Радрыгес (востраў)
Радрыгес (англ.: Rodrigues Island, фр.: île Rodrigues) — востраў у Індыйскім акіяне, частка Маскарэнскага архіпелага. Уваходзіць у склад Маўрыкія. Плошча — 108 км². Насельніцтва (2014 г.) — 41 669 чал. Адміністрацыйны цэнтр — горад Порт-Матарын.
| Радрыгес | |
|---|---|
| англ. Rodrigues Island, фр. île Rodrigues | |
 Заходні бераг | |
| Характарыстыкі | |
| Плошча | 108 км² |
| Насельніцтва | 41 669 чал. |
| Шчыльнасць насельніцтва | 385,82 чал./км² |
| Размяшчэнне | |
| 19°43′ пд. ш. 63°25′ у. д.HGЯO | |
| Акваторыя | Індыйскі акіян |
| Краіна | |
 | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Геаграфія правіць
Востраў Радрыгес знаходзіцца ў паўднёва-заходняй частцы Індыйскага акіяна ў 582 км на паўночны ўсход ад Маўрыкія. Даўжыня — 18,7 км. Найбольшая шырыня — 8,57 км.
Востраў Радрыгес уяўляе сабою вяршыню вулканічнага плато, якое ўзнікла каля 2 — 4 мільёнаў гадоў таму на сутыку трох тэктанічных пліт. У глыбокай старажытнасці ўвесь востраў знаходзіўся пад вадой, таму значная частка яго паверхні сфарміравана вапняковымі адкладаннямі арганічнага паходжання. Ускраіны плато цягнуцца пад вадой вакол вострава на некалькі кіламетраў, у многіх месцах пакрыты каралавымі рыфамі з выхадамі дробных астравоў і скал, шырокай лагунай (каля 300 км²).
Цэнтральную частку вострава займае вулканічны хрыбет. Найвышэйшыя пункты — горы Ліман (398 м) і Сімецьер (341 м). Месцамі горы чаргуюцца з вузкімі і глыбокімі рачнымі далінамі. На паўночным захадзе вылучаецца разгалінаваная сетка карставых пячор. Карысныя выкапні — пясок, вапняк, базальт.
Клімат трапічны пасатны. Сярэдняя тэмпература на працягу года трымаецца каля +21,4 °C — +27,3 °C. Сярэднегадавая колькасць ападкаў — 1 104,5 мм. Востраў Радрыгес знаходзіцца ў зоне ўзнікнення і дзеяння трапічных цыклонаў, якія асабліва актыўны з лістапада да красавіка.
Прырода правіць
У выніку ізаляванага характару вострава Радрыгес да прыходу чалавека тут сфарміраваўся своеасаблівы прыродны комплекс з высокай ступенню эндэмізму. Значную частку паверхні пакрывалі трапічныя лясы. Жывёльны свет не быў багатым, аднак востраў насялялі некалькі эндэмічных відаў кажаноў і наземная птушка накшталт маўрыкійскага дронта. Пясчаныя берагі Радрыгеса здаўна вабілі марскіх чарапах.
Да канца XVIII ст. у выніку наўмыснага або ўскоснага ўмяшання чалавека лясы саступілі месца пашам і плантацыям. Захаваліся толькі некаторыя эндэмічныя віды раслін, у тым ліку мясцовая масліна Elaeodendron orientale, чорнае дрэва Diospyros egrettarum, «смуроднік» Foetidia mauritiana і г. д. У XVIII ст. было амаль знішчана ўсё пагалоўе марскіх чарапах і наземная птушка. Аднак у некаторых раёнах вострава можна сустрэць эндэмічных кажаноў.
У наш час для аднаўлення прыроды на востраве Радрыгес арганізаваны пітомнік мясцовай флоры, два запаведнікі, вядзецца назіранне за наземнымі і марскімі відамі фаўны.
Гісторыя правіць
Некаторыя даследчыкі лічаць, што востраў Радрыгес быў вядомы сярэднявечным арабскім мараходам, і атаясняюць яго з востравам Маразэ на арабскай карце XII ст. У 1507 г. востраў быў упершыню заўважаны ўдзельнікамі партугальскай экспедыцыі ў Індыйскі акіян на чале з Трыстанам да Кунья. У лютым 1528 г. ён зноў быў адкрыты партугальскім капітанам Дзьёгу Радрыгесам, у гонар якога і быў названы картографамі. На французскіх картах востраў некаторы час таксама пазначаўся як Іль-Марыяна.
У 1691 г. Радрыгес быў каланізаваны групай французскіх гугенотаў, аднак праз два гады, не вытрымаўшы ізаляцыі, пасяленцы пераехалі на Маўрыкій. У 1735 г. па загаду французскага губернатара Маскарэнскіх астравоў на Радрыгесе было заснавана паселішча чарапахаловаў. У 1792 г. было арганізавана яшчэ адно перасяленне французскіх каланістаў, што стварылі жывёлагадоўчыя фермы і плантацыйныя гаспадаркі. Яны пачалі ўвозіць для працы неграў-рабоў з Афрыкі і Мадагаскара.
У 1810 г. востраў Радрыгес быў далучаны да брытанскіх каланіяльных уладанняў. Пасля адмены рабства ў 1839 г. уладальнікі плантацый пачалі ўвозіць закантрактаваных рабочых з Індыі. Аднак, у адрозненне ад Маўрыкія, індыйская абшчына на Радрыгесе ніколі не складала большасць насельніцтва.
У 1968 г. востраў Радрыгес увайшоў у склад незалежнай дзяржавы Маўрыкій. У 2001 г. атрымаў унутраную аўтаномію.
Эканоміка правіць
Асноўныя галіны эканомікі вострава Радрыгес — рыбалоўства і сельская гаспадарка. Жыхары Радрыгеса трымаюць кароў, авечак і коз, вырошчваюць на продаж цыбулю, часнок і чырвоны перац. Развіццё прамысловасці стрымліваецца адноснай ізаляванасцю. Турызм прызнаецца важнай галіной у перспектыве. Распаўсюджаны традыцыйныя рамёствы — пляценне кошыкаў, гафт, прыгатаванне прыпраў і г. д. Хранічны дэфіцыт дзяржаўнага бюджэта пакрываецца з дапамогай Маўрыкія.
Кіраванне правіць
Востраў Радрыгес — частка дзяржавы Маўрыкій. З 20 лістапада 2001 г. на Радрыгесе дзейнічае асобны Рэгіянальны Сход з 18 прадстаўнікоў, якія абіраюцца мясцовымі жыхарамі ў выніку прамога галасавання. Рэгіянальны Сход з’яўляецца вышэйшым органам заканадаўчай і выканаўчай улады на востраве, аднак падпарадкоўваецца Нацыянальнаму Сходу і ўраду Маўрыкія. Пры Рэгіянальным Сходзе дзейнічае выканаўчая рада на чале са старэйшым прадстаўніком Рэгіянальнага Сходу. Старэйшы прадстаўнік абавязаны рэгулярна інфармаваць прэм’ер-міністра Маўрыкія аб дзейнасці мясцовых дзяржаўных устаноў і стане эканомікі Радрыгеса. Жыхары Радрыгеса таксама маюць права выбіраць прадстаўнікоў у Нацыянальны Сход Маўрыкія.
Ва ўрадзе Маўрыкія маецца пасада міністра па справах Радрыгеса.
Тэрыторыя вострава падзелена на 14 муніцыпальных зон. Найбуйнейшы населены пункт і галоўны адміністрацыйны цэнтр — горад Порт-Матарын.
Культура правіць
Большасць жыхароў Радрыгеса складаюць крэолы — нашчадкі французскіх перасяленцаў і неграў-рабоў. Да нашых дзён захоўваецца высокі сацыяльны статус Rouge, крэолаў, якія лічацца прамымі нашчадкамі французаў. Распаўсюджаны крэольскі дыялект французскай мовы, аднак афіцыйны статус маюць літаратурная французская і англійская мова. На іх вядзецца дзяржаўнае справаводства і выкладанне ў школах. Большасць вернікаў — каталікі, прычым царква мае значны ўплыў на паўсядзённае жыццё.
Крэольскі характар культуры Радрыгеса вызначаецца асаблівасцямі мясцовай кухні і фальклору. Жыхары Радрыгеса традыцыйна ўжываюць шмат рыбы і гародніны. Звычайна стравы маюць еўрапейскія назвы, аднак адрозніваюцца па смаку, што тлумачыцца прыхільнасцю радрыгесцаў да мясцовых спецый. У мінулым было пашырана вырошчванне кукурузы, што з’яўлялася асноўнай ежай. У наш час яе замяніў больш танны імпартны рыс.
Народная музыка Радрыгеса спалучае еўрапейскія і афрыканскія рысы. Адным з галоўных музычных інструментаў з’яўляецца барабан. Радрыгесцы аддаюць перавагу рытмічным музычным творам. Разам з гэтым, народныя музыканты выкарыстоўваюць акардэон і гітару. У вусным фальклоры пераважаюць генеалагічныя паданні і арыгінальныя пераказы біблейскіх гісторый.
Галерэя правіць
-
Гара Ліман -
Востраў Эрмітаж каля ўзбярэжжа Радрыгеса -
Пляж на ўсходнім беразе -
Olea lancea -
Будынак Рэгіянальнага Сходу -
Надпіс на крэольскім дыялекце
Спасылкі правіць
- Rodrigues Island Архівавана 18 лютага 2015.
- Rodrigues Island Tourism Office Архівавана 14 красавіка 2012.
- Petrology and geochemistry of Rodrigues Island
- Flora & Fauna Rodrigues Архівавана 11 сакавіка 2016.
- Olivier Esnault, REUNION & RODRIGUES — THE FORGOTTEN ISLANDS
- Cry Freedom Rodrigues Island: Case for Self-Determination Архівавана 4 сакавіка 2016.