Каныш Імантаевіч Сатпаеў
Каныш Імантаевіч Сатпаеў, каз.: Қаныш Имантайұлы Сәтбаев (31 сакавіка [12 красавіка] 1899, аул Акелінскай воласці[1], Паўладарскі павет, Расійская імперыя — 31 студзеня 1964, Масква) — савецкі акадэмік геолаг, арганізатар навукі і грамадскі дзеяч[2]. Адзін з заснавальнікаў савецкай металагенічнай навукі, заснавальнік казахстанскай школы металагеніі[3].
Каныш Імантаевіч Сатпаеў | |
---|---|
каз.: Қаныш Имантайұлы Сәтбаев | |
Дата нараджэння | 31 сакавіка (12 красавіка) 1899 |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 31 студзеня 1964 (64 гады) |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Дзеці | Khanisa Satpayeva[d] |
Род дзейнасці | геолаг, палітык |
Навуковая сфера | геалогія, металагенія |
Месца працы | Акадэмія навук Казахскай ССР |
Навуковая ступень | доктар геолага-мінералагічных навук |
Навуковае званне | прафесар акадэмік АН СССР |
Альма-матар | Томскі тэхналагічны інстытут |
Навуковы кіраўнік | М. А. Усаў |
Вядомыя вучні | Q25530957? |
Вядомы як | Першы прэзідэнт Акадэміі навук Казахскай ССР |
Партыя | |
Член у | |
Прэміі | |
Узнагароды | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Доктар геолага-мінералагічных навук (1942), прафесар (1950), акадэмік АН Казахскай ССР (1946), правадзейны член АН СССР (1946), першы прэзідэнт Акадэміі навук Казахскай ССР[4]. Стаў вядомы як геолаг адкрыццём Улутау-Джэзказганскае радовішча медзі, найбуйнейшага тым часам паводле прагназаваных запасаў[5].
У 2014 годзе імя Каныша Сатпаева нададзена Казахскаму нацыянальнаму тэхнічнаму ўніверсітэту.[6]
Бібліяграфія
правіцьК. І. Сатпаеву прыналежыць больш 200 навуковых прац па пытаннях геалогіі, вывучэнні і асваенні мінеральных рэсурсаў і развіцця навукі ў Казахстане. За навуковыя працы атрымаў званні лаўрэата Сталінскай і Ленінскай прэмій[7]. Першыя яго публікацыі з'явіліся ў 1927 годзе, пасля 1952 года публікацый не было.
- Сатпаев К. И. Положение Карсакпайского района // Җаңа мектеп. № 5/6. С. 47-64; Будущее Карсакпайского района // Там же. 1927. № 7/8 С. 39-46. (на казах. яз.).
- Сатпаев К. И. Атбасарское медное дело и его перспективы // Народное хозяйство Казакстана. 1928. № 9/10. С. 212—232.
- Сатпаев К. И. Против оппортунистического планирования Главцветмета // Казахстанская правда. 1937. 20 июля.
- Сатпаев К. И. Выдающееся произведение казахской советской литературы: (К присуждению Гос. премии СССР М. Ауэзову за роман «Абай») // Вестник АН КазССР. 1949. № 5. С. 10-13; То же // Казахстан. 1949. № 15. С. 127—130.
- Сатпаев К. И., Русаков М. П., Сейфуллин С. Ш. и др. К вопросам генезиса руд Джезказгана: Против надуманных и беспочвенных теорий в рудогенетической науке // Известия АН КазССР, Серия геологическая. 1956. Вып. 23. С. 105—145.
- Сатпаев К. И. Геология и минеральные богатства Казахстана Архівавана 13 студзеня 2015. // Вестн. АН СССР. 1957. № 10. С. 60-65.
- Сатпаев К. И. Все силы науки коммунистическому строительству // Наука и молодежь. М.: Изд-во АН СССР, 1960. С. 115—117.
- Сатпаев К. И. Совместно с практиками // Правда. 1961. 12 июня.
- Сатпаев К. И. Составители букваря недр // Советский Казахстан. 1961. 24 июня.
- Сатпаев К. И. Казахстан славит батыров Родины. (О полете в Космос А. Г. Николаева и П. Р. Поповича). Алма-Атинская правда, 1962, 15 августа.
- Сатпаев К. И. Избранные труды. В 5 т. Алма-Ата: Изд-во Наука Казахской ССР: Т. 1. Джезказганский меднорудный район. 1967. 279 с.; Т. 2. Полезные ископаемые Джезказган-Улутауского района. 1968. 222 с.; Т. 3. Проблемы металлогении и минеральные ресурсы Казахстана. 1968. 313 с.; Т. 4. Проблемы развития науки в Казахстане. 1969. 291 с.; Т. 5. Статьи, публицистика и материалы к биобиблиографии. 1970. 326 с.
- Сатпаев К. И. Избранные статьи о науке и культуре. Алма-Ата: Изд-во Наука Казахской ССР, 1989. 438, [10] с.
Зноскі
- ↑ Чествование академика К. И. Сатпаева Архівавана 27 снежня 2017. // Вестник АН СССР. 1949. № 8. C. 55-57.
- ↑ Абдулин А. А. Выдающийся ученый, организатор науки, общественный деятель // Вестник РАН. 1999. № 3. С. 258—230.
- ↑ Сарсекеев М. 1980, с. 268-269.
- ↑ Рундквист Д. В. Первый президент Академии наук Казахстана Архівавана 25 сакавіка 2018. // Вестн. РАН. 1999. Т. 69. № 3. С. 230—233.
- ↑ Информация о К. И. Сатпаеве на сайте ЮНЕСКО (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2011. Праверана 22 снежня 2009.
- ↑ История университета — Satbayev University(нявызн.). Satbayev University. Праверана 3 снежня 2024.
- ↑ Памяти К. И. Сатпаева Архівавана 27 снежня 2017.. Вестник АН СССР. 1964. № 3. C. 98-99.
Літаратура
правіць- Сатпаеў Каныш Імантаевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 193. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
- Абдулин А. А. Выдающийся ученый, организатор науки, общественный деятель // Вестник РАН. 1999. № 3. С. 258—230.
- Гарин А. Песнь его жизни: К 70-летию со дня рождения К. И. Сатпаева // Путь к коммунизму. 1969. 10 апреля.
- Каныш Имантаевич Сатпаев: (1899—1964). М. Наука, 1982. 152 с. (Материалы к биобиблиографии учёных СССР. Серия геол. наук; Вып. 27).
- Мир Сатпаева. (Юбилейный сборник). Алматы: Шартарап’с, 1999. 290 с.
- Сарсекеев М. Сатпаев / Авториз. пер. с казахского С. Плеханова. — М.: Молодая гвардия, 1980. — 319, [16] с. — (Жизнь замечательных людей. Серия биогр. Вып. 14 (607)). — 100 000 экз.
- Сарсекеев М. Сатпаев. 2 изд., доп. Алма-Ата: Өнер, 1989. 448 с.
- Судтангазин У. М. От кочевья до академии (к 90-летию со дня рождения академика К. И. Сатпаева) // Вестник АН СССР. 1989. № 6. С. 102—106.
- Satpaev Kanysh Imantaevich // The International who’s who. 1963—1964. 27 ed. London: Europa publ., 1963. P. 937.