Абрам Іосіфавіч Кроль
Абрам Іосіфавіч Кроль (1 мая 1913 года, Койданава, Мінскі павет, Віленская губерня — 3 лютага 1990 года, Мінск) — беларускі мастак-жывапісец.
| Абрам Іосіфавіч Кроль | |
|---|---|
 Абрам Кроль. Аўтапартрэт. Эцюд. 1950-я | |
| Дата нараджэння | 1 мая 1913 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 3 лютага 1990 (76 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | мастак |
| Месца працы | |
| Жанр | пейзаж, тэматычная карціна |
| Вучоба | |
| Мастацкі кірунак | рэалізм |
| Уплыў | Фёдар Фогт, Леў Лейтман |
| Член у | |
| Узнагароды |
   |
Біяграфія правіць
Ва ўзросце 15 год паступіў у Віцебскі мастацкі тэхнікум, дзе вучыўся ў Льва Лейтмана і Фёдара Фогта. У 1932 годзе па размеркаванні пераехаў у Мінск, дзе працаваў у прадпрыемстве «Белвыдат». У 19 год стаў вядомы як «узорны жывапісец сацрэалізму», таму яму даверылі афармленне экспазіцый музея Рэвалюцыі, Дома-музея І з’езду РСДРП, Музея Працы. Таксама афармляў калоны рэвалюцыйных святаў і фізкультурных парадаў. У Мінску мастак яшчэ скончыў двухгадовыя курсы жывапісу, што дазволіла яму ўпэўнена пісаць шматфігурныя творы, будаваць іх кампазіцыю і прастору[1].
У гады Вялікай Айчыннай вайны быў прызваны ў дзеючую армію і дайшоў да Берліна фотакарэспандэнтам і карыкатурыстам франтавой газеты. Быў узнагароджаны медалямі «За адвагу» і «За баявыя заслугі». Сям’я мастака загінула ў мінскім гета.
У 1946 годзе стаў членам Саюза мастакоў БССР. З канца 1940-х гадоў Абрам Кроль працаваў галоўным мастаком Музея Вялікай Айчыннай вайны, быў аўтарам першай экспазіцыі музея, у 1970-я гады — намеснікам дырэктара музея па мастацкай частцы.
Творчасць правіць
Працаваў у станковым жывапісе ў жанры пейзажу, сюжэтна-тэматычнай карціны. Шэраг твораў мастак сам прысвяціў Вялікай Айчыннай вайне («Баявое заданне», «Мінскі кацёл» і інш.). Выконваў таксама дзяржаўныя заказы на гісторыка-рэвалюцыйную тэму: «Абвяшчэнне Савецкай улады ў Беларусі» (1948), «Пасля Курлоўскага расстрэлу» (1957), «Перад вобыскам» (1958), «Вырашальны дзень» (1966—1967), «Нараджэнне рэспублікі» (1968).
У пейзажным жывапісе быў эксперыментатарам. Працаваў мастыхінам, ствараючы мяккія каляровыя і ахраматычныя расцяжкі, актыўна выкарыстоўваў паасобны мазок. Аддаваў перавагу зімоваму пейзажу, добра адчуваючы ахраматычную гамму беларускай зімы з шэрымі днямі, змрочным небам і гурбамі снегу, якія вырашаў тонкай тонавай нюансіроўкай[1].
Па ўспамінах сучаснікаў, мастак аддаваў перавагу зімовым пленэрам, нягледзячы на іх цяжкасць. Мастацтвазнаўца і даследчык творчасці Абрама Кроля Алег Сурскі заўважыў:
«Абраму Іосіфавічу заўсёды добра пісалася зімой, калі прырода ціхая, формы і лініі лаканічныя, абагульненыя і толькі тонавыя нюансы выдаюць дыханне жыцця…»
У шэрагу зімовых пейзажаў прасочваюцца атрыбуты «суровага стылю», які існаваў тады ў савецкім мастацтве, з яго лаканізмам і манументальнасцю, стрыманасцю каларыстычнай гамы. Пад уплывам «генеральнай лініі» у Кроля таксама з’явілася ў сюжэтах «героіка працоўных будняў» і сацыялістычнага адпачынку — лыжнікі на прабежках, спартыўныя спаборніцтвы. Таксама ў тыя гады пад уплывам Віталя Цвіркі, Георгія Ніскага і Сяргея Герасімава былі напісаны манументальныя эпічныя пейзажы.
Разам з гэтым, існуюць і лірычныя пейзажы, у якіх адчуваецца ўласны стыль мастака: «Іней» (1960), «Белая цішыня» (1962), «Раніца» (1963), «Беларускі прастор», «Шаша» (1967), «Новы Мінск» (1969).
Серыя твораў, прысвечаных гета, была перададзена спадкаемцамі мастака ў 1990-я гады ў музеі Ізраіля.
Вядомыя творы правіць
- 1947 «Баявое заданне»
- 1948 «Абвяшчэнне Савецкай улады на Беларусі»
- 1955 «Канец зімы»
- 1957 «Пасля курлоўскага расстрэлу ў 1905 годзе ў Мінску»
- 1958 «Перад вобыскам»
- 1960 «Іней», «Шаць»
- 1961 «Купалаўская таполя» (НММ РБ)
- 1962 «Белая цішыня»
- 1963 «Раніца»
- 1965 «Зіма» (НММ РБ)
- 1967 «Вырашальны дзень», «Сакавік» (НММ РБ), «Беларускія абшары» (НММ РБ), «Шаша»
- 1968 «Нараджэнне рэспублікі»
- 1969 «Новы Мінск»
- 1971 «Лыжная траса» (НММ РБ)
- 1978 «Партызанскія зямлянкі»
- 1979 «К вясне» (НММ РБ)
- 1982 «Ліпень 1941-га», «Край беларускі»
Крыніцы правіць
Літаратура правіць
- Кроль Абрам Іосіфавіч // Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Дзяржынскага раёна / рэд. кал. Л. М. Драбовіч і інш.; рэд.-уклад. А. І. Валахановіч. — Мн.: БелТА, 2004.— С. 614—615.
- Каталаг выстаўкі твораў Абрама Іосіфавіча Кроля, прысвечанай 50-годдзю з дня нараджэння і 30-годдзю творчай дзейнасці / Саюз мастакоў БССР ; [рэд. Л. Марыкс]. — Мінск : [б. и.], 1963. — 18 с., [3] л. ил. : ил., портр.; 19х21 см.