Рыгор Папараць

Рыгор Папараць (сапр. — Рыгор Макаравіч Сапун; 17 лістапада 1902, в. Шалягі, Цытвянская воласць, Ігуменскі павет, Мінская губерня (цяпер — ў Пухавіцкім раёне, Мінская вобласць) — 30 красавіка 1948, Дудзічы, Рудзенскі раён, Мінская вобласць) — беларускі паэт.

Рыгор Папараць
Рыгор Макаравіч Сапун
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	17 лістапада 1902(1902-11-17)
Месца нараджэння	Шалягі, Цітвянская воласць, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	30 красавіка 1948(1948-04-30) (45 гадоў)
Месца смерці	Дудзічы, Дудзіцкі сельсавет, Пухавіцкі раён, Мінская вобласць, БССР, СССР
Пахаванне	Варонічы
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Месца працы	Грэбенская базавая школа Пухавіцкага раёна Беларусьфільм
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт
Мова твораў	беларуская
Грамадская дзейнасць
Член у	Беларускае студэнцкае зямляцтва, Ленінград
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і валаснога старшыны Макара Міхайлавіча і Евы Станіславаўны. У маладыя гады працаваў па найме і адначасова вучыўся ў Вароніцкай пачатковай і Дукорскай працоўнай школах, Скончыў Цытвянскае трохкласнае вучылішча.

У 1921 годзе паводле пастановы ЦВК БССР быў накіраваны вучыцца на рабочы факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, з 1924 — вучыўся на медыцынскім факультэце. Падчас вучобы ў Мінску пачынае займацца паэтычнай дзейнасцю. Жадаючы прысвяціць сябе літаратуры, кідае навучанне ў Мінску і ў 1925 годзе паступае на першы курс факультэта мовы і матэрыяльнай культуры Ленінградскага дзяржаўнага ўніверсітэта. У 1926 годзе з сямі чалавек стварае ленінградскую філію «Маладняка». Пазней становіцца членам Беларускай секцыі Ленінградскай асацыяцыі пралетарскіх пісьменнікаў, як дэлегат удзельнічаў у яе III абласной канферэнцыі. Уклаў і выдаў альманах «Цагліны ў падмурак», дзе сярод іншых твораў былі надрукаваны апавяданне «Грымасы» і інш. У 1931 годзе на смерць Усевалада Ігнатоўскага чытае сябрам-студэнтам верш «Памяці Ігнатоўскага», за які быў выключаны з апошняга курса інстытута «за крамольные стишки, порочащие партию и советское правительство». З 1931 па 1933 год працаваў на кінафабрыцы «Белдзяржкіно» на пасадзе загадчыка метадычнага кабінета. Адначасова з 1932 года выкладаў рускую мову і літаратуру ў сярэдняй школе № 7 Чырвонагвардзейскага раёна Ленінграда. Ажаніўся з актрысай і балерынай Эльвірай Багачунас, дачкой латышскага стралка.

Увесну 1937 года арыштаваны і абвінавачаны ў нацыяналістычнай дзейнасці. Пасля шасці месяцаў катаванняў жонка і бацька паэта вызвалілі яго з турмы. Зрэшты, супрацоўнікі НКУС узялі з паэта распіску, у якой ён абавязваўся больш не займацца літаратурнай творчасцю. Як успамінала яго другая жонка Любоў Арлова:

На працягу шасці месяцаў ужывалі страшэнныя катаванні, якія людзі не маглі вытрымаць і спрабавалі скончыць жыццё самагубствам. Бацька Рыгора Макар Міхайлавіч і першая жонка Элеанора Багачунас сабралі золата і каштоўнасці і выкупілі яго з турмы. Але, вызваляючы Рыгора, каты ўзялі падпіску аб тым, што ён больш пісаць не будзе. Так сталінскія сатрапы вырвалі з рук чалавека пяро і спынілі творчую думку.

У 1938 высланы ў Халопеніцкі раён БССР, дзе з 1 красавіка 1938 года працаваў спачатку выкладчыкам рускай мовы і літаратуры, потым завучам Чырваналуцкай сярэдняй школы, улетку 1938 — інструктарам-метадыстам Халопеніцкага раёна. У 1939 годзе памерла ад сухотаў Элеанора Багачунас, і праз год ён ажаніўся другога разу з настаўніцай Любоўю Арловай. Разам з ёю ў ліпені 1940 перавёўся ў Дудзіцкую сярэднюю школу Рудзенскага раёна. У 1941 у паэта нарадзілася дачка Кансуэла і ён разам з сям’ёй вярнуўся да сваіх бацькоў у вёску Шэлягі.

З прыходам нямецкіх войскаў уключыўся ў падпольную барацьбу, а вясной 1942 года стаў партызанам брыгады «Беларусь». Скончыў вайну пад Кёнігсбергам, дзе быў цяжка паранены і кантужаны. Пасля вайны настаўнічаў і гадаваў дзяцей (за год да смерці бацькі нарадзіўся сын Уладзімір). У 1945—1948 гадах працаваў дырэктарам і настаўнікам рускай мовы і літаратуры Дудзіцкай школы.

Памёр 1 мая 1948 года памёр ад цяжкай хваробы. Пахаваны на могілках у вёсцы Варонічы непадалёк ад Рудзенска.

Творчасць

Друкавацца пачаў з часу вучобы ў БДУ ў часопісе «Голас рабфакаўца», на працягу 1925 часопіс «Чырвоны сцяг» апублікаваў яго паэму «Дэлегат», вершы «Год без Леніна», «Аб чым так голасна спявалі» і інш. На старонках газет і часопісаў «Маладняк», «Узвышша», «Чырвоны сейбіт», «Савецкая Беларусь», «Малады араты» з'явіліся яго паэма «Шляхі», вершы «Люблю праходзіць», «У маршы дзён», «Вайна вайне», «Гараць агні», «Адказ бацьку» і інш.

Пасля катаванняў у ленінградскіх «Крыжах» і пісьмовага забавязання больш не займацца літаратурнай дзейнасцю, ні да вайны, ні пасля Рыгор Папараць ужо не вяртаўся да паэтычнай творчасці.

Літаратура

• Кекелева, Т. «У справе жыццё людзі бачаць»: Драматызм творчасці Рыгора Папараці // Роднае слова. — Мн.: 2002. — № 11. — С. 20—25.

Спасылкі

• Рублевская, Л.. Обеднеет море без капли (нявызн.). Комсомольская правда в Белоруссии (10 студзеня 2012).(недаступная спасылка)
• Кекелева, Т. Самотная ліра паэта. Да 105-годдзя з дня нараджэння Рыгора Папараці (1902—1948) на pawet.net
• Віктар Жыбуль — пра нявыдадзеныя паэтычныя зборнікі 1920 — 1930-х гадоў на http://www.svaboda.org/