Віктар Сянкевіч
Віктар Сянкевіч (псеўданім: Язэп Барэйка, сапраўднае імя: Вінсэнт Сенькавец; 19 студзеня 1926 — 26 верасня 2017) — беларускі гісторык, журналіст, дзеяч беларускай дыяспары ў Іспаніі, Канадзе і ЗША. Кадэт БКА і удзельнік руху Супраціўлення ў Другую сусветную вайну
| Віктар Сянкевіч | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 19 студзеня 1926 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 26 верасня 2017 (91 год) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | журналіст, гісторык |
| Альма-матар | |
| Член у | |
.svg){kind=small}
Біяграфія
правіцьНарадзіўся 19 студзеня 1926 г. у сялянскай сям’і ў в. Гірстуны Дзісенскага павету Віленскага ваяводства ў Польскай Рэспубліцы (цяпер Глыбоцкі раён, Віцебская вобласць). Вучыўся ў роднай вёсцы, а потым у Глыбокім.
Падчас Другой сусветнай вайны ў чэрвені 1944 г. быў добраахвотна залічаны ў Мінскую афіцэрскую школу камандзіраў Беларускай краёвай абароны. Пазней Віктар Сянкевіч разам з іншымі аддзеламі БКА трапіў спачатку ў Германію, а потым у Францыю — у выніку перадыслакацыі афіцэрскай школы. У ліку 64 беларускіх кадэтаў перайшоў на бок хаўруснікаў і ўдзельнічаў у руху Супраціўлення. Затым як ураджэнец II Рэчы Паспалітай быў перавезены амерыканцамі ў Італію, уключаны ў Польскі корпус генерала Андэрса. Удзельнічаў у вызваленні Балонні. Пасля вайны вучыўся ў Польскай гімназіі ў Італіі. У сакавіку 1946 г. у італьянскім горадзе Мадэна ўдзельнічаў у арганізацыі Першага з’езда беларусаў-ваенных з корпуса Андэрса. У канцы 1946 г. у прымаў удзел у заснаванні Згуртавання беларусаў у Вялікабрытаніі.
У 1958 г. Віктар Сянкевіч скончыў філасофскі факультэт Мадрыдскага ўніверсітэта. Абараніў доктарскую дысертацыю пра пачаткі Вялікага Княства Літоўскага. У 1958—1961 гг. працаваў у беларускай секцыі Іспанскага нацыянальнага радыё, дзе выступаў як аўтар каментарыяў і гутарак на актуальныя беларускія нацыянальныя тэмы. З 1965 г. пачаў пісаць і актыўна супрацоўнічаў з Радыё «Свабода», апошнім часам вёў там «Беларускі гістарычны каляндар».
Пазней Віктар Сянкевіч выйшаў на пенсію і жыў у горадзе Сан-Францыска (ЗША). Памёр 26 верасня 2017 г. у Сан-Францыска.[1]. Сям'я, паводле запавету, захоўвала прах Віктара і яго жонкі, якая памерла ў 2005 г., каб пахаваць іх разам у Беларусі. 16 лютага 2018 г. Віктар Сянкевіч разам з жонкай быў пахаваны ў яго родных Гірстунах на магіле яго маці.[2] Віктар Сянкевіч пакінуў па сабе сотні скрыптоў на тэмы беларускай гісторыі. Частку сваёй бібліятэкі Віктар Сянкевіч падарыў бібліятэцы Іспанскага каталіцкага ўніверсітэту ў горадзе Тамплёна, дзе ён выступаў з лекцыямі на беларускую тэматыку.
Даследчыцкая дзейнасць
правіцьШматлікія матэрыялы на гістарычныя тэмы друкаваў у эмігранцкіх выданнях, у тым ліку ў у часопісе «На шляху» (быў яго заснавальнікам), газетах «Бацькаўшчына», «Беларус» і інш. Разам з Кастусём Акулам быў аўтарам большасці артыкулаў у ваенна-гістарычным часопісе «Зважай!», які выдаваўся ў канадскім горадзе Таронта. У часопісе «Зважай!» былі надрукаваны такія яго вядомыя артыкулы, як «Беларускія вайсковыя фармацыі ў летувіскай арміі», «Сымон Рак-Міхайлоўскі: (3 нагоды сотых угодкаў ад нараджэння)», «Да 175-годдзя аднаўлення Вялікага княства Літоўскага», «Вайна 1812 году і беларускія жыды», «Ю. І. Крашэўскі», «Матэрыялы з гісторыі ўзброеных сілаў БНР», «У 70-я ўгодкі савецка-летувіскага мірнага дагавору», «У 150-я ўгодкі скасавання статуту Вялікага княства Літоўскага», «Ігнат Грынявіцкі: (да 135-годдзя ад нараджэння і 110-годдзя – ад смерці)».
У сваім артыкуле «Пра ўдзел беларусаў на заходніх франтах другой сусветнай вайны» ў часопісе «Зважай!» Віктар Сянкевіч даследаваў статыстыку польскіх узброеных сіл у складзе войска Вялікабрытаніі, і прыйшоў да высновы, што ў барацьбе супраць Краін нацысцкага блока прымала ўдзел 30867 жаўнераў беларускага паходжання.
Памяць
правіцьУ аповесці пісьменніка Кастуся Акулы «Змагарныя дарогі» Віктару Сянкевічу прысвечаны раздзел пад назвай «Чалавек, якога немцы не маглі застрэліць». Ён быў напісаны паводле ўспамінаў Віктара Сянкевіча.
У ліпені 2019 г. на магіле Віктара Сянкевіча паставілі помнік. На помніку была зроблена эпітафія:
«Той, хто «Свабоду» слухае здаўна,
Радзіму не мяняе на капейку
Мы помнім праўду, што калісьці нам
Праз шум глушылак
Гаварыў Язэп Барэйка...»
Эпітафія была зроблена на просьбу сына — Майкла Сянкевіча. Тэкст быў напісаны Зміцерам Бартосікам, які працягвае справу Віктара Сянкевіча на Радыё «Свабода».[3]
Зноскі
правіць- ↑ https://www.racyja.com/hramadstva/na-glybochchyne-pakhavali-emigratsyjnag/ Архівавана 21 ліпеня 2019. На Глыбоччыне пахавалі эміграцыйнага дзеяча Віктара Сянкевіча
- ↑ https://nashaniva.by/?c=ar&i=204801 У пятніцу ў Глыбокім пахаваюць прах эміграцыйнага дзеяча Віктара Сянкевіча
- ↑ https://www.svaboda.org/a/30057849.html Пад Глыбокім паставілі помнік на магіле журналіста Свабоды Язэпа Барэйкі
Літаратура
правіць- Скрабатун У. І. Сянке́віч (Сянькевіч) Віктар // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 350—351. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Скрабатун, У. І. Віктар Сянкевіч / У. І. Скрабатун // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Глыбоцкага раёна / рэдкал.: Б. І. Сачанка [і інш.]; мастак А. М. Хількевіч. — Мінск : БелЭн імя П. Броўкі, 1995. — С. 414.
- Скрабатун У. Сянкевіч Віктар // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 478. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.