Антыёх VIII Грып
Антыёх VIII Епіфан Філаметар Калінік (Грып) (пам. 96 да н.э.) — цар Сірыі (c 125 да н.э.) з дынастыі Селеўкідаў[5]. Сын Дэметрыя II Нікатара і Клеапатры Тэі, брат Селеўка V Філаметара, стрыечны (і адначасова зводны[6]) брат Антыёха IX Кізікскага. Мянушка «Грып» азначае «гарбаносы», таксама меў мянушку «Філаметар» («які любіць маці»).
| Антыёх VIII Грып | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Αντίοχος Γρυπός | |||||||
 Манета Антыёха VIII. На рэверсе намаляваны Зеўс на троне з Нікай у руках, а таксама грэчаскі надпіс ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΝΤΙΟΧΟΥ ΦΙΛΟΜΗΤΟΡΟΣ («цар Антыёх Філаметар») | |||||||
|
|||||||
| Сумесна з | Аляксандр II Забіна (125 — 123 да н.э.), Клеапатра Тэя (125 — 121 да н.э.), Антыёх IX Кізікскі (114 — 96 да н.э.) |
||||||
| Папярэднік | Селеўк V Філаметар | ||||||
| Пераемнік | Селеўк VI Епіфан Нікатар | ||||||
| Нараджэнне | 141 да н.э.[1] | ||||||
| Смерць | 96 да н.э.[1] ці 97 да н.э.[2] | ||||||
| Род | Селеўкіды[d] | ||||||
| Бацька | Дэметрый II Нікатар[d][2] | ||||||
| Маці | Клеапатра Тэя | ||||||
| Жонка | Клеапатра Селена[d] і Клеапатра Трыфена[d] | ||||||
| Дзеці | Дэметрый III Эўкер[3], Antiochus XII Dionysus[d][4], Антыёх XI Філадэльф, Селеўк VI Епіфан Нікатар, Філіп I Філадэльф і Лаадыка VII Тэя | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Антыёх (або яго стрыечны брат Антыёх IX Кізікскі), магчыма, быў каранаваны сваёй маці Клеапатрай Тэяй пасля смерці Антыёха VII Сідэта пад імем Антыёх Эпіфан, і нядоўга кіраваў краінай да вяртання Дэметрыя II на прастол у 129 годзе да н.э. Антыёх Эпіфан (пра яго існаванне вядома са знойдзеных манет) быў зрынуты з прастола (але не забіты), калі Дэметрый II у другі раз заняў прастол.
Антыёх быў каранаваны ў падлеткавым узросце пасля забойства Клеапатрай Тэяй яго старэйшага брата Селеўка V, які кіраваў разам з ёй. Пасля перамогі ў 123 годзе да н.э. над узурпатарам Аляксандрам II Забінам Клеапатра Тэя ў 121 годзе да н.э. спрабавала забіць Антыёха, паднесла яму атручанае віно, але ў Антыёха ўзніклі падазрэнні і ён сілком прымусіў выпіць саму Клеапатру Тэю, пасля чаго яна памерла. Гэта гісторыя магла быць інспіравана тым фактам, што Антыёх цікавіўся таксікалогіяй. Некаторыя з сачыненняў пра атрутную траву, аўтарам якіх лічыцца асабіста Антыёх, цытаваліся вядомым рымскім урачом Галенам Клаўдзіем.
З гэтага часу ў краіне наступіла некалькі гадоў спакою. Дзяржава Селеўкідаў ужо не была той магутнай дзяржавай, якой яна была раней, і займала невялікую тэрыторыю, абмежаваную з поўначы гарамі Таўры, з усходу — ракой Еўфрат, а на поўдні — Палесцінай, дзе ў 142 годзе да н.э. хасманеі дамагліся незалежнасці ад Селеўкідаў. Ніхто не збіраўся вяртаць былыя тэрыторыі, краіна была знясілена пастаяннымі войнамі і рабаваннямі. Антыёх вядомы сваімі раскошнымі банкетамі, якія прыводзілі да дадатковых расходаў для небагатай казны.
У 124 годзе да н.э. Антыёх ажаніўся з прынцэсай Трыфаенай з роду Пталамеяў (гл. таксама Клеапатра VI).
У 116 годзе да н.э. яго стрыечны брат Антыёх IX Кізікскі вярнуўся са ссылкі і пачаў грамадзянскую вайну за трон. Жонка Антыёха IX Клеапатра была сястрой Трыфаены. Калі Антыёх разбіў брата і захапіў Клеапатру ў палон, то па загадзе Трыфаены яна ў 112 годзе да н.э. была забіта ў храме Дафны каля Антыёхіі. Калі Антыёх IX атрымаў перамогу і захапіў Трыфаену, то ён забіў яе з помсты каля 111 гады да н.э. Пасля абодва браты падзялілі Сірыю паміж сабой і кіравалі асобна: Антыёх IX у Келесірыі і Фінікіі, а яго брат кіраваў астатняй тэрыторыяй. У 105 годзе да н.э. пачалася новая звада паміж імі, якая доўжылася да 96 года да н.э. У гэты год Антыёх быў забіты сваім саветнікам Гераклеонам.
Пяцёра сыноў Антыёха (Селеўк VI Эпіфан, Антыёх XI Філадэльф, Філіп I Філадэльф, Дэметрый III Эўкер і Антыёх XII Дыяніс) пазней станалі царамі дзяржавы Селеўкідаў і ўдзельнічалі ў грамадзянскай вайне, што стала адной з прычын згасання дынастыі. Дачка Антыёха Лаадыка VII Тэя выйшла замуж за цара Камагены Мітрыдата I Калініка пры заключэнні міру паміж Камагенай і Селеўкідамі. Іх сын стаў царом Камагены пад імем Антыёха I Тэаса.
Зноскі
- ↑ а б Антиох VIII Грип // Еврейская энциклопедия — СПб.: 1908. — Т. 2. — С. 783.
- ↑ а б Любкер Ф. Antiochus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 98–100.
- ↑ Димитрий III Эвкер // Еврейская энциклопедия — СПб.: 1910. — Т. 7. — С. 196–197.
- ↑ Антиох XII Дионис // Еврейская энциклопедия — СПб.: 1908. — Т. 2. — С. 784.
- ↑ Антиох, цари Сирии // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ Антыёх VIII і Антыёх IX былі адначасова зводнымі братамі (іх маці Клеапатра Тэя спачатку выйшла замуж за Дэметрыя II, потым за Антыёха VII) і стрыечнымі братамі (іх бацькі, адпаведна, Дэметрый II і Антыёх VII былі роднымі братамі).
Літаратура
правіць- George Rawlinson M.A. History of the Syrian Kingdom of the Seleucidae
- Антыёх VIII Грып (англ.). — у Smith's Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.