Нараў (Падляскае ваяводства)

Нараў
	Герб
Краіна	Польшча
Ваяводства	Падляскае
Павет	Гайнаўскі
Гміна	Нараў
Каардынаты	52°54′46″ пн. ш. 23°31′15″ у. д.HGЯO
Першая згадка	1421
Мястэчка з	1514
Насельніцтва	1 436 чалавек (2013)
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Тэлефонны код	+48 +48 85
Паштовы індэкс	17-210
Аўтамабільны код	BHA
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

На́раў^[2], Нарва (польск.: Narew, падляск.: Nárva^[3]) — вёска ў Польшчы, на рацэ Нарве. Цэнтр сельскай гміны Гайнаўскага павета Падляскага ваяводства. Насельніцтва на 2013 год — 1436 чалавек. Знаходзіцца за 20 км на поўнач ад Гайнаўкі, за 35 км на поўдзень ад Беластока, на аўтамабільнай дарозе 685.

Гісторыя правіць

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім правіць

Каля 1421 года бельскія мяшчане заснавалі на ракой Нарвай паселішча пры Кракаўска-Віленскім гасцінцы. 27 чэрвеня 1514 годзе Нарва на хадайніцтва Альберта Гаштольда, старосты бельскага, атрымала Хэлмінскае права. У 1529 годзе кароль і вялікі князь Жыгімонт Стары надаў гораду Магдэбургскае права, пацверджанае 28 сакавіка 1535 года. Неўзабаве тут збудавалі каралеўскі двор (на дарозе з Вільні ў Варшаву). У 1545 годзе Нарва атрымала герб: «у чырвоным полі срэбная серна з залатымі рагамі і капытамі»^[4]. У XVI ст. у месце дзейнічалі царква Узвіжання Святога Крыжа і касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі, мяшчане займаліся галоўным чынам рамёствам і сельскай гаспадаркай, а таксама лоўляй рыбы.

У 1569 годзе згодна з умовамі Люблінскай уніі Нарва перайшла да Каралеўства Польскага. Паводле люстрацыі 1576 года, тут было 236 будынкаў, сярод якіх 178 з зямельнымі надзеламі, працавалі 2 млыны і 14 корчмаў (12 піўных і дзве мядовыя); сярод рамеснікаў 12 калёснікаў, 2 кавалі, бондар, 7 рыбакоў, 2 шаўца і 2 рэзнікі. На мяжы XVI—XVII стагоддзяў утварылася Нараўскае стараства. Развіццё горада спынілася з знішчэннямі ў час Паўночнай вайны, у выніку якой з ранейшых 300 пляцаў у Нарве засталося толькі 24.

Пад уладай Прусіі і Расійскай імперыі правіць

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795 годзе Нарва апынулася ў складзе Прусіі, з 1807 года — паводле Тыльзіцкага міру, у складзе Расійскай імперыі, у Бельскім павеце Беластоцкай вобласці. На 1845 год у мястэчку было 108 будынкаў.

У часы Першай сусветнай вайны ў 1915 годзе Нарву занялі войскі Германскай імперыі.

Найноўшы час правіць

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Нарва абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Згодна з Рыжскім мірным дагаворам 1921 года мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Нараў Бельскага павета Беластоцкага ваяводства. У 1934 годзе статус паселішча панізілі да вёскі.

З пачаткам Другой сусветнай вайны 15 верасня 1939 года Нарву акупавалі войскі Трэцяга Рэйха, але праз тыдзень вёску перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбентропа. У лістападзе 1939 года Нарва ўвайшла ў склад БССР, у Беластоцкую вобласць. З чэрвеня 1941 да ліпеня 1944 года вёска зноў знаходзілася пад акупацыяй нацысцкай Германіі. 16 жніўня 1945 года ўлады СССР перадалі Нарву Польскай Народнай Рэспубліцы. У 1975—1998 гадах вёска ўваходзіла ў склад Беластоцкага ваяводства.

Насельніцтва правіць

XIX стагоддзе: 1845 год — 725 чал.^[5]; 1857 год — 994 чал., з іх 533 праваслаўныя, 309 каталікоў і 152 іўдзеі^[6]
XX стагоддзе: 1921 год — 963 чал., з іх паводле веры 307 каталікоў, 237 праваслаўных і 419 іўдзеяў; паводле нацыянальнасці (згодна з афіцыйнай польскай статыстыкай) 568 палякаў, 51 беларус і 344 яўрэі^[7]
XXI стагоддзе: 2013 год — 1436 чал.

Славутасці правіць

Забудова гістарычная (XIX — пачатак XX ст.; фрагменты)
Капліца Святога Вінцэнта (1840—1848)
Касцёл Святога Станіслава і Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі^[8] (1775, перабудова фасаду ў 1852—1882), званіца (1772)
Кіркут (XIX—XX стагоддзі; руіны)
Могілкі: каталіцкія, праваслаўныя
Парафіяльны дом (XIX ст.)
Царква Узвіжання Святога Крыжа^[9] (1882; мураўёўка)