Дукштас

Дукштас
	Герб
Краіна	Літва
Павет	Уцянскі
Раён	Ігналінскі
Сянюнія	Дукштаская
Каардынаты	55°31′00″ пн. ш. 26°19′00″ у. д.HGЯO
Горад з	1956
Вышыня цэнтра	160 м
Насельніцтва	▼682 чал. (1 студзеня 2023);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дукштас (літ.: Dūkštas, традыцыйная беларуская назва — Дукшты^[2]) — горад у Літве, непадалёк ад возера Дукштас (Дукшты). Цэнтр сянюніі Ігналінскага раёна Уцянскага павета. Насельніцтва 932 чал. (2009).

Геаграфія

Размешчаны за 27 км ад Ігналіны; чыгуначная станцыя на лініі Вільнюс — Даўгаўпілс. Аўтамабільныя дарогі на Ігналіну, Вісагінас, Зарасай.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Дукшты згадваюцца ў XVI стагоддзі як уладанне Гедройцаў у Браслаўскім павеце Віленскага ваяводства. У 1573 годзе мясцовасць перайшла да Рудамінаў-Дусяцкіх.

У 1647 годзе Дарота з Гедройцаў фундавала ў Дукштах каталіцкую капліцу. У 1772 годзе манахі-піяры збудавалі тут касцёл, неўзабаве пераўтвораны на парафіяльны.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Дукшты апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце. У 1813 годзе мясцовасць перайшла да Бяганскіх і Даўгілаў. У 1835 годзе тут жыў Ян Рустэм, пахаваны на мясцовых могілках. У 1862 годзе адкрылася станцыя Дукшты на чыгунцы Пецярбург — Варшава. У 1901 годзе маёнтак перайшоў да Занаў.

Найноўшы час

У часы Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Дукшты занялі войскі Германскай імперыі. Пакінулі гэтую тэрыторыю германскія войскі ў снежні 1918 года. На зыходзе польска-савецкай вайны ў 1920 годзе Дукшты апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у міжваеннай Польскай Рэспубліцы, дзе сталі цэнтрам гміны Свянцянскага павета Віленскага ваяводства.

З 1939 года Дукштас у складзе Літвы, дзе 28 снежня 1956 года атрымаў статус горада.

Мястэчка на старых здымках
Агульны выгляд, 1916 г.
Царква-мураўёўка, 1915 г.
Чыгуначная станцыя, 1916 г.
Капліца, 1915—1918 гг.

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1866 год — 73 чал.^[3]
XX стагоддзе: 1914 год — 726 чал.; 1921 год — 1076 чал.; 1959 год — 1968 чал.; 1970 год — 1444 чал.; 1974 год — 1500 чал.; 1979 год — 1633 чал.; 1985 год — 1600 чал.; 1989 год — 1193 чал.
XXI стагоддзе: 2001 год — 1070 чал.; 2010 год — 923 чал.

Год	Колькасць
2001	1 071	^[1]
2002	1 080	^[1]
2003	1 065	^[1]
2004	1 026	^[1]
2005	991	^[1]
2006	963	^[1]

Год	Колькасць
2007	921	^[1]
2008	922	^[1]
2009	920	^[1]
2010	901	^[1]
2011	894	^[1]
2012	873	^[1]

Год	Колькасць
2013	858	^[1]
2014	840	^[1]
2015	812	^[1]
2016	786	^[1]
2017	821	^[4]
2018	797	^[1]

Год	Колькасць
2019	758	^[5]
2020	738	^[5]
2021	732	^[1]
2022	714	^[5]
2023	682	^[1]

Клімат

Кліматаграма Дукштаса
С	Л	С	К	М	Ч	Л	Ж	В	К	Л	С
51 -2.8 -6.9	45 -2.0 -7.0	46 3.2 -3.6	49 11.2 2.3	69 16.8 8.1	80 20.1 12.1	87 22.4 14.9	87 21.1 14.0	65 16.1 9.7	63 9.1 4.4	52 3.8 0.6	53 -0.2 -3.5
Тэмпература ў °C • Сума ападкаў у мм Крыніца: «Climate-Data.org»^[6]

Турыстычная інфармацыя

Палац Бяганскіх

Славутасці

Вядомыя асобы

Тамаш Зан (1902—1989) — польскі ваенны дзеяч.
Юры Туронак (нар. 1929) — беларускі гісторык.

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.] — 2013 — С. 74. — ISBN 978-985-508-245-4.
↑ SgKP 1881, s. 213.
↑ State Data Agency of Lithuania Праверана 18 лютага 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566806"></a>
↑ ^а ^б ^в Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 19 чэрвеня 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>
↑ Дукштас «Climate-Data.org» (англ.)

Літаратура

Dukszty // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. — S. 213.
Dūkštas. Lietuviškoji tarybinė enciklopedija, III t. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1978. T.III: Demokratinis-Garibaldžio, 189 psl. (літ.)
Dūkštas. Mažoji lietuviškoji tarybinė enciklopedija, T. 1 (A-J). Vilnius, Vyriausioji enciklopedijų redakcija, 1966, 441 psl. (літ.)
Dūkštas. Mūsų Lietuva, T. 1. — Bostonas: Lietuvių enciklopedijos leidykla, 1964. — 631 psl. (літ.)

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дукштас
Дукштас «GeoNames» (англ.)

[_5af5290e07be8a54-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л ^м ^н ^о ^п ^р ^с ^т ^у Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>

[2] Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.] — 2013 — С. 74. — ISBN 978-985-508-245-4.

[FOOTNOTESgKP1881213-3] SgKP 1881, s. 213.

[_7e808a04af2987a2-4] State Data Agency of Lithuania Праверана 18 лютага 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566806"></a>

[_0f85f73a1d317ead-5] а ^б ^в Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 19 чэрвеня 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>

[6] Дукштас «Climate-Data.org» (англ.)

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]