Тугельбай Сыдыкбекаў

Тугельбай Сыдыкбе́каў (кірг.: Түгөлбай Сыдыкбеков; 1 (14) мая 1904 — 19 ліпеня 1997) — кіргізскі савецкі пісьменнік, Народны пісьменнік Кіргізскай ССР (1968), акадэмік Акадэміі навук Кіргізскай ССР (1954), Герой Кыргызскай Рэспукблікі (04.02.1997).

Тугельбай Сыдыкбекаў
кірг.: Түгөлбай Сыдыкбеков
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	1 (14) мая 1912
Месца нараджэння	Кен-Суу[d], Пржэвальскі павет[d], Сямірэчанская вобласць, Туркестанскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя
Дата смерці	19 ліпеня 1997(1997-07-19) (85 гадоў)
Месца смерці	Бішкек, Кыргызстан
Грамадзянства	СССР  Кыргызстан  Расійская імперыя
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, палітык, паэт
Жанр	раман
Мова твораў	кіргізская мова
Грамадская дзейнасць
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР
Прэміі
Узнагароды	Герой Кыргызскай Рэспублікі[d]

Блок паштовых марак Кыргызсатана

Біяграфія

Нарадзіўся ў аіле Кен-Су (у сучасным Цюпскім раёне Ісык-Кульскай вобласці Кыргызстана). Вучыўся спачатку ў сельскай школе, потым у рускай пачатковай школе імя А. П. Чэхава ў горадзе Каракол, у школе 2-й ступені імя Н. К. Крупскай. У 1929 годзе Тугельбай Сыдыкбекаў пераехаў у сталіцу і паступіў у сельскагаспадарчы тэхнікум, пасля сканчэння якога вучыўся ў зоаветэрынарным інстытуце. У 1932—1935 гадах быў супрацоўнікам газеты «Ленінская моладзь».

Абіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета СССР 4-га склікання (1954—1958) і Вярхоўнага Савета Кіргізскай ССР 3, 5—8-га скліканняў.

Памёр Тугельбай Сыдыкбекаў 19 ліпеня 1997 года, пахаваны на Ала-Арчынскіх могілках у Бішкеку.

Творчасць

Друкавацца Тугельбай Сыдыкбекаў пачаў у 1928 годзе. Зборнікі яго вершаў «Барацьба» (1933), «Волаты» (1936), «Паэт-салавей» (1938), «Зварот да чалавека» і іншыя прысвечаны галоўным чынам тэме працы. Аўтар раманаў «Кен-су» (кнігі 1—2, 1937—1938) — пра першыя калгасы, «Тэмір» (1939—1940) — пра завяршэнне калектывізацыі, «Людзі нашых дзён» (1948; Сталінская прэмія 1949 года) — пра працу калгаснікаў у ваенны час, «Дзеці гор» (1953), «Жанчыны» (кнігі 1—2, 1962—1966, рускі пераклад 1972), «Равеснікі» (1977), аўтабіяграфічнай кнігі «Шлях» (1982).

Узнагароды і званні

• Народны пісьменнік Кіргізскай ССР (1968)
• Герой Кыргызскай Рэспублікі (1997)
• Ордэн Леніна (1951)
• 2 ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (1958, 1987)
• Ордэн Дружбы народаў (1982)
• 2 медаля «За працоўную доблесць» (1946, 1964) і іншыя медалі
• Сталінская прэмія III ступені (1949, за раман «Людзі нашых дзён»)
• Памятны залаты медаль «Манас-1000» (1995)

Памяць

У 2005 годзе быў выпушчаны блок паштовых марак Кыгызстана, прысвечаны Тугельбаю Сыдыкбекаву.

Літаратура

• Сыдыкбе́каў Тугельбай // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 319. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Сыдыкбеков Тугельбай / Р. З. Кыдыроаева // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Сыдыкбе́ков Тугельбай // Литературный энциклопедический словарь (руск.) / [Подгот. Е. И. Бонч-Бруевич и др.]; Под общ. ред. В. М. Кожевникова, П. А. Николаева. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — С. 707. — 750 с. — 100 000 экз.

Спасылкі

• Тамара Нешкумай. Писатель — эпоха. К 100-летию со дня рождения Тугельбая Сыдыкбекова (руск.). Информационно-аналитический портал “Саясат.kg” (2012.5.15). Праверана 16 лістапада 2023.
• Исторические личности: Сыдыкбеков Тугельбай (руск.). FOTO.KG — Проект «КЫРГЫЗСКИЙ ФОТОАРХИВ» (2012.12.18). Праверана 16 лістапада 2023.
• Брудный Дмитрий Романы Тугельбая Сыдыкбекова // Журнал «Вопросы литературы», № 2, 1967. (руск.)