Таропецка-Холмская аперацыя

Таро́пецка-Хо́лмская апера́цыя — наступальная аперацыя савецкіх войскаў падчас Вялікай Айчыннай вайны з мэтай акружэння буйных груповак нямецкіх войскаў на завяршальным этапе бітвы за Маскву.

Таропецка-Холмская аперацыя
Асноўны канфлікт: Вялікая Айчынная вайна
Дата	9 студзеня — 6 лютага 1942 года
Месца	РСФСР
Вынік	перамога СССР
Праціўнікі
СССР Трэці рэйх
Камандуючыя
СССР: М. А. Пуркаеў (3-я ўдарная армія), А. І. Яроменка (4-я ўдарная армія) Трэці рэйх: Вільгельм фон Лееб, Георг фон Кюхлер (група армій «Поўнач»)
Сілы бакоў
больш за 122 тыс. чал. невядома
Страты
10,4 тыс. чел. забітымі, каля 19 тыс. чал. параненымі больш за 12 тыс. забітымі

Аперацыя праводзілася з 9 студзеня па 6 лютага 1942 года сіламі 3-й ударнай арміі (генерал-лейтэнант М. А. Пуркаеў) і 4-й ударнай арміі (генерал-палкоўнік А. І. Яроменка) Паўночна-Заходняга фронту (з 22 студзеня ў складзе Калінінскага фронту), якія налічвалі больш за 122 тыс. чалавек і займалі абарону на рубяжы ўсходні бераг возера Селігер — горад Асташкаў — паўночны бераг возера Волга. Ім процістаялі сілы 16-й арміі групы армій «Поўнач». Мэтай аперацыі ставіўся разгром групоўкі войскаў Вермахта на стыку груп армій «Цэнтр» і «Поўнач».

Ход і вынікі аперацыі

9 студзеня 1942 года савецкія войскі перайшлі ў наступленне, прарвалі тактычную абарону праціўніка і да 12 студзеня прасунуліся на 25—30 км. 4-я ўдарная армія 16 студзеня вызваліла горад Асташкаў, 21 студзеня горад Заходняя Дзвіна, разам з партызанамі горад Таропец і перарэзала чыгунку Вялікія Лукі—Ржэў. 3-я ўдарная армія акружыла нямецкі гарнізон у горадзе Холм. У пачатку лютага 3-я ўдарная армія выйшла на подступы горада Вялікія Лукі, 4-я ўдарная армія выйшла да Веліжа і Дзямідава, 249-я стралковая дывізія 3-й ударнай арміі — да Віцебска. Каб спыніць наступ савецкіх войскаў, нямецкае камандаванне выставіла на гэтым напрамку 4 перакінутыя з Заходняй Еўропы пяхотныя дывізіі. У выніку войскі 3-й і 4-й ударных армій перайшлі да абароны.

У выніку Таропецка-Холмскай аперацыі савецкія войскі прасунуліся да 250 км, абышлі з паўночнага захаду ржэўска-вяземскую, з поўдня дзямянскую групоўкі праціўніка, парушылі ўзаемадзеянне паміж войскамі груп нямецкіх армій «Поўнач» і «Цэнтр». У лініі нямецкага фронту паміж Веліжам і Усвятамі ўтварыліся так званыя «Віцебскія вароты». У наступленні савецкім войскам дапамагалі партызаны Суражскай партызанскай зоны.

Страты савецкіх войскаў у ходзе аперацыі склалі: незваротныя — 10,4 тыс. чалавек, санітарныя — каля 19 тыс. чалавек. Страты войскаў Вермахта склалі больш за 12 тыс. забітымі.

Літаратура

• Таро́пецка-Хо́лмская апера́цыя 1942 // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 442—443. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Торо́пецко-Хо́лмская опера́ция 1942 // Военный энциклопедический словарь / Отв. ред. Еремина Н.. — М.: Эксмо, 2007. — С. 915—916. — 1024 с. — 5 000 экз. — ISBN 978-5-699-23223-9. (руск.)

Спасылкі

• Вилинов М. А. Особенности Торопецко-Холмской наступательной операции. // Военно-исторический журнал. — 1988. — № 1. — С. 38—45. (руск.)
• Торопецко-Холмская наступательная операция (руск.) // Праект «Память народа»