Паўночна-Заходні фронт (Чырвоная Армія)

Паўно́чна-Захо́дні фронт — фарміраванне (аператыўнае аб'яднанне) Чырвонай арміі (РСЧА), у гады Савецка-фінскай вайны і Вялікай Айчыннай вайны (утвораны 22 чэрвеня 1941 года на базе войскаў Прыбалтыйскай Асобай ваеннай акругі); праіснаваў да лістапада 1943 года.

Паўночна-Заходні фронт
руск.: Северо-Западный фронт
Эмблема УС
Гады існавання 1939 — лістапад 1943
Краіна Сцяг СССР СССР
Падпарадкаванне камандуючаму
Уваходзіць у Узброеныя Сілы СССР
Тып фронт
Складаецца з упраўленне, аб’яднанні, злучэнні, воінскія часці і ўстановы
Функцыя абарона
Колькасць аб’яднанне
Дыслакацыя
Удзел у Вялікая Айчынная вайна
Камандзіры
Вядомыя камандзіры гл. Камандуючыя войскамі
Асобны баявы загад штаба ПЗФ № 012, ад 13 ліпеня 1941 года.

1939—1940 гады

правіць

На асаблівы перыяд быў прадугледжаны план дзеянняў РСЧА.

Ва ўмовах вайны СССР толькі супраць Фінляндыі для зручнасці кіравання і матэрыяльнага забеспячэння войскаў ствараюцца два фронты:

Загадваю прыступіць да распрацоўкі плана аператыўнага разгортвання войскаў Паўночна-Заходняга фронту, кіруючыся наступнымі ўказаннямі:

  • I. Улічваючы склад і дыслакацыю фінскай арміі ў цяперашні час, а таксама падрыхтоўку Фінляндыяй тэатра да вайны, план разгортвання нашых войскаў пастроіць, зыходзячы з наступных меркаванняў:
    • 1. У выпадку вайны ў бліжэйшыя гады, Фінляндыя зможа выставіць 16—18 пяхотных дывізій з выкарыстаннем усіх іх супраць СССР.
    • 2. Гэтыя дывізіі меркавана будуць разгорнутыя:
      • У раёне Петсама — да адной пяхотнай дывізіі.
      • У раёне Кеміярві, Куусама для прыкрыцця накірунку на Кемь — да двух пяхотных дывізій.
      • На Улеаборгскім напрамку — да двух пяхотных дывізій.
      • На кірунках Куапіа, Саванліна, Нурмес — да пяці пяхотных дывізій.
      • У раёне Саванліна, Лапеэнранта, узбярэжжа Фінскага заліва, Лахты — да шасці пяхотных дывізій.
      • У раёне Гельсінгфорс, Або — адна — дзве пяхотных дывізій.
    • 3. Канчатковае разгортванне ўсіх дывізій мяркуецца на 15—20-ы дзень мабілізацыі.
    • 4. Не выключана магчымасць узмацнення ўзброеных сіл Фінляндыі войскамі яе магчымых саюзнікаў (Швецыя, Нарвегія, Германія).
    • 5. Пры агульным верагодным плане абарончых дзеянняў фінскай арміі не выключана магчымасць у першыя дні вайны актыўных дзеянняў яе з мэтай стварэння пагрозы Ленінграду шляхам выхаду да Ладажскага возера і захопу Выбаргу.
  • II. Асноўнымі задачамі Паўночна-Заходняга фронту стаўлю: Разгром узброеных сілаў Фінляндыі, авалоданне яе тэрыторыяй у межах размежавання і выхад да Батнічнага заліва на 45-ы дзень аперацыі, для чаго:
    • 1. У перыяд канцэнтравання войскаў трывала прыкрываць Выбаргскі і Кексгольмскі напрамкі, пры ўсіх абставінах утрымаць Выбарг за сабой і не дапусціць выхаду праціўніка да Ладажскага возера.
    • 2. Пасля канцэнтравання войскаў быць гатовым на 35-ы дзень мабілізацыі па асабліваму ўказанню перайсці ў агульнае наступленне, нанесці галоўны ўдар у агульным кірунку на Лапеэнранта, Хейнала, Хямеенліна і дапаможныя ўдары ў напрамках Карніселькя, Куапіа і Саванліна, Мікель, разбіць асноўныя сілы фінскай арміі ў раёне Мікель, Хейнала, Хаміна, на 25-ы дзень аперацыі авалодаць Гельсінгфорсам і выйсці на фронт Куапіа, Ювяскюля, Хямеенліна, Гельсінгфорс.
  • III. Справа Паўночны фронт (штаб Кандалакша) на 40-ы дзень мабілізацыі пераходзіць у наступленне і ў на 30-ы дзень аперацыі авалодвае раёнам Кемі, Улеаборг.

Яго левафланговы 20-ы асобны стралковы корпус надыходзіць у напрамку Суамусалмі, Пуаланка і на дзень аперацыі авалодвае раёнам Пуаланкаю Штакар-Ухта.

Мяжа з ім: ст. Масельская, Піеліісярві, Інсалмі, Пюхяярві. Усё для Паўночна-Заходняга фронту выключна.

  • IV. Для выканання названых задач у склад войскаў Паўночна-Заходняга фронту ўключыць:
    • чатыры ўпраўлення палявых армій;
    • дзевяць упраўленняў стралковых карпусоў;
    • адно ўпраўленне мех. корпуса;
    • дваццаць дзевяць стралковых дывізій;
    • дзве танкавыя дывізіі;
    • адну мотастралковую дывізію;
    • пяць танкавых брыгад;
    • чатыры матарызаваныя брыгады;
    • дванаццаць артпалкоў РГК;
    • шэсць пантонных батальёнаў;
    • сем інжынерных батальёнаў;
    • пяцьдзесят пяць авіяпалкоў.

У рэзерве галоўнага камандавання ў раёне Ціхвін: Волхаўбуд, Чудаў мець тры стралковыя дывізіі.

Названыя войскi Паўночна-Заходняга фронту разгарнуць.

Штаб фронту — Ленінград.

  • 7-я армія ў складзе:
    • два ўпраўлення стралковых карпусоў;
    • шэсць стралковых дывізій;
    • адна лыжная брыгада;
    • два пантонных батальёна;
    • адна танкавая брыгада;
    • сетка авіяпалкоў;
    • два артпалка РГК;
    • два інжынерных батальёна.
    • Штаб арміі — Суаярві.

Наносячы галоўны ўдар сіламі не менш чатырох стралковых дывізій у напрамку Карніселькя, Куапіа, разбіць процілеглыя часці фінскай арміі і авалодаць: на 15-ы дзень аперацыі — раёнам Ёэнсу; на 30-ы дзень аперацыі — раёнам Куапіа, ахапіўшы з поўначы галоўную групоўку праціўніка.

У далейшым мець на ўвазе наступленне на Ювяскюля.

Мяжа злева: ст. Куаканцэмі, Саванранта, зых. Віртасалмі, зых. Лейванмякі.

  • 22-я арміяУРВА) у складзе:
    • адно ўпраўленне стралковага корпуса;
    • пяць стралковых дывізій;
    • адна танкавая брыгада;
    • адна матарызаваная брыгада;
    • тры артпалка РГК;
    • адзін пантонны батальён;
    • два інжынерных батальёна;
    • сем авіяпалкоў.
    • Штаб арміі — Кексгольм.

У перыяд прыкрыцця, трывала прыкрываючы дзяржмяжу, не дапусціць выхаду праціўніка да Ладажскага возера.

Па канцэнтрацыі, наносячы галоўны ўдар сіламі чатырох стралковых дывізій у напрамку Вірмунціёкі, Юва, акружыць і знішчыць супрацьстаячага праціўніка і на 15-ы дзень аперацыі выйсці на фронт: Саванранта, Юва, Кампіла.

У далейшым у залежнасці ад абставін мець на ўвазе дзеянні або сумесна з 23 арміяй на Хейнал, або ва ўзаемадзеянні з 7-й арміяй на Ювяскюля і далей на Талцерэ. На 30-ы дзень аперацыі выйсці на фронт: Кангаміемі, Лейванмякі, воз. Ілома, Калкінен.

Мяжа злева: Вуаксела, Антрэа, Іматра, Рысційна, Калкінен.

  • 23-я армія (выдзяляецца з упраўлення ЛВА) у складзе:
    • два ўпраўлення стралковых карпусоў;
    • шэсць стралковых дывізій;
    • дзве танкавыя брыгады;
    • адна матарызаваная брыгада;
    • шэсць артпалкоў РГК;
    • два артдывізіёна РГК;
    • два пантонных батальёна;
    • тры інжынерных батальёна;
    • адзінаццаць авіяпалкоў.
    • Штаб арміі — Карысалмі.

Наносячы галоўны ўдар не менш чатырма сд у напрамку Лапеэнранта, Лахты, Рыйхімякі, знішчыць супрацьстаячага праціўніка і на 15-ы дзень аперацыі выйсці на фронт Савітайпела, Валкалаімякі, ст. Таавецці.

У далейшым, абыходзячы з поўначы найбольш развітыя ўмацаванні ва ўзаемадзеянні з 20-й арміяй, знішчыць праціўніка на Гельсінгскім накірунку і на 30-ы дзень аперацыі выйсці на фронт Калкінен, Кяркеля, Мянтсяля, маючы на ўвазе пасля выхаду на фронт Савітайпела, ст. Таавецці, увесці ў прарыў мехкорпус.

Мяжа злева: Перкярві, Талі, Луумякі, Коўвала, Мянтсяля.

  • 20-я арміяАрВА) ў складзе:
    • два ўпраўлення стралковых корпуса;
    • шэсць стралковых дывізій;
    • дзве танкавыя брыгады;
    • адна матарызаваная брыгада;
    • пяць артполков РГК;
    • два пантонных батальёна;
    • два інжынерных батальёна;
    • дзевяць авіяпалкоў.
    • Штаб арміі — Выбарг.

Задача: Прарваць умацаваны фронт праціўніка, знішчыць яго супрацьстаячыя часці і авалодаць: на 15-ы дзень аперацыі выйсці на фронт ст. Таавецці, Халіена, на 30-ы дзень аперацыі — Мянтсяля, Парвар. У далейшым, ва ўзаемадзеянні з 23-й арміяй і 1 мк на 35-ы дзень аперацыі раёнам Гельсінгфорс.

Акрамя названых вышэй сіл, у распараджэнні камандавання Паўночна-Заходняга фронту мець:

    • 1) На паўночным захадзе ўзбярэжжа Эстонскай ССР у раёне Таліна, Порт Балтыйскі адно ўпраўленне ск (65ск), дзве стралковыя дывізіі (11п 126 сд з ПрыБВА), з якіх адну выдзеліць для перавозкі на паўвостраў Ханка (Ганге) для дзеяння на Гельсінгфорс і другую — або для перавозкі таксама на паўвостраў Ханка, або для высадкі дэсанту на Аландскія астравы, і адну ас.страл.брыгаду.
    • 2) Рэзерв фронту: тры стралковыя дывізіі ў раёне ст. Пеціярві, ст. Хейніёкі, Валк-Ярві; адну стралковую дывізію — у раёне Ленінграда.
    • 3) механізаваны корпус у раёне Выбарга, Хейніёкі, ст. Антрэа.
    • 4) другі корпус СПА (Ленінград);
    • 5) дваццаць адзін авіяполк;
    • 6) адна паветрана-дэсантная брыгада.
  • V. ВПС арміі і фронту паставіць наступныя задачы:
    • 1. Садзейнічаць наземным войскам шляхам дзеянняў супраць наземных войскаў праціўніка па яго баявым парадкам і буйным групоўкам.
    • 2. Знішчыць авіяцыю праціўніка.
    • 3. Забараніць воінскія перавозкі на сушы і на моры.
    • 4. Сумесна з марской авіяцыяй і флотам знішчыць марскі флот праціўніка.
    • 5. Сумесна з флотам перапыніць марскі падвоз у Фінляндыю праз Батнічны заліў і з боку Балтыйскага мора.
    • 6. Прыкрыць перакідку і высадку войскаў на паўвостраў Ханка з прыцягненнем для гэтай мэты і авіяцыі ПрыБВА.
  • VI. Чырванасцяжнаму Балтыйскаму Флоту, які падпарадкоўваецца ў аператыўных адносінах Ваеннаму Савету Паўночна-Заходняга фронта, паставіць наступныя задачы:
    • 1. Сумесна з авіяцыяй знішчыць баявы флот Фінляндыі і Швецыі (у выпадку выступу апошняй).
    • 2. Садзейнічаць сухапутным войскам, дзеючым на ўзбярэжжы Фінскага заліва і з паўвострава Ханка, забяспечваючы іх флангі і знішчаючы берагавую абарону фінаў.
    • 3. Забяспечыць перакідку двух стралковых дывізій ў першыя ж дні вайны з Паўночнага ўзбярэжжа Эстонскай ССР на паўвостраў Ханка, а таксама перакідку і высадку буйнога дэсанта на Аландскія астравы.
    • 4. Крэйсерскімі аперацыямі падводных лодак і авіяцыяй спыніць марскія зносіны Фінляндыі і Швецыі (у выпадку яе выступу супраць СССР) у Батнічнам заліве і Балтыйскім моры.
  • VII. Прыкрыццё мабілізацыі, канцэнтравання і разгортвання распрацаваць на ўсёй мяжы з Фінляндыяй у межах ЛВА, забяспечыўшы выкананне наступных задач:
    • 1. Прыкрыць адмабілізаванне, канцэнтраванне і разгортванне нашых войскаў ад наземнага і паветранага праціўніка, не дапусціўшы ўварвання праціўніка на нашу тэрыторыю і пералёту дзяржмяжы яго самалётамі.
    • 2. Не дапусціць налёту праціўніка на Ленінград і іншыя прамысловыя цэнтры.
    • 3. Не дапусціць прарыву праціўніка да Ладажскага возера і ўтрымаць за сабой Выбарг.
    • 4. Не дапусціць парушэнне працы чыгунак на тэрыторыі фронту.
    • 5. Паветранай і наземнай разведкай вызначыць канцэнтраванне, разгортванне, сілы і групоўку войскаў праціўніка. Першы пераход і пералёт дзяржмяжы дапускаецца толькі з дазволу галоўнага камандавання.
  • VIII. Агульныя рэкамендацыі:
    • 1. Дадзенаму плану разгортвання прысвоіць умоўную назву «С. 3-20». План уводзіцца ў дзеянне пры атрыманні шыфраванай тэлеграмы за маёй і начальніка Генеральнага штаба К. А. подпісамі наступнага зместу: "Прыступіць да выканання «С. 3-20».
    • 2. Ваеннаму Савету і штабу Ленінградскай ваеннай акругі належыць на 15 лютага 1941 года ў Генеральным штабе Чырвонай Арміі распрацаваць:
  • А) План канцэнтравання і разгортвання войскаў фронту.
  • Б) План прыкрыцця.
  • В) План выканання першай аперацыі.
  • Г) План дзеянняў авіяцыі.
  • Д) План ладу тылу і матэрыяльнага забеспячэння, санітарнай і ветэрынарнай эвакуацыі на першы месяц вайны.
  • Е) План аднаўлення і будаўніцтва чыгунак і грунтовых дарог.
  • Ж) План ладу сувязі на перыяд прыкрыцця, канцэнтравання і разгортвання і на перыяд першай аперацыі.
  • З) План інжынернага забеспячэння.
  • І) План СПА.
    • 3. Да распрацоўкі плана дапускаюцца:
  • А) У поўным аб’ёме: камандуючы войскамі, член Ваеннага Савета, начальнік штаба і начальнік аператыўнага аддзела акругі.
  • Б) У частцы распрацоўкі плана дзеянняў ВПС — камандуючы ВПС ЛВА.
  • В) У частцы распрацоўкі плана ладу тылу — намеснік начальніка акругі па тыле.
  • Г) У частцы распрацоўкі плана ваенных паведамленняў - начальнік Ваенных паведамленняў ЛВА.

Дакументы плана пішуцца толькі ад рукі або друкуюцца на машынцы асабіста камандзірамі, дапушчанымі да распрацоўкі плана. Па заканчэнні распрацоўкі ўсе матэрыялы пры вопісе здаюцца начальніку Аператыўнага ўпраўлення Генеральнага штаба К. А.

  • Дадатак:
    • 1. Схема разгортвання войскаў Паўночна-Заходняга фронту на карце 1.000.000 у адным экзэмпляры.
    • 2. Графічная выява баявога складу войскаў Паўночна-Заходняга фронту на лістах. \423\
    • 3. Графічны план чыгуначных перавозак на лістах.
  • Народны камісар абароны СССР Маршал Савецкага Саюза (С. Цімашэнка)
  • Начальнік Генеральнага штаба ЧА генерал арміі (К. Мерацкоў)
  • Выканаўца: Начальнік Аператыўнага ўпраўлення Генштаба ЧА генерал-лейтэнант М. Ватуцін

— Директива НКО СССР И ГШ Красной Армии, б/н 25 ноября 1940 года, ЦАМО России, Ф. 16, Оп. 2951, Д. 237, Лл. 118 - 130

1941 год

правіць

На пачатак вайны войскі Прыбалтыйскай Асобай ваеннай акругі былі малалікія і не маглі адлюстраваць сканцэнтраваны ўдар групы армій «Поўнач». У адпаведнасці з планам прыкрыцця войскі павінны былі:

а) не дапусціць уварвання як наземных, так і паветраных сіл праціўніка на тэрыторыю ПрыбАВА;

б) упартай абаронай па лініі дзяржаўнай мяжы і рубяжу ствараемых умацаваных раёнаў адбіць наступленне праціўніка і забяспечыць адмабілізаванне, сканцэнтраванне і разгортванне войскаў акругі;

в) абаронай узбярэжжа і астравоў Дага і Эзель сумесна з ЧБФ не дапусціць высадкі марскіх дэсантаў праціўніка, дзеяннямі манеўраных груп і авіяцыі ліквідаваць паветраныя дэсанты праціўніка, не дапушчаючы прарыву марскіх сіл у Ірбенскі праліў і вусце Фінскага заліва;

г) супрацьпаветранай абаронай і дзеяннямі авіяцыі забяспечыць бесперабойную працу чыгунак, сканцэнтраванне войскаў акругі і працу складоў;

д) заваяваць панаванне ў паветры і ўдарамі па асноўным чыгуначным вузлам, мастам, перагонам, групіроўкам войскаў парушыць і затрымаць сканцэнтраванне і разгортванне войскаў праціўніка;

е) ва ўзаемадзеянні з пагранвойскамі ліквідаваць бандыцкія і дыверсійныя групы і не дапусціць скідвання і высадкі на тэрыторыі акругі паветраных дэсантаў праціўніка;

ж) арганізаваць ахову найважнейшых аб’ектаў і аднаўленне разбурэнняў, якія могуць быць зроблены авіяцыяй праціўніка; Меркавалася, што немцы пачнуць уварванне часткай сіл, але гэтага не адбылося.

з) усімі відамі разведкі своечасова вызначыць характар сканцэнтравання і групіроўкі войскаў праціўніка, у першую чаргу яго мотамеханізіраваных часцей і кірунак іх удару[1].

Меркавалася, што немцы пачнуць уварванне часткай сіл, але гэтага не адбылося.

Пры спрыяльным развіцці падзей для войскаў Прыбалтыйскай ваеннай акругі план дзеянняў РСЧА быў досыць амбіцыйны.

Асноўнай задачай нашых войскаў з'яўляецца — нанясенне паражэння германскім сілам, сканцэнтраваным у Усходняй Прусіі і ў раёне Варшавы: дапаможным ударам нанесці паражэнне групіроўцы праціўніка ў раёне Івангорад, Люблін, Грубешаў, Томашув-Любельскі, Сандамір для чаго разгарнуць: Паўночна-Заходні фронт — асноўная задача — па сканцэнтраванні атакаваць праціўніка з канчатковай мэтай сумесна з Заходнім фронтам нанесці паражэнне яго групіроўцы ва Усходняй Прусіі і авалодаць апошняй. У складзе фронту мець 8 і 11 арміі.

У распараджэнні Камандавання фронтам мець:

Усяго ў складзе Паўночна-Заходняга фронту мець:

  • 31 стр. дывізію, з іх 4 нацыянальных і 6 з тэрмінамі гатоўнасці на 15 — 30-я суткі;
  • 2 мотадывізіі;
  • 4 танкавыя дывізіі;
  • 3 асобныя танкавыя брыгады;
  • 20 палкоў авіяцыі, а ўсяго каля 1 200 самалётаў.

— V. Основы стратегического развертывания, Записка Наркома обороны СССР и НГШ Красной Армии в ЦК ВКП(б) И.В. Сталину и В.М. Молотову об основах стратегического развёртывания ВС СССР на Западе и на Востоке на 1940 и 1941 годы, ЦАМО России, Ф. 16, Оп. 2951, Д. 239, Лл. 1 - 37

Склад фронту

правіць

На момант фарміравання ў склад Паўночна-Заходняга фронту ўвайшлі:

У далейшым у склад Паўночна-Заходняга фронту ўваходзілі 1, 3 і 4-я ўдарныя, 34, 48, 53, 27 (2-га фарміравання), 68, 22 і 43-я агульнавайсковыя арміі, 1-я танкавая і 6-я паветраная арміі, Асобая група войскаў (1ТА і 68А) генерал-лейтэнанта М. С. Хозіна і Наўгародская армейская група войскаў[2].

Баявыя дзеянні

правіць
 
«Агонь па ворагу. Паўночна-Заходні фронт». Старшы сяржант К. Ф. Фаміных і сяржант З. Р. Хізматулін (злева направа). Паўночна-Заходні фронт. 10 кастрычніка 1942 года

У першых бітвах 1941 года войскі Паўночна-Заходняга фронту супрацьстаялі наступленню нямецка-фашысцкай групы армій «Поўнач» і часткі сіл групы армій «Цэнтр» і да 29 чэрвеня адышлі да Заходняй Дзвіне. Адсечанай ад галоўных сіл 8-я армія адступіла да мяжы Эстоніі. 11-я і 27-я арміі вялі баі з праціўнікам, наступаць на Старую Русу і Холм. 14—18 ліпеня войска 11-й арміі нанеслі контрудар пад Сольцамі, 12—25 жніўня часткі 11-й і 34-й армій нанеслі контрудар пад Старай Русай. Савецкія войскі панеслі цяжкія страты з-за перавагі праціўніка ў паветры. Страты асабістага складу ў некаторых часцях даходзілі да 60%, а баявой тэхнікі і гармат да 90%. Акрамя гэтага, праціўнік упершыню захапіў пускавую ракетную ўстаноўку «Кацюша». Аднак дзеянні фронту адыгралі важную ролю ў абароне Ленінграда (1941—1944)

Народнаму камісару абароны СССР Асоба сакрэтна 26.6.41 20.35

Дакладваю становішча войскаў Паўночна-Заходняга фронту.

1. Праціўнік працягвае акружэнне Лібавы.

2. 8-я армія 12-й механізіраваны корпус і 5-я танкавая дывізія ў тыле праціўніка без гаручага. Камандзір 3-га механізіраванага корпуса данёс адкрыта 25.6.41 г.: «Дапамажыце, акружаны». Стралковыя злучэнні на фронце Плацеляй, Кражай, Келме, Шыяуленай, Шэдува. У ноч на 27 чэрвеня пачне адыход р. Ліелупе і далей на паўночны бераг Зах. Дзвіны да г. Екабпілс. Злучэнні арміі панеслі страты і маюць патрэбу ў іх неадкладным папаўненні, якое пачало па мабілізацыі паступаць, але не можа быць апранута, бо абмундзіраванне двух стралковых дывізій засталося ў былых пунктах дыслакацыі.

Злучэнні страцілі частка зброі, што ўдакладняецца.

11-я армія — штаб і Ваенны савет арміі, па шэрагу дадзеных, узяты ў палон або загінуў. Немцы захапілі шыфрдакумент. 5, 33, 188, 128-я стралковыя дывізіі невядома ў якім стане і дзе знаходзяцца. Шмат адсталых і ўцекачоў, якія затрымліваюцца ў кірунку Дзвінска. Шмат кінута зброі.

11-я армія не з'яўляецца арганізаваным баяздольным злучэннем.

На вільнюскім накірунку неабходна разгортванне новай вайсковай групоўкі неадкладна. За кошт папаўнення, мабыць, загінуўшых дывізій, прашу дазволіць фарміраванне новых чатырох стралковых дывізій.

Прашу ўзмацніць фронт дзесяццю артылерыйскімі палкамі кошт загінуўшых. 11-я стралковая дывізія свежая, але яе гаўбічны артылерыйскі полк пабіты авіяцыяй.

Ваенна-паветраныя сілы фронту панеслі цяжкія страты малой колькасці аэрадромаў. Дадзены час эфектыўна падтрымліваць, прыкрываць наземныя войскі і нападаць на праціўніка не здольныя.

Экіпажаў захавана 75%. Страты матэрыяльнай часткі 80%.

Прашу ўзмацніць фронт трыма змяшанымі авіяцыйнымі дывізіямі. Папоўніць часці ваенна-паветраных сіл фронту матэрыяльнай часткай у першую чаргу і лётным складам.

Прашу аб водпуску 200 тысяч камплектаў абмундзіравання і рыштунку для забеспячэння адмабілізаваных і для новых чатырох стралковых дывізій зброі. 22-і, 24-ы стралковыя карпусы адмабілізоўваюцца на зімовых кватэрах. 29-ы стралковы корпус адышоў на ўсход ад Вільнюс. Становішча удакладняю.

Дзвінскі кірунак. Дзвінск занялі танкі праціўніка. Запатрабаваў аднавіць становішча. З прычыны бамбёжкі праціўнікам вузлоў сувязі і разбурэння іх варожымі нам элементамі сувязь дрэнная.

Прашу 26.6.41 года перадаць у маё распараджэнне тры бамбардзіровачныя і дзве знішчальныя дывізіі на ўзмацненне ваенна-паветраных сіл.

Прашу ўключыць у склад фронту новыя шэсць стралковых дывізій замест былых тэрытарыяльных, перадіслацыруемых для перавучвання.

Ф. Кузняцоў П. Дзіброва П. Клёнаў

— Данясенне камандуючага войскамі Паўночна-Заходняга фронту ад 26 чэрвеня 1941 г. Народнаму камісару абароны СССР аб становішчы на фронце да 20 гадзін 35 хвілін 26 чэрвеня 1941 г., Ф. 221, оп. 2467сс, д. 39, лл. 346-348.

У ходзе контрнаступлення савецкіх войскаў зімой 1941—1942 гадоў войскі Паўночна-Заходняга фронту правялі ў студзені 1942 года Тарапецка-Холмскую аперацыю.

У верасні войскі Паўночна-Заходняга фронту неслі абарону на дземянскім напрамку супраць войскаў групы войскаў «Поўнач».

Задума контрнаступлення Паўночна-Заходняга фронту пад Дземянскам з’явілася яшчэ да пачатку бітвы за Маскву. 22 верасня 1941 года камандуючы войскамі Паўночна-Заходняга фронту Курачкін прадставіў на разгляд Вярхоўнаму Галоўнакамандуючаму план па акружэнню войскаў праціўніка паміж азёрамі Ільмень і Селігер. Тады план прадугледжваў нанясенне паражэння ўсяго двум нямецкім пяхотным дывізіям — 30-й і 32-й. План быў зацверджаны дырэктывай Стаўкі ВГК № 002265. Пачатак наступлення быў прызначаны на 24 верасня. Да пачатку «Тайфуна» Паўночна-Заходні фронт паспеў перайсці ў наступленне, сутыкнуцца з першымі цяжкасцямі. Аднак абвастрэнне сітуацыі на маскоўскім напрамку прымусіла выключыць са складу войскаў фронту злучэнні для абароны сталіцы. У прыватнасці, са складу 11-й арміі была канфіскавана 8-я танкавая брыгада П. А. Ротмістрава, якая прыняла ўдзел у баях за Калінін. 312-я і 316-я стралковыя дывізіі, якія камандуючы Паўночна-Заходнім фронтам планаваў выкарыстоўваць для «забеспячэння з боку Чудава», выбылі на Мажайскую лінію абароны.

Исаев А.В. Краткий курс истории ВОВ. Наступление маршала Шапошникова. — С. 167—168.

Сілы правага флангу фронту нанеслі контрудар пад Старай Русай і правялі Дзямянскую аперацыю. У выніку да канца лютага 1942 года стараруская і Дзямянская групоўкі праціўніка былі раз'яднаныя, а 6 дывізій у раёне Дзямянска былі акружаны. Хоць пазней нямецкае камандаванне здолела аднавіць сувязь з акружанай Дзямянской групоўкай, у лютым 1943 года яно было вымушана вывесці свае войскі з Дзямянскага плацдарма. Да вясны 1942 года войскі Паўночна-Заходняга фронту выйшлі на рубеж ракі Ловаць. Спроба правесці новую, Старарускую аперацыю на ўсходнім беразе ракі Ловаць скончылася поўнай няўдачай. У жніўні 1943 года фронт яшчэ раз беспаспяхова спрабаваў вызваліць Старую Русу. 20 лістапада 1943 года Паўночна-Заходні фронт быў расфарміраваны, а яго ўпраўленне выведзена ў рэзерв Стаўкі Вярхоўнага Галоўнакамандавання.

Дзямянскія аперацыі Паўночна-Заходняга фронту:

  • Дзямянская наступальная аперацыя 7 студзеня — 19 сакавіка 1942 года (першае наступленне пачалося 7 студзеня 1942 года, другое наступленне — 29 студзеня 1942 года; 20 лютага 1942 года вораг быў акружаны).
  • Дзямянская абарончая аперацыя 20 сакавіка — канец красавіка 1942 года (21 красавіка 1942 года акружаная групоўка была дэблакаваная).
  • Дзямянская наступальная аперацыя 3—20 мая 1942 года.
  • Дзямянская наступальная аперацыя ў канцы мая — пачатку чэрвеня 1942 г.
  • Дзямянская наступальная аперацыя 17 — 24 ліпеня 1942 года.
  • Дзямянская наступальная аперацыя 10 — 24 жніўня 1942 года.
  • Дзямянская наступальная аперацыя 15—28 верасня 1942 года.
  • Дзямянская абарончая аперацыя 27 верасня — 5 кастрычніка 1942 года.
  • Дзямянская абарончая аперацыя 26 кастрычніка — (?) 1942 года.
  • Дзямянская наступальная аперацыя 28 лістапада — 5 снежня 1942 года.
  • Дзямянская наступальная аперацыя 23 — 30 снежня 1942 (або 23 снежня 1942 – 13 студзеня 1943 года).
  • Дзямянская наступальная аперацыя 20 — 25 студзеня 1943 года.
  • Дзямянская наступальная аперацыя 15 — 28 лютага 1943 года.

З лютага па снежань 1942 года праціўнік страціў у Дзямянскіх аперацыях больш за 90 тысяч чалавек.

Пасля вываду нямецкіх войскаў з-пад Дзямянска Паўночна-Заходні фронт правёў беспаспяховую Старарускую аперацыю 4—18 сакавіка 1943 года. У жніўні 1943 года ён правёў яшчэ адну безпаспяховую Старарускую аперацыю. (Яшчэ адна Стараруская аперацыя была згаданая ў сувязі з наступленнем пад Дзямянском 7 студзеня — 20 мая 1942 года, але ніякія даты не былі пазначаныя).

Прадстаўнікі Стаўкі

правіць

Камандуючыя войскамі

правіць

Члены Ваеннага савета

правіць

Начальнікі штаба

правіць

Зноскі

Літаратура

правіць

Спасылкі

правіць
 
Лагатып Вікіцытатніка
У Вікікрыніцах ёсць тэксты па тэме
Паўночна-Заходні фронт (Чырвоная Армія)