Юзаф Панятоўскі
Юзаф Антон Панятоўскі (польск.: Józef Poniatowski; 7 мая 1763, Вена — 19 кастрычніка 1813) — ваенны і дзяржаўны дзеяч Рэчы Паспалітай, князь, генерал-лейтэнант польскай арміі (1792), маршал Францыі (1813).
| Юзаф Панятоўскі | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Józef Antoni Poniatowski | |||||||
 Мастак І. Грасі. Партрэт Юзафа Панятоўскага | |||||||
| Мянушка | Польскі Баярд | ||||||
| Дата нараджэння | 7 мая 1763[1][2][…] | ||||||
| Месца нараджэння | |||||||
| Дата смерці | 19 кастрычніка 1813[1][2][…] (50 гадоў) | ||||||
| Месца смерці | |||||||
| Месца пахавання | |||||||
| Бацька | Анджэй Панятоўскі[d] | ||||||
| Маці | Maria Teresa Kinsky von Weichnitz und Tettau[d] | ||||||
| Дзеці | Юзаф Панятоўскі[d] | ||||||
| Грамадзянства | |||||||
| Прыналежнасць | Першая французская імперыя | ||||||
| Род войскаў | пяхота | ||||||
| Званне | Маршал Імперыі[d] | ||||||
| Камандаваў | V Corps[d] і VIII Corps[d] | ||||||
| Бітвы/войны | |||||||
| Узнагароды і званні |
|
||||||
| Аўтограф |
 |
||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Паходзіць з роду Панятоўскіх, пляменнік караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага. 3 1780 служыў у аўстрыскай арміі, з 1788 палкоўнік, ад’ютант імператара Іосіфа II. У 1789 пераехаў у Рэч Паспалітую, удзельнічаў у рэарганізацыі польскай арміі, з 1788 камандаваў дывізіяй. У 1792 камандаваў польскай арміяй, якая абараняла ад расійскіх войск лінію Дняпра і Днястра. Пасля бою пад Зелянцамі 18.6.1792 адступіў да Ізяслава, потым вывеў войскі за р. Буг. У знак пратэсту супраць змовы караля з Таргавіцкай канфедэрацыяй падаў у адстаўку і выехаў у Вену. У час паўстання 1794 вярнуўся, удзельнічаў у абароне Варшавы. Пасля капітуляцыі зноў выехаў у Вену. Адмовіўся ад прапаноў Кацярыны II і Паўла I паступіць на расійскую службу. 3 1798 жыў у сваім маёнтку пад Варшавай. У 1806, калі французскае войска падышло да Варшавы, а прускае пакінула горад, Ю. А. Панятоўскі стаў на чале мясцовай міліцыі і падтрымаў Напалеона. Са снежня 1806 камандаваў адноўленым польскім войскам, са студзеня 1807 ваенны міністр Варшаўскага княства. У час аўстра-французскай вайны 1809 паспяхова дзейнічаў супраць аўстрыйскіх войск у Галіцыі, У 1811 зноў адмовіўся паступіць на расійскую службу. У час паходу Напалеона ў Расію 1812 камандаваў 5-м польскім корпусам «Вялікай арміі». У пачатку кампаніі пераследаваў 2-ю Заходнюю армію і рухаўся праз Гродна, Нясвіж, Ігумен да Магілёва. Удзельнічаў у бітвах пад Смаленскам і Барадзіном. У час адступлення рэшткі корпуса Панятоўскага ўдзельнічалі ў бітвах пад Вязьмай і на р. Бярэзіна. Пасля вываду польскіх войск у Саксонію сфарміраваў 8-ы корпус. У Лейпцыгскай бітве 1813 па даручэнні Напалеона, які ў час гэтай бітвы ўзвёў Ю. А. Панятоўскага ў маршалы, прыкрываў адыход французскіх войск. У час пераправы праз раку Эльстэр быў цяжка паранены і патануў.
У 1814 прах Ю. А. Панятоўскага перанесены ў Варшаву, у 1819 перапахаваны ў Кракаве на Вавелі. У 1826—32 зроблены помнік Ю. А. Панятоўскага (скульптар Б. Торвалвдсен), які з 1840 знаходзіўся ў Гомелі перад палацам І. Ф. Паскевіча, з 1922 — у Варшаве.
Зноскі
- ↑ а б Józef Antoni Poniatowski // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Jozef Antoni Poniatowski // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Понятовский Юзеф // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118792822 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
Літаратура
правіць- Лукашэвіч А. Панятоўскі // БЭ ў 18 т. Т. 12. Мн., 2001.
- Szymanowski. «Poniatowscy». — Жэнева, 1880.
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Юзаф Панятоўскі
