Лавоша (рака)
Лаво́ша — рака ў Лагойскім раёне Мінскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Цна (прыток Гайны, басейн Бярэзіны).
| Лавоша | |
|---|---|
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 10 км |
| Басейн | 49 км² |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Месцазнаходжанне | каля вёскі Лавоша |
| • Каардынаты | 54°20′34″ пн. ш. 27°58′54″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Цна |
| • Вышыня | каля 171[1] м |
| • Каардынаты | 54°19′07″ пн. ш. 28°06′16″ у. д.HGЯO |
| Ухіл ракі | 4 м/км |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Цна → Гайна → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора |
| Краіна | |
| Рэгіён | Мінская вобласць |
| Раён | Лагойскі раён |
   |
|
 выток вусце |
|
|
— выток, — вусце |
|
Назва правіць
Назва Лавоша балцкага паходжання.
Гідранімічны корань Lav- таксама ў літоўскай рачной назве Lavysa (рака, з якой выцякае возера Lavysas), якая далей звязаная з гідронімамі Lūvas, Lojis[2].
Ад індаеўрапейскага *lou- са значэннем «умываць, мыць, купаць» (> «ліцца», «жолаб, роў»)[3]. У старабалцкай лексіцы корань меў прысутнічаць (пра гэта сведчаць гідронімы), але з цягам часу знік пад ціскам іншых сінонімаў. Тое ж адбылося і, напрыклад, з *droṷus «плынь», што захавалася ў стараіндыйскім draváḥ (< dravas) «бег», а таксама ў гідронімах тыпу Адроў, Сухадроўка.
У назве Лавоша корань Lav- пашыраны пашыральнікам -š- (> -oš-), які выкарыстоўваецца ў літоўскім слова- і назваўтварэнні, а таксама прысутны ў гідронімах Nalošas, Gailėšis, Lapišius, Pelyša[4].
Значэнне назвы Лавоша можа быць перададзенае як «Цякучая (рака)».
Балцкай таксама з’яўляецца назва ракі Цна, у якую Лавоша ўцякае, і назвы іншых цнянскіх прытокаў рэк Ісга (таго ж паходжання, што і бярэзінская Сха), Пядынь, Макоўза[5]. На Бярэзіне (як і на Сажы) Ул. Тапаровым адзначалася адмысловая канцэнтрацыя балцкіх гідронімаў.
Водаапісанне правіць
Даўжыня ракі 10 км. Плошча вадазбору 49 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 4 м/км.
Выток ракі знаходзіцца каля вёскі Лавоша. Упадае ў Цну прыкладна за 3 км у напрамку на паўночны ўсход ад вёскі Кроква. Вадазбор на ўсходніх схілах Мінскага ўзвышша.
Зноскі
- ↑ Ліст карты N-35-69. Выданне 1987 г. Стан Мясцовасці на 1982 г. (руск.)
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 182, 184.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 692.
- ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 316—318.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 189—190, 203.
Літаратура правіць
- Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — С. 120. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
- Ліст карты N-35-69. Выданне 1987 г. Стан Мясцовасці на 1982 г. (руск.)