Легіянерская авіяцыя

Легіянерская авіяцыя або Легіянерскія ВПС (італ.: Aviazione Legionaria, ісп.: Aviación Legionaria) — экспедыцыйны авіяцыйны корпус Каралеўскіх ВПС Італіі, які знаходзіўся з 1936 па 1939 год у Іспаніі і прымаў удзел у грамадзянскай вайне на баку нацыяналістаў генерала Франсіска Франка. Разам з нямецкім добраахвотніцкім авіяцыйным легіёнам «Кондар», легіянерская авіяцыя ваявала супраць Рэспубліканскай Іспаніі і падтрымлівала з паветра сухапутны італьянскі экспедыцыйны корпус. Пастаянным месцам дыслакацыі з’яўляўся аэрадром на востраве Мальёрка, які быў акупаваны італьянскімі войскамі.

Легіянерская авіяцыя
Краіна	Каралеўства Італія
Падпарадкаванне	Нацыяналістычная фракцыя (Іспанія)
Уваходзіць у	Каралеўскія ваенна-паветраныя сілы Італіі[d], Aviación Nacional[d], Нацыяналістычная фракцыя (Іспанія) і Іспанскі легіён
Тып	Ваенна-паветраныя сілы
Складаецца з	spanish legionary[d]
Удзел у	грамадзянская вайна ў Іспаніі

Легіянерскія ваенна-паветраныя сілы былі названы па аналогіі з легіёнамі часоў Рымскай імперыі.

Гісторыя

У ліпені 1936 года ў Іспаніі пачалася грамадзянская вайна. Генерал Франсіска Франка, лідар іспанскіх нацыяналістаў, падняў ваеннае паўстанне ў Іспанскім Марока супраць рэспубліканскага ўрада. Мэтай Франка быў захоп улады ў краіне. Аднак, для перакідання паўстанцкай арміі (30 тыс. салдат і некалькі артылерыйскіх падраздзяленняў) на Кантынентальную Іспанію, Франка патрабавалася транспартная авіяцыя. Іспанская армія ж і асабліва армія Франка ў Марока была даволі дрэнна абсталявана ў ваенна-тэхнічным стаўленні.

24 ліпеня нацыяналісты звярнуліся да італьянскага консула ў Танжэры і італьянскага ваеннага аташэ маёра Лукардзі з просьбай да Беніта Мусаліні даць больш за два дзесяткі транспартных самалётаў, знішчальнікі для іх прыкрыцця, а таксама транспартныя караблі. Першапачаткова, нягледзячы на спачуванне да паўстанцаў, Мусаліні не хацеў адпраўляць самалёты яму на дапамогу, але перадумаў. 27 ліпеня ён загадаў ВПС адправіць 12 транспартных самалётаў Savoia-Marchetti SM.81 Pipistrello з італьянскімі экіпажамі. Прыбыўшы ў Іспанію, яны сфармавалі падраздзяленне, якое першапачаткова атрымала іспанскую назву Aviación del Turco (Авіяцыя Тэрцыі).

Паколькі Італія афіцыйна не ўдзельнічала ў грамадзянскай вайне ў Іспаніі, на ўсіх самалётах былі прыбраны знакі ВПС Італіі, а экіпажы атрымалі падробленыя іспанскія дакументы на выпадак, калі ім давядзецца здзейсніць вымушаную пасадку па шляху іх руху. З 12 адпраўленых з Сардзініі самалётаў берагоў Марока дасягнулі толькі 9; астатнія тры пацярпелі крушэнне. Размясціўшыся на аэрадроме Тэтуан, гэтыя самалёты аказвалі садзейнічанне па перакідцы франкістаў на мацерыковую Іспанію. Паступова колькасць італьянскай авіяцыі расла. Мусаліні адпраўляў туды ўжо і бамбардзіроўшчыкі, і знішчальнікі.

У канцы 1936 года Aviación del Tercio перайменавана ў Aviazione Legionaria і размешчана на аэрадроме Сан-Банет у Пальме-дэ-Мальёрцы, акупаванай італьянскімі войскамі. На італьянскія самалёты, як і ў выпадку з нямецкім легіёнам «Кондар», наносіліся апазнавальныя знакі Ejército del Aire ВПС франкістаў.

Бамбардзіровачныя аперацыі

Акрамя ваенных аб’ектаў, легіянерская авіяцыя ажыццявіла вялікую колькасць стратэгічных налётаў на гарады ў тылавой зоне Іспанскай Рэспублікі, каб запалохаць грамадзянскае насельніцтва і прымусіць іх здацца. Самым значным з іх была бамбардзіроўка Мадрыда ў 1936 годзе па загадзе генерала Франка, падчас якой жылыя раёны горада падвергліся моцнай бамбардзіроўцы — за выключэннем раёна Саламанка, дзе пражывалі прадстаўнікі вышэйшага класа. Сярод іх, як меркавалася, было шмат прыхільнікаў нацыяналістаў. Тры самалёта атакавалі мост Рэнтэрыя на ўскраіне Гернікі да бамбардзіроўкі самой Гернікі легіёнам «Кондар» 26 красавіка 1937 года, пасля чаго рушыла ўслед атака на Альмерыю.

Неўзабаве італьянцы пачалі здзяйсняць бамбардзіровачныя вылеты на іспанскія гарады, якія кантраляваліся рэспубліканцамі, прычым бамбардзіроўкам падвяргаліся жылыя кварталы гарадоў. Мэтай было пасеяць страх і паніку сярод праўрадавага насельніцтва. Бамбардзіроўкам Aviazione Legionaria падвергнуліся Барселона, Алікантэ і Валенсія. Усяго за тры гады выраблена 728 налётаў і скінута 16 558 авіяцыйных бомбаў.

У агульнай складанасці лётчыкі Aviazione Legionaria наляталі 135 265 гадзін у ходзе 5318 баявых аперацый і скінулі 11 524 тон бомбаў, знішчыўшы 943 самалёта рэспубліканцаў і 224 іх карабля. Італьянцамі ў Іспаніі было страчана 74 знішчальнікаў, 8 бамбардзіроўшчыкаў, 2 штурмавікоў, 2 самалётаў-разведчыкаў. Італьянскія пілоты атрымалі вялікі баявы вопыт, аднак авіятары не вынеслі ўрок з таго, што знішчальнікі-біпланы, якія яны выкарыстоўвалі, ужо пачалі састараваць. У прыватнасці, немцы ў сваім легіён «Кондар» выкарыстоўвалі найноўшыя знішчальнікі-манапланы Messerschmitt Bf.109, якія мелі для канца 1930-х бліскучыя тэхнічныя характарыстыкі. Аднак італьянцы нават у будучай Другой сусветнай вайне працягвалі выкарыстоўваць знішчальнікі-біпланы.

У небе Іспаніі італьянцам супрацьстаялі, у тым ліку і савецкія лётчыкі, якія змагаліся за рэспубліканскі ўрад. У прыватнасці, у паветраны бой з легіянерскамі самалётамі ўступалі савецкія лётчыкі-асы Уладзімір Баброў і Сяргей Грыцавец. Яны збілі некалькі дзясяткаў самалётаў праціўніка.

Склад

Мусаліні адпраўляў у Іспанію найноўшыя на той час тыпы італьянскіх самалётаў. Першапачаткова гэта былі транспартныя Savoia-Marchetti SM.81 Pipistrello. Для іх суправаджэння і абароны ў паветры ўжываліся знішчальнікі Fiat CR.32. У Іспаніі былі апрабаваны найноўшыя італьянскія штурмавікі Breda Ba.65. Як толькі ў Італіі з’яўляліся новыя тыпы ваенных самалётаў, яны тут жа адпраўляліся на вайну, дзе прама ў баявых умовах праходзілі практычныя выпрабаванні. Да 1939 года Легіён меў у сваім распараджэнні Fiat BR.20 Cicogna, Savoia-Marchetti SM.79 Sparviero, Fiat CR.32, Fiat G. 50, IMAM Ro.37 і Caproni Ca.310, усяго больш за 720 самалётаў.

У рамках ваенна-тэхнічнай дапамогі франкістам іспанскай кампаніяй Hispano-Suiza пачалася зборка італьянскіх знішчальнікаў Fiat CR.32, якія атрымалі ў іспанцаў пазначэнне Hispano Ha 132l Chirri; усяго ў Іспаніі было сабрана каля 100 такіх машын.

Тыпы самалётаў і іх колькасць

Знішчальнікн
Fiat G.50	12
Fiat CR.32	405
IMAM Ro.41	25
Бамбардзіроўшчыкі
Savoia-Marchetti S.M.81	65
Savoia-Marchetti S.M.79	99
Fiat B.R.20	16
Breda Ba.65	23
Навучальныя і разведчыкі
IMAM Ro.37bis	36
Caproni Ca.310	16
Caproni A.P.1	10
Breda Ba.28	6
Гідрасамалёты
CANT Z.501	9
CANT Z.506	4
Усяго	724

Пасля заканчэння вайны

Грамадзянская вайна ў Іспаніі скончылася ў сакавіку 39-га перамогай франкістаў. Легіянерская авіяцыя італьянцаў у Іспаніі, якая выканала сваю місію, была расфармавана, італьянскія лётчыкі вярнуліся дадому. З Мальёркі, дзе раней размяшчалася база авіяцыі легіянераў, былі выведзены італьянскія войскі, а каля 200 пакінутых італьянскіх самалётаў былі перададзены іспанскім ВПС, дзе выкарыстоўваліся да 1950-х гадоў.

Спіс лётчыкаў-асаў

Імя лётчыка	Знішчана самалётаў
Марыа Бандзана (Mario Bonzano)	15
Адрыана Мантэлі (Adriano Mantelli)	12
Карада Рычы (Corrado Ricci)	10
Гуідо Набілі (Guido Nobili)	10
Карла Раманолі (Carlo Romagnoli)	9
Джузэпэ Чэні (Giuseppe Cenni)	6
Гранца Лучыні (Granco Lucchini)	5
Энрыка дэль Інчэнты (Enrico degli Incenti)	5

Літаратура

• Morten Heiberg. Emperadores del Mediterráneo: Franco, Mussolini y la guerra civil española. — Editorial Crítica, 2003. — 304 с. — ISBN 978-8484324706.
• Ferdinando Pedriali. Guerra di Spagna e Aviazione italiana. — ‎ Aeronautica militare italiana, Ufficio Storico, 1992. — 413 с.
• Enciclopedia. Enciclopedia ilustrada de la aviación. — Delta, 1982. — Т. 3. — ISBN 8485822382.