Ян Рустэм

Ян Рустэм (польск.: Jan Rustem, літ.: Jonas Rustemas, арм.: Յան Ռուստամ; 1762, Канстанцінопаль — 9 (21) чэрвеня 1835, Ду́кшцяляй(літ.) бел., цяпер Ігналінскі раён) — мастак, стваральнік Віленскай мастацкай школы.

Ян Рустэм
Фатаграфія
«Аўтапартрэт з палітрай», 1810-я
Дата нараджэння 1762[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 21 чэрвеня 1835(1835-06-21)[4][3][…]
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці мастак, выкладчык універсітэта
Месца працы
Жанр мастак-партрэціст
Мастацкі кірунак пераходны ад класіцызму да рамантызму
Уплыў на Караль Рыпінскі і Ян Ётэйка
Commons-logo.svg Працы на Вікісховішчы
іншыя значэнні У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Рустэм.

БіяграфіяПравіць

 
Аўтапартрэт з фескай

Па розных версіях Рустэм быў армянскага, грэчаскага альбо турэцкага паходжання.

Нарадзіўся ў Канстанцінопалі[6]. Дзесяцігадовы сірата быў прывезены ў 1774 годзе князем Адамам Казімірам Чартарыйскім у Варшаву. На яго сродкі выхоўваўся і вучыўся выяўленчаму мастацтву спачатку ў Варшаве ў Я. П. Норбліна і М. Бачарэлі, пазней у Германіі (1788—1789)[6]. Па вяртанні працаваў мастаком у тэатры Міхала Казіміра Агінскага ў Слоніме.

З 1798 года выкладаў у Галоўнай віленскай школе, у 1803 ператворанай у імператарскі Віленскі ўніверсітэт, спачатку ў якасці ад'юнкта(руск.) бел. пры прафесары Францішку Смуглевічы[6]. Пасля смерці Смуглевіча ў 1807 годзе Рустэм стаў прафесарам і загадваў Віленскай мастацкай школай пры ўніверсітэце[6]. Працягваючы прынцыпы выкладання мастацтва Ф. Смуглевіча, упершыню ўвёў у навучальны працэс працу з натуры[6].

У 1820 годзе арганізаваў першую ў Літве выстаўку выяўленчага мастацтва, на якой былі прадстаўлены работы яго вучняў.

Быў членам масонскай ложы.

Памёр у маёнтку Пушкі(літ.) бел. пад Дукштамі, дзе і пахаваны.

Сям'яПравіць

 
Партрэт Ганны з Пучынскіх. Нацыянальны музей у Варшаве

Другой жонкай у 1826 годзе стала Ганна з Пучынскіх (1789—1868), удава Яна Зайдлера, уладальніка аптэкі «Пад лебедзем»[7]. Захаваліся прынамсі два яе партрэты пэндзлю Я. Рустэма. Адзін захоўваецца ў Нацыянальным музеі ў Варшаве, а другі — у Літоўскім мастацкім музеі(руск.) бел..

Выкладчыцкая дзейнасцьПравіць

 
Ян Рустэм. Аўтапартрэт

Вучнямі Я. Рустэма былі між іншых: І. Аляшкевіч, Валянцін Ваньковіч, Ян Дамель, Н. Орда, К. Русецкі, І. Хруцкі, В. І. Дмахоўскі, Ц. Бычкоўскі, К. Бахматовіч, А. Шэмеш, Т. Шаўчэнка, Ю. Азямблоўскі, П. Ётэйка[6]. Да найбольш адораных вучняў Рустэма адносяць Канута Русецкага[8].

ТворчасцьПравіць

У ранніх працах выразны ўплыў французскага класіцызму, пазней у яго творах з'яўляюцца рысы рамантызму. Пісаў аўтапартрэты і партрэты, між іншым, Т. Зана, А. Снядэцкага, Я. Снядэцкага, І. Лялевеля, Д. Сандэрса, А. Капелі, А. Манюшкі, жанравыя сцэны ў духу ранняга рамантызму («Турак з канём», «Бабуля і ўнучка»), акварэлі і малюнкі з гарадскога і сельскага жыцця з выкарыстаннем розных тэхнік. Праектаваў дэкарацыі і касцюмы для віленскага тэатра.

Творы захоўваюцца ў музеях Германіі, Літвы, Польшчы і Беларусі.

Галерэя твораўПравіць

Зноскі

  1. ↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #128793260 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 14 кастрычніка 2015.
  2. ↑ Jan Rustem
  3. ↑ 3,0 3,1 Jan Rustem // Benezit Dictionary of Artists — 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7 Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. ↑ RKDartists Праверана 26 жніўня 2017.
  5. ↑ Bibliothèque nationale de France Jan Rustem // data.bnf.fr: платформа адкрытых дадзеных — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Лазука Б.А. Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 356-357. — 430 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.
  7. ↑ Ryszkiewicz w PSB,XXXIII, 1991, s. 164 (hasło Rustem Jan)
  8. ↑ Kanutas Ruseckas (літ.) 

ЛітаратураПравіць

СпасылкіПравіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ян_Рустэм&oldid=3715107"