Генрых II Язаміргот

Генрых II Язаміргот (ням.: Heinrich II Jasomirgott; 1107 — 13 студзеня 1177) — маркграф Аўстрыі ў 1141—1156 гадах, герцаг Аўстрыі з 1156 года, пфальцграф Рэйнскі пад імем Генрых IV у 1140—1141 гадах, герцаг Баварыі пад імем Генрых XI у 1141—1156 гадах з дынастыі Бабенбергаў, сын Леапольда III Святога і дачкі імператара Генрыха IV Агнэсы.

Генрых II Язаміргот
ням.: Heinrich II Jasomirgott
Помнік Генрыху II у Вене
8-ы маркграф Аўстрыі 18 кастрычніка 1141 — 17 верасня 1156
Папярэднік	Леапольд IV Шчодры
Пераемнік	Тытул скасаваны
1-ы герцаг Аўстрыі 17 верасня 1156 — 13 студзеня 1177
Папярэднік	Тытул створаны
Пераемнік	Леапольд V
герцаг Баварыі 1141 — 17 верасня 1156 (пад імем Генрых XI)
Папярэднік	Леапольд I
Пераемнік	Генрых XI Леў
пфальцграф Рэйнскі 1140 — 1141 (пад імем Генрых IV)
Папярэднік	Вільгельм фон Орламюндэ
Пераемнік	Герман III Штахлекскі
Нараджэнне	1107
Смерць	13 студзеня 1177 Вена, Герцагства Аўстрыя
Месца пахавання	Шатландскі манастыр
Род	Бабенбергі
Бацька	Леапольд III Святы
Маці	Агнэса Нямецкая[d]
Жонка	Гертруда Саксонская і Феадора Камніна[d]
Дзеці	Леапольд V, Агнэс Аўстрыйская[d], Генрых Старэйшы[d] і Рычард Бабенбергскі[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Паходжанне мянушкі Генрыха II — Язаміргот (Jasomirgott) — не зусім ясна. Паводле адной тэорыі, яно ўзыходзіць да арабскай мове і звязана з удзелам герцага ў крыжовым паходзе. Паводле іншай версіі, яно ўяўляе сабой скарочаную фразу Ja so mir Gott helfe (калі б Бог мне дапамог). Магчыма, што яно славянскага (славенскага) паходжання і азначае «Я за мір» (Ja za mir). (ArtGam, Ober)

Біяграфія

У 1140 годзе ён стаў пфальцграфам Рэйнскім, аднак, пасля нечаканай смерці старэйшага брата Леапольда IV у 1141 годзе, вярнуўся ў Баварыю.

Атрымаўшы ў спадчыну ад свайго брата канфлікт з Вельфамі за баварскі прастол, Генрых II быў вымушаны ў пачатку свайго кіравання абараняць свае ўладанні ад войскаў Вельфаў і душыць паўстанні іх прыхільнікаў у Баварыі.

У 1147 годзе ў Аўстрыю ўварваліся венгерская армія, якая, аднак, была разбіта Генрыхам II у бітве на рацэ Лейта.

Генрых II у другім крыжовым паходзе

Атрымаўшы перамогу над венграмі, герцаг адправіўся ў крыжовы паход, падчас якога ажаніўся з візантыйскай прынцэсай Феадоры Камнін.

Пасля вяртання ў Баварыю зноў разгарэлася вайна з Вельфамі. Становішча ўскладнілася ў 1152 годзе, пасля ўзыходжання на прастол Свяшчэннай Рымскай імперыі Фрыдрыха I, які імкнуўся да мірнага вырашэння канфлікту паміж Вельфамі і Бабенбергамі для кансалідацыі сіл імперыі з мэтай заваявання Італіі.

У 1156 годзе імператар Фрыдрых I перадаў Баварыю главе дому Вельфаў Генрыху Льву, а ў якасці кампенсацыі Генрыху II выдаў асобы патэнт аб аўстрыйскіх ўладаннях Бабенбергаў, вядомы пад назвай Privilegium Minus. Гэтым дакументам Аўстрыя ўзводзілася ў ранг герцагства, абвяшчалася яе поўная незалежнасць ад Баварыі і ўсталёўвалася права атрымання ў спадчыну аўстрыйскага прастола дынастыяй Бабенбергаў як па мужчынскай, так і па жаночай лініі, а таксама магчымасць прызначэння герцагам свайго пераемніка (адзінае ў сваім родзе права сярод усіх нямецкіх княстваў). Такім чынам была закладзена аснова новай аўстрыйскай дзяржаўнасці і створаны перадумовы для пашырэння самастойнасці Аўстрыі.

У канцы свайго кіравання Генрых II удзельнічаў у паходах імператара Фрыдрыха I супраць італьянскіх гарадоў і мяцежных нямецкіх князёў. У 1166 годзе герцаг вёў ад імя імператара перамовы з Візантыяй.

На рэгіянальнай арэне Генрых II супрацоўнічаў з Карынтыяй супраць кааліцыі Чэхіі, Венгрыі і Штырыі. Нягледзячы на паспяховае ўварванне ў Штырыю, у 1176 годзе чэшска-венгерскія войскі атрымалі верх над аўстрыйцамі і разарылі даліну Дуная.

Помнік Генрыху II у Вене

У 1145 годзе Генрых II перанёс сталіцу Аўстрыі ў Вену. З яго кіравання пачалося бурнае развіццё гэтага горада. У 1147 годзе было скончана будаўніцтва сабора Святога Стэфана ў Вене, які да цяперашняга часу застаецца адной з галоўных славутасцей сталіцы.

Шлюб і дзеці

1-я жонка: з 1142 Гертруда Суплінбургская (1115—1143), дачка Лотара II, імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі. Дзеці:

• Рыхарда (1143—1200), у шлюбе з Генрыхам V, ландграфам Штэфлінга

2-я жонка: з 1148 Феадора Камніна (пам. 1183), пляменніца Мануіла I, імператара Візантыі. Дзеці:

• Леапольд V (1157—1194), герцаг Аўстрыі з 1177, герцаг Штырыі з 1192
• Генрых Старэйшы (1158—1223), 1-ы герцаг Мёдлінг, у шлюбе (1177) з Рыхезай Чэшскай, дачкой Уладзіслава II, караля Чэхіі
• Агнэс (1154—1182), у шлюбе з 1168 з Іштванам III, каралём Венгрыі, у другім шлюбе з Германам, герцагам Карынтыі

Літаратура

• Генрих Язомиргот // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.