Чаркаская вобласць

Чаркаская вобласць (укр.: Черкаська область) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка Украіны. Створана 7 студзеня 1954 з раёнаў Кіеўскай, Вінніцкай, Кіраваградскай і Палтаўскай абласцей. Адна з самых новых абласцей Украіны. Адміністрацыйны цэнтр Чаркаскай вобласці — горад Чаркасы.

Чаркаская вобласць
Черкаська вобласць
Герб Сцяг
Краіна	Украіна
Уваходзіць у	Украіна (1991—?)
Уключае	4 раёнаў
Адміністрацыйны цэнтр	Чаркасы
Найбуйнейшыя гарады	Залатаноша, Сміла, Умань
Дата ўтварэння	7 студзеня 1954 г.
Кіраўнік	Oleksandr Skichko[d]
Афіцыйная мова	украінская
Насельніцтва (2006)	1,341 млн. (14-е месца)
Шчыльнасць	64,19 чал./км²
Плошча	20,9 тыс.
Часавы пояс	UTC+2 і UTC+03:00
Код ISO 3166-2	UA-71
Тэлефонны код	+38 047
Інтэрнэт-дамен	cherkassy.ua; ck.ua
Код аўтам. нумароў	СА
Афіцыйны сайт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У складзе вобласці 67 тэрытарыяльных грамад.

Геаграфічныя звесткі

Месцазнаходжанне

Размяшчаецца ў цэнтральнай частцы Украіны.

На ўсходзе мяжуе з Палтаўскай вобласцю, на поўдні — з Кіраваградскай вобласцю, на захадзе — з Вінніцкай вобласцю. На поўначы мяжуе з Кіеўскай вобласцю.

Працягласць вобласці з поўначы на поўдзень — 150 км, з захаду на ўсход — 245 км.

Клімат

Клімат умерана-кантынентальны з цёплым, часам спякотным летам і мяккай зімой. Сярэдняя тэмпература паветра ў студзені — 5,9 °C, у ліпені — +19,5 °C. Сярэднегадавая колькасць ападкаў складае 450—520 мм. Працягласць вегетацыйнага перыяду — 160—170 дзён.

Рэльеф

Тэрыторыя вобласці ў цэлым раўнінная і ўмоўна падзяляецца на дзве часткі — правабярэжную і левабярэжную. Большая частка правабярэжжа размешчана ў межах Прыдняпроўскага ўзвышша. У прылеглай да Дняпра частцы знаходзіцца забалочаная Ірдына-Цясмынская нізіва. Уздоўж даліны Дняпра на 70 км цягнецца Канеўска-Машнагорскі камлюк. Значныя ўзвышэнні рэльефа надаюць тэрыторыі горны характар. Гэты раён называюць Канеўскімі горамі і Машнагорамі. Нізінны, месцамі забалочаны рэльеф мае левабярэжная частка вобласці, якая размешчаная ў межах Прыдняпроўскай нізіны.

У глебавым пакрыцці на правабярэжжы пераважаюць чарназёмы, на ўзвышаных месцах — шэрыя і светла-шэрыя глебы. На левабярэжжы пашыраны дзярнова-глеевыя, магутныя лугавыя і дзярнова-падзолістыя глебы.

Карысныя выкапні

Вобласць багатая на нерудныя выкапні, перадусім будаўнічыя матэрыялы: граніты, гліны (бентанітавыя, палігарскітавыя, вогнетрывалыя — кааліны) кварцавыя пяскі, аздабленчы камень, сланцы. Сярод паліўных рэсурсаў пераважае буры вугаль і торф.

Левабярэжная частка вобласці мае значныя запасы мінеральна-лекавальных водаў кшталту «Міргародская», узведзена і эксплуатуецца радовішча радонавых водаў.

Водныя аб’екты

Па вобласці цякуць 1037 рэчак, якія належаць да басейнаў Дняпра і Паўднёвага Буга. Галоўная рака — Дняпро (правыя прытокі — Рось, Вальшанка, Цясмын (133 км), левыя — Супой, Сула. Да басейну Паўднёвага Буга належаць рэкі Горскі Цікыч, Гнілы Цікыч, Ятрань. Найбуйнейшыя вадасховішчы — Канеўскае і Крамянчуцкае, акрамя гэтага пабудавана 37 невялікіх вадасховішчаў і звыш гэтага існуе 2,3 тысячаў азёраў, сажалак і вадаёмаў.

Гісторыя

Тэрыторыя цяперашняй Чаркаскай вобласці была заселеная ў эпоху палеаліту (прыблізна 40 тысяч гадоў таму).

У Раннім Сярэднявеччы гэтыя землі ўваходзілі ў Кіеўскую Русь. Але ў 1239—1240 гадах уся тэрыторыя Чаркашчыны была спустошаная мангола-татарскім нашэсцем.

У Познім Сярэднявеччы тэрыторыя сучаснай вобласці была далучаная да Вялікага Княства Літоўскага і ўвайшла ў склад Кіеўскага ваяводства.

Пасля Люблінскай уніі і ўтварэння Рэчы Паспалітай пачынае ўзмацняцца феадальны прыгон, што вядзе да сялянскіх паўстанняў. У выніку, 8 студзеня 1654 года Пераяслаўская рада ўхваліла рашэнне пра ўтварэнне саюза паміж Украінай і Рускім царствам.

Пасля ўстанаўлення савецкай улады ва Украіне Чаркашчына ўвайшла ў склад УССР. Чаркаская вобласць УССР была ўтвораная 7 студзеня 1954 года.

Адміністрацыйна-тэратарыяльны падзел

• раёнаў — 4;
• раёнаў у гарадах — 2;
• населеных пунктаў — 855, у тым ліку:
  • сельскіх — 824;
  • гарадскіх — 31, у тым ліку:
    • пасёлкаў гарадскога тыпу — 15;
    • гарадоў — 16, у тым ліку:
      • гарадоў абласнога значэння — 6;
      • гарадоў раённага значэння — 10;
• сельскіх саветаў — 525.

Мясцовае самакіраванне ў вобласці ажыццяўляе Чаркаскі абласны савет, выканаўчую ўладу — абласная дзяржаўная адміністрацыя. Кіраўніком вобласці (губернатарам) з’яўляецца старшыня аблдзяржадміністрацыі, які назначаецца Прэзідэнтам Украіны.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).

Спасылкі

• oda.ck.ua Архівавана 9 лютага 2015. — Сайт Чаркаскай абласной адміністрацыі