Беларуская мова ў Беларусі
Беларуская мова з’яўляецца адной з дзвюх (разам з рускай) дзяржаўных моў у Рэспубліцы Беларусь.
Як іншыя нацыянальныя мовы, сучасная беларуская мова выступае ў дзвюх разнавіднасцях: літаратурнай і народна-дыялектнай. Кожная з гэтых разнавіднасцей мае свае сферы ўжывання і свае формы бытавання. Мясцовыя гаворкі тэрытарыяльна і функцыянальна абмежаваны. Яны існуюць у вуснай форме і выкарыстоўваюцца пераважна як сродак зносін сярод сельскіх жыхароў. Літаратурная мова абслугоўвае (паралельна з рускай) розныя сферы дзейнасці беларускага народа, з’яўляецца поліфункцыянальнай. Гэта мова школы, друку, радыё, тэлебачання, мастацкай літаратуры, гуманітарнай навукі і г.д. Літаратурная мова мае складаную і разнастайную сістэму моўных сродкаў, рэгламентаваныя і пісьмова замацаваныя нормы. Яна выступае ў вуснай і пісьмовай формах, якія разлічаны на розныя віды ўспрыняцця (слыхавое і зрокавае) і, адпаведна, адрозніваюцца лексічным і граматычным афармленнем.
Колькасць носьбітаў
правіцьПаводле перапісу 1989 года беларускую мову лічылі роднай 77,7 % жыхароў Беларускай ССР, у тым ліку 80,2 % беларусаў[1].
Паводле дадзеных перапісу насельніцтва Беларусі 2009 года, роднай беларускую мову пазначылі 4 841 319 этнічных беларусаў, а таксама 217 015 прадстаўнікоў іншых нацыянальнасцей краіны (сярод іх 171 287 чал. этнічных палякаў) назвалі беларускую сваёй роднай, што складае 53,22 % насельніцтва краіны. Акрамя таго 1 009 935 этнічных беларусаў указалі яе як мову, якой яны свабодна валодаюць, а таксама 271 778 чалавек, якія належаць да іншых нацыянальнасцей таксама ўказалі беларускую як другую мову (сярод іх 181 091 чал. этнічных рускіх), што складае каля 13,49 % насельніцтва краіны. Такім чынам, паводле перапісу, у 2009 годзе беларуская мова была роднай для 5 058 334 чал., акрамя таго 1 281 713 чалавек валодалі беларускай мовай як другой, гэта склала каля 6 340 047 чал., якія свабодна размаўляюць па-беларуску.
.svg)
.svg)
Нягледзячы на тое, што 2/3 насельніцтва краіны заявілі аб свабодным валоданні беларускай мовай, колькасць грамадзян Беларусі, якія размаўляюць па-беларуску дома, складае 2 073 853 чал. сярод этнічных беларусаў і 153 271 чал. у іншых этнасаў (у тым ліку 120 378 чал. у этнічных палякаў), што складае 23,43 % усяго насельніцтва краіны. У параўнанні з 1999 годам гэтыя лічбы адлюстроўваюць тэндэнцыю да зніжэння выкарыстання беларускай мовы. У 1999 г. у яе прызналі «мовай, на якой размаўляюць дома» 3 686 тыс. (36.7 %) жыхароў. Між іх, 3 370 тыс. (41.3 %) беларусаў, 257 тыс. іншых галоўных нац. груп (палякі, рускія, украінцы, татары)[2].
Паводле шырэйшых мерак, 6 984 тыс. (85.6 %) беларусаў прызнаюць беларускую «роднай мовай». Іншыя крыніцы падаюць «насельніцтва мовы» як 6 715 тыс. у Беларусі і 9 081 102 па ўсім свеце[3].
Некаторыя сацыялагічныя даследаванні, якія ставяць за мэту вызначэнне таго, якой мовай карыстаюцца беларусы, паказваюць, што 34 % беларусаў заяўлялі пра свабоднае валоданне беларускай мовай, але толькі каля 6 % беларусаў гавораць, што ўвесь час карыстаюцца беларускай мовай, амаль 74 % увесь час карыстаюцца рускай, а 21 % не карыстаюцца беларускай мовай наогул[4].
У афіцыйнай сферы выкарыстанне беларускай мовы вельмі абмежаванае. Справаводства ў Беларусі амаль цалкам рускамоўнае, адзначаецца скарачэнне накладаў беларускіх выданняў (за 1998—1999 год на 27,8 %). Прэзідэнт рэспублікі Аляксандр Лукашэнка пры выкананні сваіх абавязкаў выкарыстоўвае амаль толькі рускую мову.
Назвы населеных пунктаў на дарожных паказальніках падаюцца ў асноўным на беларускай мове, хоць часам сустракаюцца і рускамоўныя шыльды. Вядомасць атрымаў выпадак, калі ў красавіку 2019 года Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка выказаў абурэнне пасля ўстаноўкі беларускамоўнага табло «Выконвай хуткасны рэжым» на так званай «прэзідэнцкай» трасе. У выніку была вернута, па словах беларускага кіраўніка, «нармальная назва» на рускай мове. Ганаровы старшыня Таварыства беларускай мовы Алег Трусаў у сваім каментары з гэтай нагоды сказаў, што кіраўнік дзяржавы не вытрымлівае націску Масквы ў моўным пытанні, якое вельмі абвастрылася. Ён заўважыў: «У Расіі добра разумеюць, што калі ўплыў беларускай мовы ў нашай краіне будзе пашырацца, то ніякай анексіі не адбудзецца. Таму цяпер у іх ёсць важная задача — знішчыць культурна-моўныя прыкметы на нашай тэрыторыі»[5]. Палітычны аглядальнік Уладзімір Глод адзначыў, што Лукашэнку выгаднае пашырэнне ролі беларускай мовы, але каб гэта ня кідалася ў вочы[6].
Паводле перапісу насельніцтва 2019 года, беларускую мову лічаць роднай 5,094 млн чалавек (гэта прыкладна 53,2% насельніцтва). Аднак размаўляюць на ім дома і ў паўсядзённым жыцці 2,447 млн (толькі 26%). У параўнанні з 2009 годам гэтыя лічбы крыху выраслі[7].
У пачатку 2020-х адзначалася некаторае павелічэнне папулярнасці мовы. У 2022/2023 навучальным годзе Акадэміяй адукацыі было праведзена даследаванне сярод выпускнікоў школ. Як высветлілася, больш за 90% з іх лічаць беларускую роднай, каля 25% лічаць яе вывучэнне «паказчыкам патрыятызму і грамадзянскасці». Як дадаў загадчык сектара суправаджэння нацыянальнага даследавання якасці адукацыі Вячаслаў Караткевіч, «сярод моладзі родная мова становіцца ўсё больш папулярнай, таму што з’яўляецца маркерам інтэлігентнасці». Меркаванне навукоўца падтрымала і галоўны рэдактар грамадска-палітычнага і літаратурна-мастацкага часопіса «Бярозка» Яніна Каралёва. На яе думку, беларуская ў моладзі ў трэндзе[8][9][10]. Гэтыя даныя дапаўняюцца звесткамі пра наведванне беларускай Вікіпедыі ў 2019—2023 гадах, апублікаванымі выданнем «Наша Ніва». Назіраўся двухразовы, а на некаторых артыкулах трох- і чатырохразовы рост. У ліку найбольш наведвальных — артыкулы пра беларускіх літаратараў, усплёскі на якіх адбываюцца адначасова з праходжаннем іх твораў у школьнай праграме. Рэдактары энцыклапедыі адзначалі, што раней такога не было, мяркуючы, што прычынамі росту папулярнасці беларускага раздзела сталі падзеі жніўня 2020 года і павышэнне якасці зместу[11].
Адукацыя
правіць
На працягу дзесяцігоддзя ў Беларусі штогод ідзе ўстойлівае зніжэнне колькасці школьнікаў, якія навучаюцца на беларускай мове. У 2010/11 навучальным годзе іх частка складала 19 %, у той час як у 2001/02 навучальным годзе на беларускай мове навучалася 27,8 % ад агульнай колькасці школьнікаў краіны[12].
Дашкольная адукацыя
правіць| Брэсцкая вобласць | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2011 | 2012 | |||||
| Беларуская | 16,6 | 15,8 | 15,7 | ||||
| Руская | 77,5 | 80,2 | 81,1 | ||||
| Беларуская і руская | 5,9 | 4,0 | 3,1 | ||||
| Гарады і пасёлкі гарадскога тыпу | |||||||
| Беларуская | 1,2 | 1,4 | 1,4 | ||||
| Руская | 91,1 | 94,5 | 94,7 | ||||
| Беларуская і руская | 7,6 | 4,1 | 3,8 | ||||
| Сельскія населеныя пункты | |||||||
| Беларуская | 68,2 | 65,8 | 64,1 | ||||
| Руская | 31,8 | 30,5 | 35,1 | ||||
| Беларуская і руская | |||||||
| 3,7 | 0,8 | ||||||
| Размеркаванне дзяцей ва ўстановах дашкольнай адукацыі па мове навучання і выхавання | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | |
| Беларуская | 12,7 | 12,8 | 11,6 | 11,4 | 11,1 | 10,5 | 10,1 | 9,7 |
| Руская | 76,7 | 87,2 | 83,6 | 84,8 | 88,9 | 89,5 | 89,9 | 90,3 |
| Беларуская і руская | 10,6 | - | 4,8 | 3,8 | - | - | - | - |
| Гарады і пасёлкі гарадскога тыпу | ||||||||
| Беларуская | 2,5 | 3,0 | 2,7 | 2,9 | 2,6 | 2,4 | 2,4 | 2,4 |
| Руская | 85,2 | 97,0 | 92,6 | 93,4 | 97,4 | 97,6 | 97,6 | 97,6 |
| Беларуская і руская | 12,3 | - | 4,7 | 3,7 | - | - | - | - |
| Сельскія населеныя пункты | ||||||||
| Беларуская | 64,2 | 61,6 | 58,1 | 56,1 | 57,6 | 56,4 | 55,5 | 54,5 |
| Руская | 34,2 | 38,4 | 37,1 | 39,6 | 42,4 | 43,6 | 44,5 | 45,5 |
| Беларуская і руская | 1,6 | - | 4,8 | 4,3 | - | - | - | - |
| Размеркаванне дзяцей ва ўстановах дашкольнай адукацыі па мове навучання і выхавання (адук2017) | ||||
|---|---|---|---|---|
| 2010 | 2014 | 2015 | 2016 | |
| Брэсцкая вобласць | ||||
| Беларуская | 16,8 | 14,7 | 14,3 | 14,1 |
| Руская | 83,2 | 85,3 | 85,7 | 85,9 |
| Віцебская вобласць | ||||
| Беларуская | 10,0 | 7,8 | 7,5 | 7,1 |
| Руская | 90,0 | 92,2 | 92,5 | 92,9 |
| Гомельская вобласць | ||||
| Беларуская | 9,7 | 7,9 | 7,6 | 7,2 |
| Руская | 90,3 | 92,1 | 92,4 | 92,8 |
| Гродзенская вобласць | ||||
| Беларуская | 19,0 | 18,2 | 17,2 | 16,6 |
| Руская | 81,0 | 81,8 | 82,8 | 83,4 |
| Мінск | ||||
| Беларуская | 3,8 | 3,2 | 3,6 | 3,4 |
| Руская | 96,2 | 96,8 | 96,4 | 96,6 |
| Мінская вобласць | ||||
| Беларуская | 24,2 | 18,2 | 16,9 | 16,5 |
| Руская | 75,8 | 81,8 | 83,1 | 83,5 |
| Магілёўская вобласць | ||||
| Беларуская | 10,4 | 8,2 | 7,8 | 7,5 |
| Руская | 89,6 | 91,8 | 92,2 | 92,5 |
Сярэдняя адукацыя
правіць| Размеркаванне навучэнцаў дзённых устаноў агульнай сярэдняй адукацыі паводле мовы навучання | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005/06 | 2006/07 | 2007/08 | 2008/09 | 2009/10 | 2010/11 | 2011/12 | 2012/13 | 2013/14 | 2014/15 | 2015/16 | 2016/17 | |
| Беларуская | 280,2 | 245,9 | 231,5 | 211,2 | 189,1 | 178,4 | 163,4 | 150,7 | 142,0 | 135,1 | 130,6 | 128,6 |
| % | 23,3 | 21,5 ▼ | 20,9 ▼ | 20,0 ▼ | 19,2 ▼ | 19,0 ▼ | 17,8 ▼ | 16,6 ▼ | 15,5 ▼ | 14,5 ▼ | 13,7 ▼ | 13,3 ▼ |
| Руская | 922,9 | 898,6 | 873,3 | 846,4 | 793,7 | 761,4 | 752,3 | 757,7 | 772,4 | 795,3 | 823,0 | 838,4 |
| % | 76,7 | 78,5 ▲ | 79,0 ▲ | 80,0 ▲ | 80,7 ▲ | 80,9 ▲ | 82,1 ▲ | 83,3 ▲ | 84,4 ▲ | 85,4 ▲ | 86,2 ▲ | 86,6 ▲ |
| Іншая | 0,7 | 0,6 | 0,6 | 0,6 | 0,6 | 0,6 | 0,8 | 0,7[15] | 0,8 | 0,9 | 0,9 | 0,91[16] |
| % | 0,0 | 0,0 ▬ | 0,1 ▲ | 0,0 ▼ | 0,1 ▲ | 0,1 ▬ | 0,1 ▬ | 0,1 ▬ | 0,1 ▬ | 0,1 ▬ | 0,1 ▬ | 0,1 ▬ |
Колькасць навучэнцаў дзённых устаноў агульнай сярэдняй адукацыі паводле мовы навучання
| Беларусь | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2010/11 | 2011/12 | 2012/13 | 2015/16 | 2016/17 | |||
| Беларуская | 19,0 | 17,8 | 16,6 | ||||
| Руская | 80,9 | 82,1 | 83,3 | ||||
| Іншая | 0,1 | 0,1 | 0,1 | ||||
| Брэсцкая вобласць | |||||||
| Беларуская | 24,5 | 23,8 | 22,9 | 20,6 | 19,9 | ||
| Руская | 75,5 | 76,2 | 77,0 | 79,4 | 80,1 | ||
| Іншая | - | 0,0 | 0,1 | - | - | ||
| Віцебская вобласць | |||||||
| Беларуская | 18,6 | 16,8 | 14,9 | 11,3 | 11,6 | ||
| Руская | 81,4 | 83,2 | 85,1 | 88,7 | 88,4 | ||
| Іншая | - | - | - | - | - | ||
| Гомельская вобласць | |||||||
| Беларуская | 18,0 | 14,6 | 13,9 | 12,1 | 12,4 | ||
| Руская | 82,0 | 85,4 | 86,1 | 87,9 | 87,6 | ||
| Іншая | |||||||
| Гродзенская вобласць | |||||||
| Беларуская | 21,8 | 20,8 | 19,6 | 16,2 | 15,0 | ||
| Руская | 77,7 | 78,5 | 79,7 | 83,0 | 84,2 | ||
| Іншая | 0,5 | 0,7 | 0,7 | 0,8 | 0,8 | ||
| Мінск | |||||||
| Беларуская | 2,3 | 2,3 | 2,0 | 1,8 | 1,8 | ||
| Руская | 97,7 | 97,7 | 98,0 | 98,2 | 98,2 | ||
| Іншая | |||||||
| Мінская вобласць | |||||||
| Беларуская | 31,9 | 30,7 | 29,0 | 23,8 | 23,4 | ||
| Руская | 68,1 | 69,3 | 71,0 | 76,2 | 76,6 | ||
| Іншая | |||||||
| Магілёўская вобласць | |||||||
| Беларуская | 16,9 | 16,8 | 14,9 | 11,9 | 10,9 | ||
| Руская | 83,1 | 83,2 | 85,1 | 88,1 | 89,1 | ||
| Іншая | |||||||
| Віцебская вобласць | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2011 | 2012 | |||||
| Беларуская | 10,9 | 9,5 | 10,8 | ||||
| Руская | 83,5 | 86,9 | 85,6 | ||||
| Беларуская і руская | 5,6 | 3,6 | 3,6 | ||||
| Гарады і пасёлкі гарадскога тыпу | |||||||
| Беларуская | 2,2 | 0,3 | 2,4 | ||||
| Руская | 91,2 | 96,3 | 94,5 | ||||
| Беларуская і руская | 6,6 | 3,4 | 3,1 | ||||
| Сельскія населеныя пункты | |||||||
| Беларуская | 57,3 | 56,6 | 55,8 | ||||
| Руская | 42,7 | 39,2 | 37,6 | ||||
| Беларуская і руская | |||||||
| 4,2 | 6,6 | ||||||
| Гомельская вобласць | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2011 | 2012 | |||||
| Беларуская | 12,1 | 8,3 | 7,5 | ||||
| Руская | 86,2 | 85,1 | 88,7 | ||||
| Беларуская і руская | 1,7 | 6,6 | 3,8 | ||||
| Гарады і пасёлкі гарадскога тыпу | |||||||
| Беларуская | 2,4 | ||||||
| Руская | 95,8 | 92,8 | 96,0 | ||||
| Беларуская і руская | 1,8 | 7,2 | 4,0 | ||||
| Сельскія населеныя пункты | |||||||
| Беларуская | 50,3 | 42,5 | 38,7 | ||||
| Руская | 48,5 | 53,6 | 58,3 | ||||
| Беларуская і руская | 1,2 | 3,9 | 3,0 | ||||
| Гродзенская вобласць | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2011 | 2012 | |||||
| Беларуская | 17,1 | 17,2 | 18,5 | ||||
| Руская | 67,4 | 81,4 | 81,5 | ||||
| Беларуская і руская | 15,4 | 1,3 | |||||
| Гарады і пасёлкі гарадскога тыпу | |||||||
| Беларуская | 3,6 | 6,1 | 7,6 | ||||
| Руская | 79,4 | 92,8 | 92,4 | ||||
| Беларуская і руская | 16,9 | 1,0 | |||||
| Сельскія населеныя пункты | |||||||
| Беларуская | 79,9 | 75,2 | 77,6 | ||||
| Руская | 11,4 | 21,8 | 22,4 | ||||
| Беларуская і руская | 8,5 | 3,0 | |||||
| Мінская вобласць | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2011 | 2012 | |||||
| Беларуская | 26,5 | 21,3 | 20,5 | ||||
| Руская | 65,6 | 70,3 | 71,8 | ||||
| Беларуская і руская | 7,9 | 8,4 | 7,7 | ||||
| Гарады і пасёлкі гарадскога тыпу | |||||||
| Беларуская | 8,6 | 5,2 | 6,6 | ||||
| Руская | 80,7 | 85,7 | 86,3 | ||||
| Беларуская і руская | 10,7 | 9,1 | 7,1 | ||||
| Сельскія населеныя пункты | |||||||
| Беларуская | 68,7 | 57,4 | 52,1 | ||||
| Руская | 30,0 | 36,0 | 38,8 | ||||
| Беларуская і руская | 1,3 | 6,6 | 9,1 | ||||
| Магілёўская вобласць | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2011 | 2012 | |||||
| Беларуская | 10,8 | 11,2 | 9,0 | ||||
| Руская | 86,0 | 84,7 | 84,5 | ||||
| Беларуская і руская | 3,1 | 4,0 | 6,5 | ||||
| Гарады і пасёлкі гарадскога тыпу | |||||||
| Беларуская | 1,8 | 3,2 | |||||
| Руская | 94,5 | 93,2 | 92,9 | ||||
| Беларуская і руская | 3,7 | 3,6 | 7,1 | ||||
| Сельскія населеныя пункты | |||||||
| Беларуская | 59,8 | 55,3 | 58,6 | ||||
| Руская | 40,2 | 38,2 | 38,2 | ||||
| Беларуская і руская | |||||||
| 6,5 | 3,2 | ||||||
У 2019 годзе з магілёўскай школай № 1 развіталася першая за 20 гадоў беларускамоўная вучаніца Ялінка Салаўёва. Яна ў класе была адна. Ялінка скончыла дзевяць класаў і атрымала пасведчанне аб агульнай базавай адукацыі. З яе ў 2010 годзе ў горадзе паспрабавалі аднавіць навучанне ў школах на беларускай мове. У выніку з дзевяці толькі адзін год у яе былі аднакласнікі. У дзвюх школах Магілёва па-беларуску ў гэтым навучальным годзе вучылася 19 дзяцей. Беларускія класы былі набраныя ў дзвюх школах, найбольшая колькасць вучняў у класе — 8 чалавек[17].
| Мінск | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005 | 2011 | 2012 | |||||
| Беларуская | 0,1 | 3,1 | 3,1 | ||||
| Руская | 72,2 | 92,3 | 94,3 | ||||
| Беларуская і руская | 27,7 | 4,5 | 2,5 | ||||
Сярэдняя спецыяльная адукацыя
правіць| Колькасць навучэнцаў устаноў сярэдняй спецыяльнай адукацыі паводле мовы навучання | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005/06 | 2011/12 | 2012/13 | 2013/14 | 2014/15 | 2015/16 | 2016/17 | ||
| Беларуская | 1,304 | 1,567 | 1,429 | 1,1 | 0,3 | 0,2 | 0,1 | |
| % | 0,9 | 1,0 ▲ | 0,9 ▼ | 0,8 ▼ | 0,2 ▼ | 0,1 ▼ | 0,1 ▬ | |
| Руская | 126,878 | 138,379 | 128,525 | 115,8 | 106,9 | 103,7 | 99,4 | |
| % | 82,3 | 84,9 ▲ | 84,5 ▲ | 83,7 ▼ | 82,9 ▼ | 85,5 ▲ | 84,4 ▼ | |
| Беларуская і руская | 25,961 | 22,957 | 22,228 | 21,5 | 21,8 | 17,4 | 18,2 | |
| % | 16,8 | 14,1 ▼ | 14,6 ▲ | 15,5 ▲ | 16,9 ▲ | 14,4 ▼ | 15,5 ▲ | |
Вышэйшая адукацыя
правіць| Колькасць студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі паводле мовы навучання | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2005/06 | 2011/12 | 2012/13 | 2013/14 | 2014/15 | 2015/16 | 2016/17 | ||
| Беларуская | 7,141 | 4,353 | 0,683 | 0,6 | 0,3 | 0,7 | 0,5 | |
| % | 1,9 | 1,0 ▼ | 0,2 ▼ | 0,1 ▼ | 0,1 ▬ | 0,2 ▲ | 0,2 ▬ | |
| Руская | 218,754 | 276,990 | 267,391 | 242,6 | 213,3 | 202,8 | 193,8 | |
| % | 57,1 | 62,1 ▲ | 62,4 ▲ | 61,4 ▼ | 58,8 ▼ | 60,3 ▲ | 61,9 ▲ | |
| Беларуская і руская | 157,150 | 164,233 | 160,374 | 152,1 | 149,3 | 132,5 | 117,8 | |
| % | 41,0 | 36,9 ▼ | 37,4 ▲ | 38,5 ▲ | 41,1 ▲ | 39,4 ▼ | 37,6 ▼ | |
Друк
правіць| Кнігі і брашуры | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
| Колькасць (друкаваных адзінак) | 7 686 | 10 784 | 11 569 | 12 565 | 13 210 | 12 885 | 11 040 | 11 084 | 11 344 | 11 441 | 11 613 | 10 273 | 9 581 | 9 590 |
| у тым ліку на беларускай мове | 761 | 992 | 827 | 952 | 879 | 1 084 | 951 | 940 | 1 073 | 1 153 | 1 105 | 1 168 | 1 122 | 1 314 |
|
Графікі
| ||||||||||||||
| Тыраж, млн. экз. |
61,6 | 40,3 | 52,0 | 49,8 | 55,4 | 52,8 | 43,1 | 34,3 | 33,1 | 31,4 | 31,2 | 21,6 | 23,1 | 23,1 |
| у тым ліку на беларускай мове | 5,9 | 2,9 | 4,6 | 3,8 | 3,1 | 5,3 | 4,0 | 2,9 | 4,0 | 3,9 | 3,6 | 3,7 | 3,7 | 4,3 |
Графікі
| ||||||||||||||
| Часопісы і іншыя перыядычныя выданні (уключаючы зборнікі і бюлетэні, якія выходзяць перыядычна) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
| Колькасць выданняў | 354 | 563 | 648 | 714 | 777 | 884 | 885 | 918 | 897 | 921 | 936 | 906 | 870 | 862 |
| у тым ліку на беларускай мове | 111 | 120 | 131 | 137 | 143 | 153 | 147 | 160 | 151 | 133 | 132 | 135 | 143 | 122 |
Графікі
| ||||||||||||||
| Гадавы тыраж, млн. экз. |
16,7 | 28,1 | 31,2 | 38,1 | 41,5 | 54,0 | 59,1 | 60,5 | 65,4 | 75,7 | 78,3 | 63,6 | 53,6 | 44,0 |
| у тым ліку на беларускай мове | 4,3 | 3,4 | 3,4 | 3,4 | 3,4 | 3,3 | 3,2 | 2,9 | 2,7 | 2,4 | 2,1 | 1,9 | 1,6 | 1,5 |
Графікі
| ||||||||||||||
| Газеты | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
| Колькасць выданняў | 610 | 729 | 697 | 682 | 689 | 700 | 713 | 693 | 662 | 654 | 619 | 585 | 549 | 530 |
| у тым ліку на беларускай мове | 202 | 197 | 193 | 185 | 179 | 183 | 185 | 183 | 187 | 189 | 186 | 185 | 181 | 180 |
|
Графікі
| ||||||||||||||
| Разавы тыраж, млн. экз. | 11,4 | 10,3 | 10,5 | 10,9 | 10,0 | 8,7 | 8,1 | 7,3 | 6,5 | 6,6 | 6,3 | 5,9 | 5,5 | 5,2 |
| у тым ліку на беларускай мове | 1,8 | 1,1 | 1,2 | 1,1 | 1,1 | 1,2 | 1,2 | 1,3 | 1,2 | 1,2 | 1,2 | 1,1 | 1,1 | 1,0 |
|
Графікі
| ||||||||||||||
| Гадавы тыраж, млн. экз. | 635,4 | 591,9 | 598,9 | 565,3 | 544,5 | 525,0 | 510,3 | 494,9 | 467,3 | 455,0 | 445,4 | 426,5 | 407,5 | 368,5 |
| у тым ліку на беларускай мове | 215,6 | 138,9 | 131,5 | 128,8 | 128,9 | 128,7 | 130,4 | 134,4 | 127,3 | 121,3 | 107,4 | 101,0 | 98,6 | 93,4 |
|
Графікі
| ||||||||||||||
Гл. таксама
правіцьЗноскі
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
- ↑ Звесткі ўсебеларускага перапісу 1999 г. http://belstat.gov.by/homep/en/census/(недаступная спасылка).
- ↑ Этналог
- ↑ Еўрарадыё. Сацыёлагі: Беларусы любяць, але не адстойваюць Архівавана 9 лютага 2019 года..
- ↑ svaboda.org
- ↑ svaboda.org
- ↑ Почему белорусы стали чаще говорить на родном языке – результаты опроса
- ↑ Маркер интеллигентности. Белорусский язык набирает популярность у молодежи и школьников (руск.)
- ↑ БЕЛОРУСЫ СТАЛИ ЧАЩЕ ГОВОРИТЬ НА РОДНОМ ЯЗЫКЕ – РЕЗУЛЬТАТЫ ОПРОСА Архівавана 24 лютага 2024. (руск.)
- ↑ «Маркер интеллигентности». Ученые объяснили, почему белорусский язык все популярнее у молодежи и школьников (руск.)
- ↑ Беларусы ўдвая болей сталі чытаць пра сваё па-беларуску. Такі трэнд назіраецца ў «Вікіпедыі» з 2020 года
- ↑ Артыкул «Ці патрэбны беларусам беларускамоўныя школы?» Архівавана 25 верасня 2011.
- ↑ Национальный статистический комитет Республики Беларусь. Образование в Республике Беларусь, 2013 (руск.)
- ↑ Национальный статистический комитет Республики Беларусь. Образование в Республике Беларусь, 2017 (руск.)
- ↑ На польскай мове — 670 чалавек, на літоўскай мове — 57 чалавек.
- ↑ На польскай мове — 868 чалавек, на літоўскай мове — 63 чалавекі.
- ↑ svaboda.org
- ↑ Национальный статистический комитет Республики Беларусь. Статистический ежегодник Республики Беларусь, 2012 (руск.)
- ↑ Национальный статистический комитет Республики Беларусь. Статистический ежегодник Республики Беларусь, 2018 (руск.)
Спасылкі
правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Беларуская мова ў Беларусі
