Лаца Новамескі
Ла́ца Но́вамескі (славацк.: Laco Novomeský, сапраўднае імя Ладзіслаў Новамескі; 27 снежня 1904, Будапешт, Аўстра-Венгрыя — 4 верасня 1976, Браціслава) — славацкі паэт, грамадскі дзеяч. Народны пісьменнік Чэхаславакіі (1964).
| Ладзіслаў (Лаца) Новамескі | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| славацк.: Laco Novomeský | ||||||||
 | ||||||||
| Асабістыя звесткі | ||||||||
| Дата нараджэння | 27 снежня 1904[1][2][…] | |||||||
| Месца нараджэння | Будапешт, Аўстра-Венгрыя | |||||||
| Дата смерці | 4 верасня 1976[1][2][…] (71 год) | |||||||
| Месца смерці | Браціслава | |||||||
| Грамадзянства |
.svg){kind=small} →  |
|||||||
| Прафесійная дзейнасць | ||||||||
| Род дзейнасці | ||||||||
| Мова твораў | славацкая | |||||||
| Грамадская дзейнасць | ||||||||
| Партыя | ||||||||
| Прэміі |
Дзяржаўная прэмія Славацкай сацыялістычнай рэспублікі Дзяржаўная прэмія ЧССР імя Клемента Готвальда |
|||||||
| Узнагароды |
|
|||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | ||||||||
_na_budove_UK_v_Bratislave.JPG)
Біяграфія правіць
Скончыў настаўніцкую семінарыю ў г. Модра. Вучыўся на філасофскім факультэце Браціслаўскага ўніверсітэта (1923?1925). З 1924 публікаваўся ў шэрагу левых часопісаў. У 1925 годзе ўступіў у шэрагі Камуністычнай партыі Чэхаславакіі. Актыўны ўдзельнік яе радыкальнага крыла. Вёў вялікую журналісцкую (у друкаваных органах КПЧ) і грамадска-палітычную працу.
З 1929 жыў у Празе. Друкаваўся ў чэшскіх і славацкіх камуністычных выданнях. Уваходзіў у круг чэхаславацкіх інтэлектуалаў. У 1934 годзе падпісаў антыфашысцкі маніфест. У 1937 заснаваў Клуб сяброў рэспубліканскай Іспаніі, якую наведаў неўзабаве пасля гэтага.
У 1938 годзе вярнуўся ў Славакію. Падчас Другой сусветнай вайны ў 1943 годзе быў у колькасці арганізатараў і членаў падпольнай Камуністычнай партыі Славакіі, у 1944 годзе ўдзельнічаў у Славацкім нацыянальным паўстанні.
У кастрычніку 1944 года ўваходзіў у склад дэлегацыі Славацкага нацыянальнага савета, якая пабыла ў Лондане, дзе вёў перамовы з кіраўніцтвам Чэхаславакіі ў выгнанні.
Пасля Другой сусветнай вайны Ладзіслаў Новамескі — выдатны славацкі палітык. У жніўні 1945 года быў абраны дэлегатам Нацыянальнага славацкага савета. У 1945 годзе стаў членам ЦК Камуністычнай партыі Славакіі, у 1945—1950 гадах — член ЦК Камуністычнай партыі Чэхаславакіі. Дэлегат партыйных з'ездаў КПЧ. У 1948 годзе пасля дзяржаўнага перавароту і прыходу камуністаў да ўлады зрабіў хуткую кар'еру.
З 1951 года кіраваў Маціцай славацкай.
У 1950 годзе быў абвінавачаны ў буржуазным нацыяналізме. Пазбавіўся ўсіх пасад. У 1951 быў арыштаваны. У красавіку 1954 года прысуджаны да 10 гадоў на судовым працэсе над дыверсійнай групай буржуазных нацыяналістаў у Славакіі (так званая «справа Густава Гусака»). Пазней ,калі адбыў палову пакарання, быў умоўна-датэрмінова вызвалены. Жыў у Празе пад наглядам паліцыі, не атрымаўшы дазволы вярнуцца ў Браціславу.
У 1963—1970 гадах працаваў дырэктарам Інстытута літаратуры Славацкай акадэміі навук у Браціславе. Толькі пасля рэабілітацыі ў снежні 1963 года смог ізноў публікаваць свае творы і паўторна ўступіў у камуністычную партыю. У маі 1963 года на канферэнцыі славацкіх пісьменнікаў ізноў урачыста прыняты ў члены Саюза пісьменнікаў.
У 1968—1971 гадах быў намеснікам старшыні і членам Нацыянальнага савета Славакіі. У 1968—1974 гадах старшыня Маціцы славацкія. З 1974 года — яе ганаровы старшыня.
Творчасць правіць
Пачынаў у рэчышчы пралетарскай паэзіі (зб. «Нядзеля», 1927). Аўтар зборнікаў лірыкі сацыяльна-псіхалагічнай («Адчыненыя вокны», 1935; «Адтуль» і «Добры дзень, вам», абодва 1964), антыфашысцкай («Святы за ваколіцай», 1939; «Забароненым алоўкам», 1946), паэм «Да горада 30 хвілін» і «Віла Тэрэза» (абедзве 1963), літаратуразнаўчых і публіцыстычных артыкулаў. Перакладаў з чэшскай, венгерскай і рускай моў.
Пераклады правіць
На беларускую мову асобныя яго вершы пераклалі А. Вялюгін, Н. Гілевіч, У. Караткевіч, П. Макаль.
Зноскі
- ↑ а б Laco Novomeský // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Czech National Authority Database Праверана 23 лістапада 2019.
Літаратура правіць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
Беларускія пераклады правіць
- Галасы маіх сяброў. Мн., 1993;
Спасылкі правіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лаца Новамескі
