Аляксандр Гумбальт

Алякса́ндр фон Гу́мбальт (ням.: Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt; 14 верасня 1769, Берлін — 6 мая 1859, Берлін) — нямецкі вучоны-энцыклапедыст, фізік, метэаролаг, географ, батанік, заолог і падарожнік, малодшы брат вучонага Вільгельма фон Гумбальта.

Аляксандр фон Гумбальт
ням.: Alexander von Humboldt
Аляксандр фон Гумбальт. Партрэт працы Іозефа Карла Штылера
Дата нараджэння	14 верасня 1769(1769-09-14)[…]
Месца нараджэння	Берлін, Прусія
Дата смерці	6 мая 1859(1859-05-06)[…] (89 гадоў)
Месца смерці	Берлін, Прусія
Месца пахавання	палац Тэгель[d]
Грамадзянства	каралеўства Прусія
Бацька	alexander alonso[d]
Маці	Marie-Elisabeth von Humboldt[d]
Род дзейнасці	геолаг, падарожнік-даследчык, батанік, географ, камергер, акіянолаг, дэмограф, вулканолаг, пісьменнік-падарожнік, навуковы пісьменнік, метэаролаг, універсальны чалавек, мецэнат, заолаг, натураліст, мінералог, астраном, кліматолаг, этнолаг, навуковец, батанічны калекцыянер, арнітолаг, удзельнік кругасветнага падарожжа, эканаміст, палітык, пісьменнік
Навуковая сфера	Геаграфія, метэаралогія, батаніка, заалогія, фізіка
Месца працы	Енскі ўніверсітэт імя Фрыдрыха Шылера
Альма-матар	Франкфурцкі (на-Одэры) універсітэт, Гётынгенскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Georg Christoph Lichtenberg[d]
Вядомыя вучні	Johann Wilhelm Ritter[d]
Вядомы як	Падарожнік, даследчык Паўднёвай Амерыкі, заснавальнік батанічнай геаграфіі, аўтар шматтомнай працы «Космас»
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна Пруская акадэмія навук Баварская акадэмія навук Акадэмія карысных навук у Эрфурце[d] Гётынгенская акадэмія навук Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Венгерская акадэмія навук Naturforschende Gesellschaft in Danzig[d] Шведская каралеўская акадэмія навук Французская акадэмія навук Амерыканскае філасофскае таварыства Пецярбургская акадэмія навук Сілезскае таварыства айчыннай культуры[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Варшаўскае таварыства сяброў навук[d] Расійская акадэмія навук Société de Géographie[d] Амерыканскае антыкварнае таварыства[d] Нацыянальная акадэмія навук Італіі[d] Іспанская каралеўская акадэмія дакладных, фізічных і прыродазнаўчых навук[d] Турынская акадэмія навук[d]
Узнагароды	Медаль Коплі (1852)
Сайт	humboldt-portal.de
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сістэматык жывой прыроды
Аўтар найменняў шэрага батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Humb.». Спіс такіх таксонаў на сайце IPNI Персанальная старонка на сайце IPNI Даследчык, які апісаў шэраг заалагічных таксонаў. Для ўказання аўтарства, назвы гэтых таксонаў суправаджаюць абазначэннем «Humboldt». Старонка на Віківідах

Вучыўся ва ун-тах Франкфурта-на-Одэры, Гётынгена, у Гамбургскай гандлёвай і Фрайбергскай горнай акадэміях (1787—92). У 1799—1804 з французскім батанікам Э. Банпланам даследаваў Цэнтральную і Паўднёвую Амерыку, у 1829 ажыццявіў паездку на Урал, Алтай і Каспійскае мора. У працы «Космас» зрабіў спробу падсумаваць усе веды пра Сусвет і прыроду Зямлі.

Яго творы значна паўплывалі на развіццё прыродазнаўства. Адзін з заснавальнікаў геаграфіі раслін, краіна- і ландшафтазнаўства, геаграфіі раслін.

Імем Гумбальта названы хрыбты ў Цэнтральнай Азіі і Паўночнай Амерыцы, гара на в-ве Новая Каледонія, ледавік у Грэнландыі, акіянскае цячэнне каля берагоў Перу, шэраг раслін, мінерал (гумбальтыт), кратар на Месяцы.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аляксандр Гумбальт