Таварыства старых бальшавікоў
Тавары́ства стары́х бальшавіко́ў[1][2], Усесаюзнае Таварыства старых бальшавікоў — грамадская арганізацыя ў РСФСР і СССР.
| Таварыства старых бальшавікоў | |
|---|---|
 | |
 | |
| Краіна | |
| Адміністрацыйны цэнтр | |
| Тып арганізацыі | асацыяцыя[d] |
| Заснаванне | |
| Дата заснавання | 13 лютага 1922 |
| Ліквідацыя | |
| Дата скасавання | 16 мая 1935 |
.svg){kind=small}
Створана па ініцыятыве членаў РКП (б) з дарэвалюцыйным стажам[3] пастановай Цэнтральнага камітэта РКП (б) ад 13 лютага 1922 года[4] ў Маскве пры Гістпарце (з 1931 года Усесаюзнае Таварыства старых бальшавікоў пры Інстытуце Маркса — Энгельса — Леніна). Старшынямі таварыства былі М. С. Альмінскі (да 1931 года) і Е. М. Яраслаўскі[1][4]. Дзейнасць таварыства фінансавалася ЦК РКП(б) — ВКП(б)[4].
Мэтамі таварыства з’яўляліся выкарыстанне вопыту старых бальшавікоў для выхавання моладзі на рэвалюцыйных традыцыях, збор матэрыялаў і ўспамінаў па гісторыі партыі і рэвалюцыйнага руху. Сваю дзейнасць каардынавала з Таварыствам былых паліткатаржан і ссыльнапасяленцаў[1].
Членства і структура
правіцьЧленамі таварыства старых бальшавікоў маглі стаць члены партыі з бесперапынным партыйным стажам не менш за 18 гадоў[3]. У 1922 годзе ў складзе таварыства налічвалася 64 членаў, у студзені 1934 года — больш за 2000 членаў[3][4]. Кіруючыя органы: бюро (1922—1931), Цэнтральны савет (1931—1935), які абіраў пастаянна дзеючы прэзідыум[4]. У склад кіруючых органаў у розны час уваходзілі А. С. Енукідзэ, Ф. В. Ленгнік, П. М. Лепяшынскі, М. М. Лядаў, П. М. Нікіфараў, В. П. Нагін, А. М. Стапані, С. В. Малышаў, С. І. Міцкевіч, Б. З. Шумяцкі і іншыя. Фармальна членамі Таварыства старых бальшавікоў лічыліся ўсе вышэйшыя кіраўнікі РКП(б) — ВКП (б): М. І. Бухарын, К. Я. Варашылаў, Л. Б. Каменеў, А. І. Рыкаў, Р. Я. Зіноўеў, І. В. Сталін, М. П. Томскі і іншыя[4].
У структуры таварыства дзейнічалі камісіі і сектары: культурна-прапагандысцкі і агітацыйна-масавы, арганізацыйна-планавы, мясцовых аддзяленняў, літаратурна-выдавецкі, тэхнічны, бытавы. Дзейнічала выдавецтва «Старый большевик» з тыпаграфіяй[4]. У рэспубліках, краях, абласцях і буйных гарадах дзейнічалі філіялы (аддзяленні). Выпускаўся гісторыка-рэвалюцыйны зборнік «Старый большевик» (1930—1934) і «Бюллетень Общества старых большевиков» (1931—1933), «Информационные листки…» (1933—1935).
Самаліквідацыя
правіцьПа ўказанні кіраўніцтва ВКП(б) Пленум цэнтральнага савета Таварыства старых бальшавікоў 16 мая 1935 года прыняў рашэнне аб самаліквідацыі, грунтуючы гэта тым, што яно выканала свае задачы (рашэнне пацверджана пастановай ЦК ВКП(б) ад 2 жніўня 1935 года[4].
Беларускае аддзяленне
правіцьБеларускае аддзяленне Таварыства старых бальшавікоў пачало дзейнічаць у 1931 годзе[1][2]. Старшыня прэзідыума А. Я. Балцін, члены прэзідыума М. П. Гнілякевіч, Л. М. Спалінскі, Кеніг, Дамброўскі і інш. З 1933 года філіялы беларускага аддзялення дзейнічалі ў Віцебску, Гомелі, Магілёве[1][2]. Члены аддзялення выступалі з дакладамі і ўспамінамі па гісторыі рэвалюцыі 1905—1907 гадоў, Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый 1917 года, пытаннях нацыянальнай палітыкі, займаліся збіраннем матэрыялаў і дакументаў, у тым ліку пра Грамадзянскую вайну і ваенную інтэрвенцыю.
Самаліквідавалася Беларускае аддзяленне Таварыства старых бальшавікоў у маі 1935 года[1][2].
Зноскі
правіцьЛітаратура
правіць- Міхнюк У. М. Тавары́ства стары́х бальшавіко́ў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 373—374. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Міхнюк У. Тавары́ства стары́х бальшавіко́ў // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 493. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
- О́бщество ста́рых большевико́в Всесоюзное // Т. 18. Никко — Отолиты. — М. : Советская энциклопедия, 1974. — С. 250. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
Спасылкі
правіць- Фонд 124. Всесоюзное общество старых большевиков (ВОСБ) (1922—1935) // Российский государственный архив социально-политической истории (руск.)
- Ленинградское отделение Всероссийского общества старых большевиков // Архивный комитет Санкт-Петербурга (руск.)
- Трофимова А. М. Общество старых большевиков: путь от ленинской гвардии к сталинской лекторской группе // Вестник Костромского государственного университета. № 1, 2018. (руск.)
- Всесоюзное общество старых большевиков (ВОСБ) (1922—1935) // Федеральное архивное агентство. Путеводитель по Российским архивам (руск.)