992—1998) і Аўтаномнайй Рэспублікі Крым (з 1998).

З 2014 года кантралюецца Расіяй. 26 снежня 2023 года Узброеныя сілы Украіны нанеслі ракетны ўдар па Феадосіі, атакаваны ў пункце базавання вялікі дэсантны карабель «Новачаркаск»[3].

Насельніцтва

Год Колькасць
1939 45 032 [4]
1945 19 200 [5]
1959 46 327 [6]
1979 76 402 [7]
1987 83 000 [8]
1989 83 912 [9]
1992 86 400
Год Колькасць
1998 80 900
2001 74 669 [10]
2003 73 626
2004 72 926
2005 72 412
2006 71 725
2007 71 535
Год Колькасць
2008 71 214
2009 70 730 [11]
2010 70 392 [11]
2011 70 043 [11]
2012 69 786 [12]
2013 69 461 [12]
2014 69 038 [13]
Год Колькасць
2015 69 145 [14]
2016 68 562 [15]
2017 67 993 [16]
2018 67 902 [17]
2019 68 029 [18]
2020 68 001 [19]
2021 66 293 [1]

Гарады-пабрацімы

Вядомыя асобы

Зноскі

  1. а б https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx
  2. Гэты аб’ект размешчаны на тэрыторыі паўвострава Крым і кантралюецца Расіяй. Міжнародная супольнасць не прызнае ўключэнне Крыма ў склад Расіі і лічыць яго анексіяй часткі тэрыторыі Украіны (гл. Рэзалюцыю 68/262 Генеральнай Асамблеі ААН).
  3. tass.ru
  4. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_pop_39_3.php
  5. Крым довоенного и послевоенного периода. Статсборник.Крымстат 2020
  6. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php
  7. http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php
  8. http://alcdata.narod.ru/USSR_70_1987М.: ЦСУ РСФСР. — 766 с.
  9. http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php
  10. http://2001.ukrcensus.gov.ua/d/kl_2001.rar
  11. а б в http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2011/chnas.zipКиїв: 2011. — 112 с.
  12. а б http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2014/zb_nas_13.zip
  13. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis_krim/tab-krim/pub-01-03.xlsx
  14. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
  15. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
  16. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 годаМ.: Росстат, 2017.
  17. http://crimea.gks.ru/storage/mediabank/Численность%20на%2001-01-2018.pdf
  18. https://crimea.gks.ru/storage/mediabank/Численность%20на%2001-01-2019(3).pdf
  19. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
  20. http://www.kurskadmin.ru/node/911
  21. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%96%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%2C_%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%B8.pdf
  22. https://www.severodvinsk.info/?idmenu=237
  23. http://ставрополь.рф/english/Municipal_cooperation_with_cities_of_near_of_Russia/Municipal_cooperation_of_Russia.php