Леў Мікалаевіч Гумілёў
Леў Мікалаевіч Гумілёў (руск.: Лев Никола́евич Гумилёв; 1 кастрычніка 1912 — 1992) — расійскі гісторык-этнолаг, доктар гістарычных і геаграфічных навук, філосаф, заснавальнік пасіянарнай тэорыі этнагенезу, паэт, перакладчык з фарсі.
| Леў Мікалаевіч Гумілёў | |
|---|---|
| руск.: Лев Николаевич Гумилёв | |
 | |
| Дата нараджэння | 1 кастрычніка 1912[1][2] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 15 чэрвеня 1992[2][3][…] (79 гадоў) ці 1992[4] |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства |
|
| Бацька | Мікалай Сцяпанавіч Гумілёў |
| Маці | Ганна Андрэеўна Ахматава |
| Род дзейнасці | антраполаг, географ, гісторык, паэт, перакладчык, пісьменнік, філосаф, этнолаг |
| Навуковая сфера | гістарыяграфія, этналогія, усходазнаўства і археалогія |
| Месца працы | |
| Навуковая ступень | доктар гістарычных навук (1961) і доктар геаграфічных навук (1974) |
| Навуковае званне | |
| Альма-матар |
|
| Навуковы кіраўнік | Nikolaï Kiouner[d] і Васіль Васілевіч Струвэ |
| Вядомыя вучні | Gelian Prokhorov[d] |
| Узнагароды |
      |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Біяграфія
правіцьНарадзіўся ў Царскім Сяле 1 кастрычніка 1912. Сын паэтаў Мікалая Гумілёва і Ганны Ахматавай. Дзіцём яго выхоўвала бабуля ў маёнтку Слепнева Бежацкага павета Цвярской губерніі.
З 1917 да 1929 жыў у Бежацку. З 1930 у Ленінградзе. У 1930—1934 працаваў у экспедыцыях у Саянах, на Паміры і ў Крыме. З 1934 вучыцца на гістарычным факультэце Ленінградскага ўніверсітэта. У 1935 выключаны з універсітэта і арыштаваны, але праз некаторы час вызваліўся. У 1937 адноўлены ў ЛДУ.
У пач. 1938 арыштаваны, быўшы студэнтам ЛДУ, і асуджаны на пяць гадоў. Тэрмін адбываў у Нарыльлагу, працуючы тэхнікам-геолагам у медна-нікелевай шахце, пасля адбыцця тэрміну пакінуты ў Нарыльску без правоў на выезд. Увосень 1944 па сваім жаданні пайшоў у Савецкую армію, ваяваў шэрагоўцам у штрафбаце на Першым Беларускім фронце, скончыўшы вайну ў Берліне.
У 1945 дэмабілізаваны, адноўлены ў ЛДУ, які скончыў у пач. 1946 і паступіў у аспірантуру Ленінградскага аддзялення Інстытута ўсходазнаўства АН СССР, адкуль быў выключаны з абгрунтаваннем «з-за неадпаведнасці філалагічнай падрыхтоўкі абранай спецыяльнасці».
28 снежня 1948 абараніў у ЛДУ дысертацыю кандыдата гістарычных навук, прыняты навуковым супрацоўнікам у Музей этнаграфіі народаў СССР.
7 лістапада 1949 арыштаваны, асуджаны на 10 гадоў, якія адбываў спачатку ў лагеры асаблівага прызначэння ў Чурбай-Нура каля Караганды, пасля ў лагеры ў Міжрэчанску ў Кемераўскай вобласці, у Саянах. У 1956 рэабілітаваны з-за адсутнасці факта злачынства.
З 1956 працаваў бібліятэкарам у Эрмітажы, абараніў доктарскую дысертацыю («Старажытныя цюркі»). Да выхаду на пенсію ў 1986 працаваў у Навукова-даследчым інстытуце геаграфіі пры Ленінградскім дзяржаўным універсітэце.
Памёр 15 чэрвеня 1992 у Санкт-Пецярбургу.
У жніўні 2005 у Казані «у сувязі з днямі Санкт-Пецярбурга і святкаваннем тысячагоддзя горада Казань» Льву Гумілёву быў пастаўлены помнік.
Гумілёў і гістарычная навука
правіцьЛеў Гумілёў прапанаваў комплекс арыгінальных метадаў вывучэння этнагенезу, якія заключаюцца ў паралельным вывучэнні гістарычных звестак аб клімаце, геалогіі і геаграфіі адпаведнага ландшафту і археалагічных і культурных крыніц. Выкарыстоўваючы гэтыя метады, нароўні з традыцыйнымі, ён даследаваў гісторыю шматлікіх народаў Еўразіі. Акрамя гэтага, ён прапанаваў арыгінальную пасіянарную тэорыю этнагенезу, з дапамогай якой спрабаваў патлумачыць заканамернасці гістарычнага працэсу.
Непасрэдна ў даследаваннях Л.Гумілёву таксама належыць мноства цікавых ідэй. Напрыклад, маштабы монгольска-татарскага іга ён лічыць вельмі завышанымі. На яго думку, для руска-мангольскіх дачыненняў быў характэрны, хутчэй, сімбіёз, а сур'ёзныя сутыкненні былі звязаныя, у асноўным, з ардынскімі мусульманамі, больш радыкальнымі, чым астатнія манголы. Кітай у яго паўстае не мірным асяроддзем цывілізацыі, што змагаецца з захопнікамі, а злым агрэсарам. Тое самае ён кажа пра Еўропу: крытыка еўропацэнтрызму займае ў яго працах важнае месца. Старажытных (да XIV ст.) і сучасных рускіх ён лічыць рознымі этнасамі. Падобная ідэя сустракалася ў многіх вучоных (напрыклад, у С. М. Салаўёва), але ў Гумілёва яна аформленая найбольш дасканала.
Працы Гумілёва, найперш, тыя, дзе развівалася пасіянарная тэорыя этнагенезу, не былі падтрыманыя гістарычнай навукай СССР і выклікалі крытычныя заўвагі шэрагу гісторыкаў (улучна: Я. С. Лур'е, А. П. Навасельцаў і інш.), якія абвінавачвалі іх у адвольным маніпуляванні фактамі, нават у прыдумвання фактаў, у парушэнні падмурку навуковай метадалогіі і нават у псеўданавуковасці[6].
Галоўныя працы
правіць- Легенда і рэальнасць у старажытнай гісторыі Тыбету (Легенда и действительность в древней истории Тибета)
- Гісторыя народа Хуну (История народа Хунну), 1960
- Адкрыццё Хазарыі (Открытие Хазарии), 1966
- Старажытныя цюркі (Древние тюрки), 1967
- Пошукі прыдуманага царства (Поиски вымышленного царства), 1970
- Хуну ў Кітаі (Хунну в Китае), 1974
- Этнагенез і біясфера Зямлі (Этногенез и биосфера Земли), 1979
- Старажытная Русь і Вялікі стэп (Древняя Русь и Великая степь), 1989
- Тысячагоддзе вакол Каспія (Тысячелетие вокруг Каспия), 1990
- Ад Русі да Расіі (От Руси к России), 1992
- Канец і зноў пачатак (Конец и вновь начало), 1992
- З гісторыі Еўразіі (Из истории Евразии), 1993
Гл. таксама
правіцьЗноскі
- ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
- ↑ а б в г Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 15 кастрычніка 2021.
- ↑ Гумилев Лев Николаевич // Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век / под ред. О. В. Богданова
- ↑ Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2013. — 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) — ISBN 978-5-85803-225-0
- ↑ LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.
- ↑ Прапелер Пасіянарнасці, альбо Тэорыя прыватызацыі гісторыі А.Кузьмін
Спасылкі
правіць(усе спасылкі па-руску):
- Гумілёвіца
- Старонка Льва Мікалаевіча Гумілёва Архівавана 8 лютага 2015.
- Гумілёвы — Ахматава і Бежацкі край Архівавана 8 лютага 2015.
- Гумілёў, Леў Мікалаевіч (1912—1992)