Вудага (рака)

рака ў Беларусі

Ву́дага[3] (Удага, Удуга, Вудуга, Ведзьга) — рака ў Чэрыкаўскім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Сож (басейн Дняпра).

Вудага
Характарыстыка
Даўжыня 37 км
Басейн 261 км²
Расход вады 1,5 м³/с
Вадацёк
Выток  
 • Месцазнаходжанне за 2 км на поўнач ад вёскі Селішча
 • Вышыня 173[1] м
 • Каардынаты 53°46′55″ пн. ш. 31°13′58″ у. д.HGЯO
Вусце Сож
 • Месцазнаходжанне каля горада Чэрыкаў
 • Вышыня 134,1[2] м
 • Каардынаты 53°35′03″ пн. ш. 31°25′17″ у. д.HGЯO
Ухіл ракі 1,2 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма Сож → Дняпро → Чорнае мора
Краіна
Рэгіён Магілёўская вобласць
Раён Чэрыкаўскі раён
physical
Вудага (рака)
Вудага (рака)
physical
выток
выток
вусце
вусце
Blue 0080ff pog.svg — выток, Blue pog.svg — вусце

НазваПравіць

Назва балцкага паходжання. У аснове назвы — адзін з варыянтаў балцкай гідранімічнай асновы Ud- : Vad- : Ved-, якая звязаная з лат. ūdens, пруск. (w)undan, літ. vanduo «вада», яцвяжскім *udā «вада; рака».

Гэтая аснова ў балцкіх назвах такіх рэк, як літоўскія Vedega (Vadaga), Vadaktis, Ūdara[4], пруская *Vadanga (> Wadangen), падзвінская Водзьга, падняпроўскія Ведаса, Ведага[5], возера Вядзета.

На другой пазіцыі гэтая аснова ў прускім гідроніме Asege-wad «Яршовае возера»[6], у яцвяжскіх рачных назвах Ясельда, Грыўда, Нёўда і інш.[7]

Назва Водзьга ўтвораная з дапамогай пашыральніка -g-, які добра вядомы ў літоўскім назва- і словаўтварэнні: напрыклад, ežys «вожык» (этымалагічна «калючы») — ežegys «ёрш („калючая“ рыба)»[8][9]. Гэты пашыральнік у балцкіх назвах верхнедняпроўскіх рэк Рыдага (< *Rūdaga) "Рудая (рака)", Лапуга "Лісіная (рака)"[10].

Назва значыць «рака, вада».

ГідраграфіяПравіць

Даўжыня ракі 37 км. Плошча вадазбору 261 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 1,2[11] м/км. Сярэдні расход вады 1,5[11] м³/с. Выток ракі знаходзіцца за 2 км у напрамку на поўнач ад вёскі Селішча, вусце каля паўночна-ўсходняй ускраіны горада Чэрыкаў. Даліна ракі ў вярхоўі невыразная, ніжэй вёскі Жытнёў трапецападобная, шырынёй 400—600 м, у вусці да 1 км. Пойма двухбаковая, шырынёй 100—150 м. Рэчышча Вудагі звілістае. Шырыня рэчышча ў ніжнім цячэнні складае да 15[11] м.

Асноўныя прытокі — Казёл (Вудажка) (левы), Малая Вудажка (правы).

Каля ракі вёскі Селішча, Забачэў, Жытнёў, Юны Пахар, Тур’е. Каля вёскі Пабеда ў басейне Вудагі, на прытоку ракі Малая Вудажка, сажалка.

Зноскі

  1. Ліст карты N-36-75. Выданне 1982 г. (руск.)
  2. Ліст карты N-36-87. Выданне 1982 г. (руск.)
  3. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4.
  4. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 351, 358.
  5. Топоров В. Н., Трубачев О. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. — М., 1962. — С. 129, 157, 169—170, 178, 211.
  6. K. Būga. Jotvingių žemės upių vardų galūnė -da. // Tauta ir žodis. — 1923. — Т. 1. — С. 100.
  7. K. Būga. Jotvingių žemės upių vardų galūnė -da. // Tauta ir žodis. — 1923. — Т. 1. — С. 100.
  8. P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 102—105.
  9. S. Ambrazas. Daiktavardžių darybos raida II. Vilnius, 2000. С. 185—187.
  10. Топоров В. Н., Трубачев О. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. — М., 1962. — С. 157.
  11. а б в Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.

ЛітаратураПравіць

СпасылкіПравіць