Мажайск
Мажа́йск — горад на захадзе Маскоўскай вобласці, адміністрацыйны цэнтр Мажайскага раёна і гарадскога паселішча Мажайск. Насельніцтва 30,2 тыс. жыхароў (2010). Горад размешчаны ў верхнім цячэнні ракі Масква, за 4 км ад Мажайскага вадасховішча, за 110 км на захад ад Масквы.
Горад
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Назва
правіцьНазва Мажайск ад балцкай назвы ракі Мажая, якая балцкага паходжання[2].
Звязана з літоўскім mažas «малы». Літоўскія гідранімічныя аналагі — рачныя назвы тыпу Maž-upis, Mažiklis[3].
Таго ж паходжання назвы рэк Можа (прыток дняпроўскага Бабра), Мажа (у басейне Прыпяці), Мажанка і Мажайка (прытокі Бярэзіны)[4]. Дзве рэчкі з назвай «Мажайка» недалёка адна ад адной на левабярэжжы Верхняй Дзвіны (прымеркаваныя да самых вярхоў: адна — дзвінскай Велясы, другая — дзвінскай Мёжы).
Адпачатная назва мела выгляд *Mažaja або *Mažoja. Абодва пашыральнікі -aj-, -oj- вядомыя ў літоўскім назваўтварэнні, з імі могуць утварацца рачныя назвы аднаго кораня (Kamaja — Kamoja-Камайка[5]). Пашыральнік -aj- і ў рачной назве Indraja. Пашыральнік -oj- часцейшы і ўжываецца ў літоўскім словаўтварэнні: pupa «боб» — pupojas «бабовае сцябло»[6]. З іншым вакалізмам пашыральнік -j- у водных назвах тыпу Ілія, *Бабруя, Мярэя.
Назва ракі значыць «Малая (рака)».
Мажайск у складзе шэрагу гарадоў з назвамі балцкага гідранімічнага паходжання, што дугой атачаюць Маскву з заходняга боку (Валакаламск, Руза, Вярэя, Нара-Фамінск, Серпухаў)[2].
Насельніцтва
правіць
|
Славутасці
правіць- Нова-Мікольскі сабор пачатку XIX ст.
Крыніцы
правіць- ↑ а б https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Сhisl_MO_01-01-2024.xlsx — Росстат, 2024.
- ↑ а б В. Н. Топоров. Древняя Москва в балтийской перспективе // Балто-славянские исследования. 1981. Москва, 1982. С. 35—36.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 208.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 195, 196.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 144.
- ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 85—89.
- ↑ а б Города подмосковья. В 3 томах. Издательство: М.: Московский рабочий. 2000 страниц; 1979 - 1981 г.
- ↑ 144 посадских душ мужского пола
- ↑ В начале XIX века. В. Н. Фёдоров — Можайск в Отечественную войну 1812 г.
- ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н http://www.MojGorod.ru/moskovsk_obl/mozhajsk/index.html
- ↑ Можайск // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ а б в г д Справочник Можайский уезд Московской губернии. — Можайский уездный исполнительный комитет. — Можайск: типография редакции газеты «Новый пахарь», 1925. — 493 с. — 2000 экз.
- ↑ http://dlib.rsl.ru/viewer/01003091360#?page=1 — М.: 1929.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_pop_39_3.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php — Демоскоп Weekly.
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
- ↑ http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
- ↑ http://msu-mo.ru/userdata/docs/abc_np_03_08_06.zip
- ↑ http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/Documents/Vol1/pub-01-11.xlsx — Росстат.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 с.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — М.: Росстат, 2017.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — М.: Росстат, 2018.
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx
- ↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 — Росстат, 2023.
Літаратура
правіць- Мажайск // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 501. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
Спасылкі
правіць- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мажайск