Іосіф Васілевіч Воўк-Левановіч

Іосіф Васілевіч Воўк-Левановіч
Іосіф Васілевіч Воўк-Левановіч
Дата нараджэння	25 кастрычніка (6 лістапада) 1891
Месца нараджэння	Лявонаўка, Блужскі сельсавет, Пухавіцкая воласць, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	2 лютага 1938 (46 гадоў)
Месца смерці	Арэнбург, Арэнбургская вобласць, РСФСР, СССР;
Грамадзянства	СССР;
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	мовазнаўства
Месца працы	Польскі педагагічны тэхнікум[d]; Мінскі яўрэйскі педагагічны тэхнікум[d]; БДУ; Інстытут беларускай культуры; Інстытут мовазнаўства НАНБ; Саратаўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. Г. Чарнышэўскага; Саратаўскі педагагічны інстытут[d]; Арэнбургскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт[d];
Альма-матар	Бабруйская гімназія[d]; Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт (1923);
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іосіф Васілевіч Воўк-Левановіч (6 лістапада 1891, хутар Лявонаўка, Бабруйскі павет, Мінская губерня, цяпер Асіповіцкі раён Магілёўскай вобл. — 2 лютага 1938, Арэнбург, НКУС) — беларускі мовазнавец.

Біяграфія

У 1911 скончыў Бабруйскую гімназію і паступіў на гісторыка-філалагічны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта. З пачаткам 1-й сусветнай вайны пайшоў добраахвотнікам у войска. Быў паранены. У лютым 1918 дэмабілізаваўся, вярнуўся на Радзіму. Тут перажыў нямецкую і польскую акупацыі. Выкладаў у Бабруйскай і Клецкай гімназіях рускую і лацінскую мовы. У жніўні 1920 мабілізаваны ў Чырвоную Армію. Дэмабілізаваўся ў 1922. Скончыў Петраградскі ўніверсітэт (1923). Прыехаў у Мінск, дзе выкладаў беларускую мову ў польскім і яўрэйскім педтэхнікумах. З лютага 1924 у БДУ на кафедры гісторыі беларускай мовы. Адначасова з 1927 навуковы сакратар Камісіі па ўкладанні гістарычнага слоўніка беларускай мовы Інбелкульта. У 1929—1930 працаваў у Інстытуце мовазнаўства БелАН. Асноўныя сферы навуковых інтарэсаў — гісторыя беларускай мовы і беларуская дыялекталогія. У верасні 1930 вымушаны выехаць з Беларусі. Працаваў у Саратаве ва ўніверсітэце, з 1931 — у педінстытуце.

У 1934 годзе быў арыштаваны мясцовым прадстаўніцтвам ДПУ, знаходзіўся пад вартай на працягу 3–х месяцаў, але адпушчаны без прад’яўлення абвінавачванняў. Хутка пераехаў у Арэнбург, жыў па адрасе: вул. Савецкая, 21. З верасня 1934 года прыступіў да працы ў Арэнбургскім педагагічным інстытуце на пасадзе загадчыка кафедры рускай мовы і літаратуры. 17 верасня 1937 года арыштаваны органамі НКУС па Арэнбургскай вобласці, беспадстаўна абвінавачаны ва ўдзеле ў «контрэвалюцыйнай, тэрарыстычнай і дыверсійна–шкодніцкай арганізацыі». Уключаны ў спіс асоб, якія падлягаюць рэпрэсіям па 1–й катэгорыі^[1]. 2 лютага 1938 года Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР прыгавораны да расстрэлу, які неадкладна быў выкананы.

Творы

Лекцыі па гісторыі беларускай мовы. Уступ і фанетыка. Мн., 1927 (факсімільнае выданне, 1994);
Гістарычнае вывучэнне беларускай мовы ў славянскай філалогіі: Гісторыка-метадалагічны нарыс // Працы БДУ. 1925, № 6-7. С. 98—127;
Мова выданняў Францішка Скарыны // Чатырохсотлецце беларускага друку. Мн., 1926. С. 262—283;
Форма «прошлага ў будучым» (буду-лъ) у мове дакументаў «Літоўскай метрыкі» // Працы БДУ. 1927. Т. 16;
Ещё к вопросу о «ляшских» чертах в белорусской фонетике // Slavia (Praha). 1930. R. 9. S. 500—523.

Памяць

21 снежня 2021 года ў Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі адбыўся круглы стол «І. В. Воўк-Левановіч і беларуская гістарычная лексікаграфія 20-х гг. ХХ ст.», прымеркаваны да 130-годдзя нараджэння вучонага і да 100-годдзя Iнстытута беларускай культуры^[2].

Зноскі

↑ РГАСПИ, ф.17, оп.171, дело 413, лист 304. Список от 22 декабря 1937г. (Оренбургская область) - 1-я категория.
↑ Адбыўся круглы стол «І. В. Воўк-Левановіч і беларуская гістарычная лексікаграфія 20-х гг. ХХ ст.» (нявызн.). Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі.

Літаратура

	Іосіф Васілевіч Воўк-Левановіч у Вікікрыніцах
	Іосіф Васілевіч Воўк-Левановіч на Вікісховішчы

Германовіч І. К. Беларускія мовазнаўцы: Нарысы жыцця і навуковай дзейнасці. Мн., 1985. С. 115—126.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).
Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.

Спасылкі

Да 130 годдзя з дня нараджэння Іосіфа Васільевіча Воўка-Левановіча (нявызн.). Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Я. Коласа НАН Беларусі. Праверана 1 снежня 2024.
Круглы стол «І. В. Воўк-Левановіч і беларуская гістарычная лексікаграфія 20-х гг. ХХ ст.» (нявызн.). Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа ДНУ «Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі» (21 снежня 2021). Праверана 29 лістапада 2024.
Лингвистическая дискуссия с расстрелом. Фрагменты биографии Осипа Волк-Левановича // СБ, 28.08.2009
ВОЛК-ЛЕВАНОВИЧ Иосиф Васильевич Архівавана 31 жніўня 2021. // Возвращенные имена: Сотрудники АН Беларуси, пострадавшие в период сталин. репрессий / сост. и авт. предисл. Н. В. Токарев; под ред. А. С. Махнача. — Мн.: Навука i тэхнiка, 1992. — 120 с. — 1 000 экз. — ISBN 5-343-01246-9.

[1] РГАСПИ, ф.17, оп.171, дело 413, лист 304. Список от 22 декабря 1937г. (Оренбургская область) - 1-я категория.

[2] Адбыўся круглы стол «І. В. Воўк-Левановіч і беларуская гістарычная лексікаграфія 20-х гг. ХХ ст.» (нявызн.). Інстытут мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі.

[1]

[2]