Басценавічы

Басце́навічы (трансліт.: Bascienavičy, руск.: Бастеновичи) — аграгарадок у Мсціслаўскім раёне Магілёўскай вобласці, на рацэ Кашанка. Уваходзіць у склад Капачоўскага сельсавета. Знаходзіцца за 22 км на захад ад Мсціслава, за 14 км ад чыгуначнай станцыі Ходасы (лінія Орша — Сураж). Насельніцтва на 2009 год — 313 чалавек.

Аграгарадок Басценавічы Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Мсціслаўскі Сельсавет Капачоўскі Каардынаты 54°02′00″ пн. ш. 31°23′24″ у. д. Першая згадка 1777 г. Вышыня цэнтра 198 м Насельніцтва 313 чалавек (2009) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2240 Паштовыя індэксы 213484 Аўтамабільны код 6 СААТА 7246812006 Басценавічы на карце Беларусі ±

Басценавічы на Вікісховішчы

Гісторыя

Па пісьмовых крыніцах вёска вядома з пачатку XVIII стагоддзя, хаця звесткі аб мясцовай царкве адносяцца да XVII стагоддзя. У 1777 годзе значыцца як сяло ў Чэрыкаўскай акрузе Магілёўскай губерні, у 1816 годзе — у Чэрыкаўскім павеце, уласнасць памешчыка. Па выніках перапісу 1897 года, Басценавічы знаходзіліся ў Доўгавіцкай воласці Чэрыкаўскага павета, працавалі школа граматы і карчма, штогод 20 ліпеня і 15 жніўня праводзіліся кірмашы. Апрача зямляробства, насельніцтва займалася сталярным і бандарным промысламі. У пачатку XX стагоддзя пачала дзейнічаць школа, у якой у 1905 годзе навучаліся 45 хлопчыкаў і 10 дзяўчынак, у 1907 годзе — 50 хлопчыкаў і 15 дзяўчынак.

З 1919 па 1924 гады вёска знаходзілася ў складзе Смаленскай губерні РСФСР, аднак у выніку першага ўзбуйнення БССР 17 ліпеня 1924 года была вернута ў склад Беларусі. У 1929 годзе ў Басценавічах быў арганізаваны калгас «1 мая», які ў 1932 годзе меў 257 га ворнай зямлі, аб’ядноўваў 38 гаспадарак, меў уласную кузню і абслугоўваўся Хлышчоўскай МТС. З 20 лютага 1938 года вёска знаходзіцца ў складзе Магілёўскай вобласці.

Падчас Другой сусветнай вайны ад ліпеня 1941 да 29 верасня 1943 года Басценавічы знаходзіліся пад нямецкай акупацыяй. На ўшанаванне памяці 96 загінулых вяскоўцаў у 1965 годзе ў цэнтры паселішча быў пастаўлены абеліск, на могілках знаходзіцца брацкая магіла палеглых салдат.

Станам на 1990 год, Басценавічы з’яўляліся цэнтрам калгаса імя Энгельса, працавалі бібліятэка, дзіцячы сад-яслі, комплексны прыёмны пункт абслугоўвання насельніцтва, клуб, аддзяленні банка і сувязі, школа, сталовая, фельчарска-акушэрскі пункт, крама, гандлёвы цэнтр. У 2007 годзе вёска была цэнтрам СВК імя Энгельса, дзейнічалі школа, бібліятэка, клуб, аддзяленне сувязі, фельчарска-акушэрскі пункт, крама. Аграгарадок забудоўваецца паводле генеральнага плану, распрацаванага ў 1981 годзе «Белкалгаспраектам».

Штогод у вёсцы на Святую Варвару ладзіцца абрад «Варварынская свяча», які ў 2011 годзе быў унесены ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь як аб’ект нематэрыяльнай спадчыны, «поўная аўтэнтычнасць і дакладнасць якога безумоўная і нязменная».

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1816 год — 166 чал., 33 двары; 1880 год — 252 чал., 46 двароў; 1897 год — 408 чал., 57 двароў.
• XX стагоддзе: 1909 год — 347 чал., 66 двароў; 1926 год — 626 чал., 97 двароў; 1970 год — 370 чал., 133 двары; 1990 год — 315 чал., 132 двары.; 1992 год — 354 чал., 140 двароў; 1995 год — 365 чал., 141 двор.
• XXI стагоддзе: 2007 год — 294 чал., 123 двары; 2009 год — 313 чал.

Славутасці

• Свята-Пакроўская царква (1890—1904 г., драўляная).

Літаратура

• Басценавічы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
• Басценавічы // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 7, кн. 3. Магілёўская вобласць / рэдкал.: Т. У. Бялова (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2009. — 544 с.: іл. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-11-0452-5.
• Басценавічы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.