Еўрапейскі дзень моў
Еўрапейскі дзень моў — адзначаецца 26 верасня, быў абвешчаны Саветам Еўропы (і падтрыманы Еўрапейскім саюзам) падчас Еўрапейскага года моў — 6 снежня 2001г[1]. Паняцце еўрапейскія мовы больш шырокае, яго не трэба блытаць з афіцыйнымі мовамі краін-членаў Еўрасаюза. Асноўная мэта дня — заахвочванне вывучэння і засваенне розных моў як у школах, так і па-за іх межамі на працягу ўсяго жыцця чалавека.
Мэты правіць
Захаванне і развіццё моў, уключаючы малыя, дэкларуецца ў якасці афіцыйнай моўнай палітыкі Еўрасаюза. Сярод спосабаў дасягнення гэтага звычайна называюцца вывучэнне больш чым адной замежнай мовы і працяг вывучэння моў у спелым узросце. Асабліва падкрэсліваецца неабходнасць вывучэння некалькіх замежных моў, а не толькі англійскай, якая абсалютна дамінуе з пачатку 1990-х, засмечваючы шматлікія мовы непатрэбнымі запазычаннямі.
Асноўныя мэты Еўрапейскага дня моў правіць
- прыцягненне ўвагі да вывучэння моў з мэтай павышэння ўзроўню міжкультурнага і міжмоўнага ўзаемаразумення;
- дэманстрацыя багацця моўнай і культурнай разнастайнасці Еўропы;
- заахвочванне вывучэння і асваення розных моў як у школах, так і па-за імі цягам часу ўсяго жыцця чалавека.
Цікавыя звесткі правіць
На тэрыторыі Еўропы налічваецца 225 аўтахтонных моў, больш за 2/3 якіх альбо ўжо вымерлі, альбо знаходзяцца на мяжы знікнення ў выніку паступовай асіміляцыі ў становішчы моўнага меншасці (напрыклад, ірландская мова і іншыя кельцкія мовы).
З іншага боку, моўная карціна Еўропы істотна ўзбагацілася з другой паловы XX стагоддзя, калі ў выніку масавай эканамічнай і палітычнай міграцыі практычна ва ўсіх еўрапейскіх краінах, асабліва ў іх сталіцах, стала чуцца гаворка многіх народаў свету. У Нямеччыне прыкметна прысутнасць турэцкай мовы, у Швецыі і Францыі — арабскага, у Лондане па дадзеных апошніх апытанняў пражываюць носьбіты 336 моў, у тым ліку хіндзі, урду, розных афрыканскіх моў і іншых. Але вельмі часта наплыў мігрантаў з трэціх краін прыводзіць да пагаршэння становішча аўтахтонных моў нацыянальных меншасцяў, паколькі імігранты звычайна імкнуцца авалодаць толькі найбольш эканамічна «выгаднай», дамінуючай мовай, карыстаючыся родным у хатнім ужытку і ігнаруючы ўсе іншыя. Так, наплыў мігрантаў у Ірландыі ўскосна спрыяе далейшаму заняпаду ірландскага мовы за кошт англійскай, а ў Фінляндыі — шведскай за кошт фінскай.
Моўная статыстыка сучаснай Еўропы правіць
Большасць еўрапейскіх моў індаеўрапейскага паходжання. З канца 18-га стагоддзя, найбольш распаўсюджанай мовай Еўропы (як з пункту гледжання геаграфіі, так і колькасці носьбітаў мовы) быў рускі, які замяніў французскую мову. Каля 150 мільёнаў еўрапейцаў кажуць на рускай на штодзённай аснове. Далей з вялікім адрывам ідзе нямецкая мова — каля 95 мільёнаў, французская, — 66 мільёнаў, англійская мова — 63 мільёны, італьянскі мова — 60 мільёнаў, іспанская і польская мова — прыкладна па 40 млн носьбітаў і ўкраінская мова — каля 25-30 млн носьбітаў.
Сучасныя тэндэнцыі правіць
У якасці замежных моў у Еўропе, якімі валодаюць еўрапейцы, вылучаюцца: англійская (38 %), нямецкая (15 %), французская (14 %), руская (7 %), іспанская (5 %), італьянская (3 %).
Попыт на англійскую ў апошнія гады стабілізаваўся на высокім узроўні, на нямецкую, французскую і асабліва італьянскую мовы некалькі спаў, затое значна павялічылася прывабнасць іспанскай мовы, у меншай ступені партугальскай.
Традыцыйна слаба вывучаецца заходняя і паўднёвыя еўрапейцы славянскія мовы (за выключэннем рускай) і фіна-ўгорскія, апошнія звычайна ўспрымаецца як складаныя з-за адсутнасці роднасных сувязяў з індаеўрапейскімі мовамі.
Павялічваецца прывабнасць шэрагу буйных неіндаеўрапейскіх моў — кітайскай, арабскай, турэцкай, карэйскай.