Каныш Імантаевіч Сатпаеў

Каныш Імантаевіч Сатпаеў, каз.: Қаныш Имантайұлы Сәтбаев (31 сакавіка [12 красавіка] 1899, аул Акелінскай воласці[1], Паўладарскі павет, Расійская імперыя — 31 студзеня 1964, Масква) — савецкі акадэмік геолаг, арганізатар навукі і грамадскі дзеяч[2]. Адзін з заснавальнікаў савецкай металагенічнай навукі, заснавальнік казахстанскай школы металагеніі[3].

Каныш Імантаевіч Сатпаеў
каз.: Қаныш Имантайұлы Сәтбаев
Дата нараджэння 31 сакавіка (12 красавіка) 1899
Месца нараджэння
Дата смерці 31 студзеня 1964(1964-01-31) (64 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Дзеці Khanisa Satpayeva[d]
Род дзейнасці геолаг, палітык
Навуковая сфера геалогія, металагенія
Месца працы Акадэмія навук Казахскай ССР
Навуковая ступень доктар геолага-мінералагічных навук
Навуковае званне прафесар акадэмік АН СССР
Альма-матар Томскі тэхналагічны інстытут
Навуковы кіраўнік М. А. Усаў
Вядомыя вучні Q25530957?
Вядомы як Першы прэзідэнт Акадэміі навук Казахскай ССР
Партыя
Член у
Прэміі
Ленінская прэмія
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Доктар геолага-мінералагічных навук (1942), прафесар (1950), акадэмік АН Казахскай ССР (1946), правадзейны член АН СССР (1946), першы прэзідэнт Акадэміі навук Казахскай ССР[4]. Стаў вядомы як геолаг адкрыццём Улутау-Джэзказганскае радовішча медзі, найбуйнейшага тым часам паводле прагназаваных запасаў[5].

У 2014 годзе імя Каныша Сатпаева нададзена Казахскаму нацыянальнаму тэхнічнаму ўніверсітэту.[6]

Бібліяграфія

правіць

К. І. Сатпаеву прыналежыць больш 200 навуковых прац па пытаннях геалогіі, вывучэнні і асваенні мінеральных рэсурсаў і развіцця навукі ў Казахстане. За навуковыя працы атрымаў званні лаўрэата Сталінскай і Ленінскай прэмій[7]. Першыя яго публікацыі з'явіліся ў 1927 годзе, пасля 1952 года публікацый не было.

  • Сатпаев К. И. Положение Карсакпайского района // Җаңа мектеп. № 5/6. С. 47-64; Будущее Карсакпайского района // Там же. 1927. № 7/8 С. 39-46. (на казах. яз.).
  • Сатпаев К. И. Атбасарское медное дело и его перспективы // Народное хозяйство Казакстана. 1928. № 9/10. С. 212—232.
  • Сатпаев К. И. Против оппортунистического планирования Главцветмета // Казахстанская правда. 1937. 20 июля.
  • Сатпаев К. И. Выдающееся произведение казахской советской литературы: (К присуждению Гос. премии СССР М. Ауэзову за роман «Абай») // Вестник АН КазССР. 1949. № 5. С. 10-13; То же // Казахстан. 1949. № 15. С. 127—130.
  • Сатпаев К. И., Русаков М. П., Сейфуллин С. Ш. и др. К вопросам генезиса руд Джезказгана: Против надуманных и беспочвенных теорий в рудогенетической науке // Известия АН КазССР, Серия геологическая. 1956. Вып. 23. С. 105—145.
  • Сатпаев К. И. Геология и минеральные богатства Казахстана Архівавана 13 студзеня 2015. // Вестн. АН СССР. 1957. № 10. С. 60-65.
  • Сатпаев К. И. Все силы науки коммунистическому строительству // Наука и молодежь. М.: Изд-во АН СССР, 1960. С. 115—117.
  • Сатпаев К. И. Совместно с практиками // Правда. 1961. 12 июня.
  • Сатпаев К. И. Составители букваря недр // Советский Казахстан. 1961. 24 июня.
  • Сатпаев К. И. Казахстан славит батыров Родины. (О полете в Космос А. Г. Николаева и П. Р. Поповича). Алма-Атинская правда, 1962, 15 августа.
  • Сатпаев К. И. Избранные труды. В 5 т. Алма-Ата: Изд-во Наука Казахской ССР: Т. 1. Джезказганский меднорудный район. 1967. 279 с.; Т. 2. Полезные ископаемые Джезказган-Улутауского района. 1968. 222 с.; Т. 3. Проблемы металлогении и минеральные ресурсы Казахстана. 1968. 313 с.; Т. 4. Проблемы развития науки в Казахстане. 1969. 291 с.; Т. 5. Статьи, публицистика и материалы к биобиблиографии. 1970. 326 с.
  • Сатпаев К. И. Избранные статьи о науке и культуре. Алма-Ата: Изд-во Наука Казахской ССР, 1989. 438, [10] с.

Зноскі

  1. Чествование академика К. И. Сатпаева Архівавана 27 снежня 2017. // Вестник АН СССР. 1949. № 8. C. 55-57.
  2. Абдулин А. А. Выдающийся ученый, организатор науки, общественный деятель // Вестник РАН. 1999. № 3. С. 258—230.
  3. Сарсекеев М. 1980, с. 268-269.
  4. Рундквист Д. В. Первый президент Академии наук Казахстана Архівавана 25 сакавіка 2018. // Вестн. РАН. 1999. Т. 69. № 3. С. 230—233.
  5. Информация о К. И. Сатпаеве на сайте ЮНЕСКО (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2011. Праверана 22 снежня 2009.
  6. История университета — Satbayev University(нявызн.). Satbayev University. Праверана 3 снежня 2024.
  7. Памяти К. И. Сатпаева Архівавана 27 снежня 2017.. Вестник АН СССР. 1964. № 3. C. 98-99.

Літаратура

правіць