Цыкорыя звычайная

	Цыкорыя звычайная
	; Кветкі
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Двухдольныя
Парадак:	Астракветныя
Сямейства:	Астравыя
Падсямейства:	Cichorioideae
Трыба:	Cichorieae
Падтрыба:	Cichoriinae
Род:	Цыкорыя
Від:	Цыкорыя звычайная
Міжнародная навуковая назва
	Cichorium intybus L.
ITIS	36763
NCBI	13427
EOL	467862
GRIN	t:10543
IPNI	77032
TPL	gcc-37233

Цыкорыя звычайная^[3]^[4] (Cichorium intybus) — від шматгадовых травяністых раслін з роду цыкорыя (Cichorium) сямейства астравыя (Asteraceae).

Назва правіць

Цыкорыя звычайная, мачаўнік, падрожнік^[5], мацаўнік, падарожнік^[6], цыкор’я^[7]^[8], цыкора^[9].

Апісанне правіць

Мнагалетнік (у культуры двухлетнік) вышынёй 30—100 см, з тоўстым верацёнападобным коранем і прутападобнымі галінкамі. Прыкаранёвае лісце доўгаэліпсападобнае, выемчата-перыстараздзельнае, у разетцы. Кветкавыя кошыкі блакітныя, іншы раз ружовыя.

Распаўсюджанне і экалогія правіць

Святлалюбная расліна. Сустракаецца ва ўмераным і трапічным клімаце Еўразіі, ад Скандынавіі да Міжземнамор’я і ад Брытанскіх астравоў да Усходняй Сібіры і Індыі на поўдні, расце на Поўначы Афрыкі. Як заноснае сустракаецца ў Паўднёвай Афрыцы, Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы, Аўстраліі і Новай Зеландыі.

Звычайна расце на лугах, лясных палянах, травяністых схілах, часта як пустазельная расліна на пустках, палях, каля дарог, паблізу жылля. У гарах падымаецца да сярэдняга горнага пояса. Добра расце на супясчаных камяністых і сугліністых глебах.

Размнажаецца насеннем і каранёвымі чаранкамі.

Выкарыстанне правіць

Ёсць каранёвыя і лісцевыя формы: каранёвыя — сыравіна для сурагату кавы^[10], лісцевыя (напрыклад вітлуф) выкарыстоўваюцца як салатная расліна.

Зноскі

↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 37. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — 512 с.: іл.
↑ Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
↑ З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
↑ Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
↑ Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929
↑ Сергей Бесараб Цикорий? Цикорий! // Патрэон — patreon.com, 24 жніўня 2021, 02:35

Літаратура правіць

Якаўлева І., Кухарава Л. Цыкорыя // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.

[1] Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.

[2] Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».

[Киселевский-3] Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 37. — 160 с. — 2 350 экз.

[4] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — 512 с.: іл.

[5] Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897

[Верас-6] З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.

[7] Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927

[8] Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.

[9] Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929

[10] Сергей Бесараб Цикорий? Цикорий! // Патрэон — patreon.com, 24 жніўня 2021, 02:35

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]