Франклін Пірс

Франклін Пірс (англ.: Franklin Pierce; 23 лістапада 1804 — 8 кастрычніка 1869) — 14-ы прэзідэнт ЗША ў 1853—1857 гадах. Пірс быў дэмакратам з Поўдня, які бачыў у абаліцыянісцкім руху фундаментальную пагрозу адзінству нацыі. Яго палярызацыйныя дзеянні ў прыняцці і падпісанні Акту Канзас-Небраска і прымяненні Закона аб збеглых рабах не змагло спыніць сепаратысцкі канфлікт, што стала аднім з этапаў у аддзяленні Поўдня. Блізкі сябар пісьменніка Натаніэля Готарна.

Франклін Пірс
англ.: Franklin Pierce
14-ы Прэзідэнт ЗША 4 сакавіка 1853 — 4 сакавіка 1857
Віцэ-прэзідэнт	Уільям Кінг (1853) пазіцыя вакантна (1853-1857)
Папярэднік	Мілард Філмар
Пераемнік	Джэймс Б’юкенен
Сенатар ад штата Нью-Гэмпшыр 4 сакавіка 1837 — 28 лютага 1842
Папярэднік	Джон Пэйдж
Пераемнік	Леанард Уілкакс
Член Палаты Прадстаўнікоў ад аб’яднанай выбарчай акругі Нью-Гэмпшыра 4 сакавіка 1833 — 4 сакавіка 1837
Папярэднік	Джозеф Хэманс
Пераемнік	Джарэд Уільямс
Спікер Палаты Прадстаўнікоў Нью-Гэмпшыра 5 студзеня 1831 — 2 студзеня 1833
Папярэднік	Сэмюэл Уэбстэр
Пераемнік	Чарлз Атэртан
Член Палаты Прадстаўнікоў Нью-Гэмпшыра ад Хілсбара 7 студзеня 1829 — 2 студзеня 1833
Папярэднік	Томас Уілсан
Пераемнік	Хайрам Манро
Нараджэнне	23 лістапада 1804(1804-11-23)[…] Хілсбара, акруга Хілсбара[d], Нью-Гэмпшыр, ЗША
Смерць	8 кастрычніка 1869(1869-10-08)[…] (64 гады) Конкард, Мэрымэк[d], Нью-Гэмпшыр, ЗША
Месца пахавання	Старыя Паўночныя могілкі[d]
Бацька	Бенджамін Пірс
Маці	Ганна Кендрык Пірс
Жонка	Джэйн Пірс (Эплтан) (з 1834, пам. у 1863)
Дзеці	Франклін Пірс-мал., Франк Роберт Пірс, Бенджамін Пірс
Веравызнанне	Епіскапальная царква
Партыя	Дэмакратычная партыя ЗША
Адукацыя	Боўдын-каледж[d] (1824) Нартгемптанская школа права[d] Акадэмія Філіпса ў Эксэтэры[d]
Дзейнасць	палітык, адвакат, дзяржаўны дзеяч
Аўтограф
Ваенная служба
Гады службы	1831—1848
Прыналежнасць	апалчэнне Нью-Гэмпшыра (да 1847) армія ЗША (з 1847)
Званне	палкоўнік (апалчэнне) брыгадны генерал (армія ЗША)
Бітвы	Амерыкана-мексіканская вайна
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Пірс нарадзіўся 23 лістапада 1804 года ў Хілсбара, штат Нью-Гэмпшыр, у сям’і генерала Бенджаміна Пірса, удзельніка вайны за незалежнасць ЗША і губернатара Нью-Гэмпшыра, і Ганны Кендрык Пірс. У 1820—1824 гадах ён атрымаў юрыдычную адукацыю ў Боўдзінскім каледжы, штат Мэн, а ў 1827 годзе стаў ліцэнзаваным адвакатам. У 1829 годзе Пірс быў абраны ў Палату Прадстаўнікоў Нью-Гэмпшыра, а ў 1833—1842 гадах служыў у федэральным парламенце спачатку ў якасці кангрэсмена, а пасля 1837 года — сенатара.

Яго прыватная юрыдычная практыка ў сваім родным штаце мела поспех; ён быў прызначаны мясцовым пракурорам штата ў 1845 годзе. Пірс прыняў удзел у амерыкана-мексіканскай вайне ў якасці брыгаднага генерала. Ён атрымаў вядомасць за арганізацыю экспедыцыі па падмацаванню асноўных амерыканскіх сіл генерала Уінфілда Скота, але не здолеў прыняць актыўны удзел у наступных бітвах вайны, будучы цяжка паранены пры падзенні з каня. У снежні 1847 года, пасля завяршэння актыўных баявых дзеянняў, ён вярнуўся ў Нью-Гэмпшыр і звольніўся са службы.

У 1852 годзе, як кампрамісны кандыдат, які б змог аб’яднаць паўночныя і паўднёвыя інтарэсы, Пірс быў вылучаны ў якасці кандыдата партыі на пасаду прэзідэнта на 49-м выбарчым бюлетэні на Нацыянальным з’ездзе Дэмакратычнай партыі. У тым жа годзе на прэзідэнцкіх выбарах Пірс і яго напарнік Уільям Кінг лёгка перамаглі кандыдатаў Партыі вігаў Уінфілда Скота, начальніка Пірса падчас вайны, і Уільяма А. Грэма.

Нягледзячы на сваю папулярнасць і вялікае грамадскае жыццё, асабістае жыццё Пірса было няўдалым. Разам са сваёй жонкай Джэйн Пірс пакутаваў ад хвароб і дэпрэсіі на працягу большай часткі свайго жыцця, усе іх дзеці памерлі маладымі, а іх апошні сын быў забіты цягніком у той час як сям’я падарожнічала незадоўга да інаўгурацыі Пірса. На пасадзе прэзідэнта Пірс імкнуўся захаваць адзінства Дэмакратычнай партыі паміж рознымі фракцыямі паўночных і паўднёвых штатаў і раўнамерна размяркоўваць палітычныя і дыпламатычныя пасады сярод іх. Гэты высілак у значнай ступені не ўдаўся, наладзіў шэраг уплывовых прадстаўнікоў партыі супраць яго і справакаваў некалькі скандалаў з амерыканскімі пасланнікамі ў Еўропе. Пірс падтрымліваў экспансіянісцкі рух «Маладая Амерыка», ён падпісаў куплю Гадсдэна — дагавор на набыццё зямлі ў Мексікі, і няўдала спрабаваў набыць Кубу ў Іспаніі. Падчас сутыкнення ў Канзасе прыхільнікаў рабаўладання і абаліцыяністаў і з’яўлення ў тэрыторыі двух супернічаючых урадаў, якія прадставілі два розных варыянта канстытуцыі будучага штата, прэзідэнт паспрабаваў дамагчыся прыняцця Канзаса ў ЗША на правах рабаўладальніцкага штата, але гэта намаганне таксама не скончылася поспехам. Пірс падпісаў гандлёвыя дагаворы з Англіяй і Японіяй, у той час як кабінет рэфармаваў свае аддзелы і павышаў справаздачнасць, але гэтыя поспехі былі азмрочаны палітычнай барацьбой.

Яго папулярнасць у паўночных штатах рэзка знізілася пасля таго, як ён падтрымаў закон Канзаса-Небраскі, які ануляваў Місурыйскі кампраміс, у той час як шмат белых на Поўдні працягвалі яго падтрымліваць. Праходжанне акта прывяло да гвалтоўных канфліктаў з пашырэннем рабства на амерыканскім Захадзе. Адміністрацыя Пірса падверглася рэзкай крытыцы з-за выдання Остэндскага маніфеста (унутранага камюніке амерыканскіх дыпламатаў у Еўропе), які заклікаў да анексіі Кубы, гэты дакумент шырока крытыкаваўся. Хоць Пірс, як і чакалася, быў вылучаны дэмакратамі ў 1856 годзе на прэзідэнцкія выбары, ён не атрымаў падтрымку ў партыі і яго стаўка не ўдалася. Яго рэпутацыя на Поўначы дадаткова пацярпела падчас грамадзянскай вайны, калі ён стаў крытыкам прэзідэнта Аўраама Лінкальна і ваенных высілкаў Поўначы. Пірс, які моцна выпіваў большую частку свайго жыцця, памёр ад цяжкага цырозу печані ў 1869 годзе.

Амерыканскія гісторыкі і палітычныя каментатары традыцыйна адносяць прэзідэнцтва Пірса сярод найгоршых у амерыканскай гісторыі.

Літаратура

• Holt, M. F. (2010). Franklin Pierce (A. M. Schlesinger Jr. & S. Wilentz, Eds.). Times Books.