Чэрас
Чэ́рас[1] — возера ў Беларусі, у Мёрскім раёне Віцебскай вобласці ў басейне ракі Мёрыца (прыток Заходняй Дзвіны), за 6 км на паўночны ўсход ад горада Мёры, каля вёскі Сушкі.
| Чэрас | |
|---|---|
| Морфаметрыя | |
| Вышыня над узроўнем мора | 134,2 м |
| Даўжыня | 3,29 км |
| Шырыня | 0,53 км |
| Плошча | 0,99 км² |
| Аб’ём | 0,006 км³ |
| Даўжыня берагавой лініі | 7,74 км |
| Найбольшая глыбіня | 12,8 м |
| Гідралогія | |
| Салёнасць | да 0,2 ‰ |
| Празрыстасць | 2,2 м |
| Басейн | |
| Плошча вадазбору | 7 км² |
| Размяшчэнне | |
| Краіна |
 Беларусь |
| Рэгіён | Віцебская вобласць |
  Чэрас |
|
|
|
|
 Чэрас |
|
 |
|
Назва правіць
Назва Чэрас балцкага паходжання.
З шэрагу азёрных назваў Чаросава (каля Лепеля), Чэраскія (група азёраў у вярхах ракі Таропы), Чарэя, сюды ж і назвы прыпяцкай ракі Чарэса, дзесенскай ракі Чарэска[2].
Ад літоўскага keroti «расці, разрастацца» (прыставачнае už-keroti «зарастаць, абрастаць»).
Найбліжэйшы гідранімічны аналаг — літоўская рачная назва *Kerėsa (> Kerės-upis), структура якой таксама складаецца з кораня Ker- і пашыральніка -s-. Далей літоўскія гідронімы Kerotis, Kerūlė[3].
Так жа сама матываваная рачныя назвы Карма (рака на Пасожжы і іншая рака на Верхнім Павоччы), Karmė, Kermėžys, звязаныя з літ. kermėti «нарастаць; абрастаць», už-kermėti «зарастаць»[4][5].
Далей да індаеўрапейскага *ker- з ідэяй росту ўшыркі, а не ўвышкі[6] (> keras «пень; куст»).
Пашыральнікі -as-, -es- выкарыстоўваюцца ў літоўскім назва- і словаўтварэнні: narnėti «бурчэць» — narnasas «хто бурчыць», rudas «руды» — Rudesa «Рудая (рака)»[7].
Назва Чэрас звязаная з зарастаннем вады рачнымі раслінамі.
Водаапісанне правіць
Плошча возера складае 0,99 км². Даўжыня 3,29 км, найбольшая шырыня 0,53 км. Даўжыня берагавой лініі 7,74 км. Найбольшая глыбіня 12,8 м. Аб’ём вады 6 млн м³. Плошча вадазбору 7 км².
Катлавіна возера лагчыннага тыпу, выцягнутая ў напрамку з поўначы на поўдзень. Схілы катлавіны вышынёй 2—4 м, разараныя, месцамі пад хмызняком. Берагі пясчаныя, месцамі пад валунамі. Зарастае да глыбіні 1,5 м. Эўтрофнае, слабапраточнае. Злучана на поўдні пратокай з Грэцкім возерам, на поўначы ручаём з возерам Сілоўскае. Па берагах некалькі крыніц.
У возеры водзяцца лешч, шчупак звычайны, плотка, гусцяра, краснапёрка, лінь, мянтуз, акунь, карась і іншыя віды рыб.
Каля возера населеныя пункты Захарні, Літоўчыкі, Новае Сяло, Сушкі.
Заўвагі правіць
- ↑ ЭПБ 1986.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 212.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 153—154.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 148, 153.
- ↑ В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. II. Балто-славянские исследования. 1987. Москва, 1989. С. 56.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 572—573.
- ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 311—314.
Літаратура правіць
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Міронаў В. Р. Чэрас // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — С. 357—358. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Витебская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2010. — С. 18. — 72 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-136-5. (руск.)
- Ліст карты N-35-20. Выданне 1984 г. Стан мясцовасці на 1982 г. (руск.)