Лагазінка
Лагазі́нка, Лаго́зійка, Лагаза — рака ў Лагойскім раёне Мінскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Гайна (басейн Дняпра).
| Лагазінка | |
|---|---|
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 14 км |
| Басейн | 49 км² |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Месцазнаходжанне | за 2 км на паўднёвы захад ад вёскі Сялец |
| • Каардынаты | 54°11′56″ пн. ш. 27°42′27,40″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Гайна |
| • Каардынаты | 54°15′03,90″ пн. ш. 27°49′24,60″ у. д.HGЯO |
| Ухіл ракі | 5,8 м/км |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Гайна → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора |
| Краіна | |
| Рэгіён | Мінская вобласць |
| Раён | Лагойскі раён |
   |
|
 выток вусце |
|
|
— выток, — вусце |
|
Назва правіць
Пярвейшая форма назвы захавалася ў назве вёскі Лагаза. Рачная назва старабалцкага паходжання.
На гэта паказвае балцкі гідранімічны пашыральнік -(а)z-. Ён вядомы і ў літоўскім словаўтварэнні: keikti «лаяць» — keikazas «хто лаецца», pilvas «жывот» — pilvazas «хто з вялікім жыватом». Пашыральнік -z- і ў назве дзвінскай (на смаленскай поўначы) ракі Гобза, назва якой і коранем, і пашыральнікам параўноўваецца з літоўскімі гідронімамі Gebizas, Gabižis[1].
Фанетычны варыянт гэтага пашыральніка -auz-[2] у назве ракі Макоўза (прыток бярэзінскай Цны) у гэтым жа лагойскім рэгіёне, на ўсходзе ад Лагазы.
Назва Лагаза ад індаеўрапейскага *leg- / *log- «накропваць, прасочвацца, распускацца»[3][4]. У балцкай лексіцы гэты корань (выціснуты з цягам часу сінонімамі) не фіксуецца, так жа сама і са старабалцкімі *dravas, *snavas «цячэнне», якія засталіся толькі ў гідраніміі (ад іх гідронімы Адроў, Сноў).
Назва Лагаза значыць «Струмяністая (рака)». Ад яе назва Лагойска (Лагожска), куды, як мяркуецца, паселішча ў нейкі даўні час перанеслі з-над Лагазы.
Паблізу ад Лагазы таксама рэкі з балцкімі назвамі Гайна (у яе Лагаза ўцякае), Ілія, Вяча, Усяжа.
Гідраграфія правіць
Даўжыня ракі 14 км[5]. Плошча вадазбору 49 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 5,8 м/км. Пачынаецца за 2 км у напрамку на паўднёвы захад ад вёскі Сялец, вусце на заходняй ускраіне вёскі Дабрэнева. Цячэ па Мінскім узвышшы. Рэчышча каналізаванае на працягу 6 км (ад вёскі Лагаза да вусця). На рацэ каля паўночнай ускраіны вёскі Лагаза плаціна і сажалка (плошча 0,22 км²).
Заўвагі правіць
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 101—102.
- ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 390.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 657.
- ↑ H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 99.
- ↑ Агульная характарыстыка рачной сеткі Мінскай вобласці / Даведнік «Водныя аб’екты Рэспублікі Беларусь» Архівавана 20 кастрычніка 2016. (руск.)
Літаратура правіць
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Природа Белоруссии: Популярная энциклопедия / Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — 2-е изд. — Мн.: БелСЭ, 1989. — С. 179. — 599 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-85700-001-7. (руск.)
- Ліст карты N-35-68. Выданне 1988 г. Стан мясцовасці на 1984 г. (руск.)