Мікалай Аляксандравіч Прыляжаеў
Мікалай Аляксандравіч Прыляжа́еў[3] (27 верасня 1877 — 26 мая 1944) — вучоны ў галіне арганічнай хіміі, прафесар (1913), акадэмік Акадэміі навук БССР (1940), член-карэспандэнт Акадэміі навук СССР (1933).
| Мікалай Аляксандравіч Прыляжаеў | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 15 (27) верасня 1877 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 26 мая 1944[1] (66 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | хімік |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Член у |
|
| Узнагароды | |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Нарадзіўся ў вёсцы Копасава[4] Пензенскай губерні (зараз у Мардовіі). У 1895 годзе скончыў духоўную семінарыю[5]. Паступіў на прыродазнаўчае аддзяленне фізіка-матэматычнага факультэта[5] Варшаўскага ўніверсітэта, які скончыў у 1900 годзе. Пачаў працу ў Варшаўскім політэхнічным інстытуце на пасадзе асістэнта на кафедры арганічнай хіміі, з 1908 года — старшы асістэнт[5]. У 1912 годзе абараніў дысертацыю на ступень магістра[5]. З 1913 года працаваў у Варшаўскім універсітэце (прафесар), з 1915 года ў Кіеўскім політэхнічным інстытуце, з 1924 года ў Беларускім дзяржаўным універсітэце, загадчык кафедры арганічнай хіміі ў 1924—1938[6] гадах. У час працы ў Беларускім дзяржаўным універсітэце быў адным са стваральнікаў хімічнага факультэта, яго дэканам[6] і адначасова ў 1931—1933 гадах займаў пасаду дырэктара Інстытута хіміі Акадэміі навук БССР. З 1935 года М. А. Прыляжаеў у Беларускім політэхнічным універсітэце.
Памёр 26 мая 1944 года ў Маскве. Пахаваны на Армянскіх могілках[5].
Навуковая дзейнасць правіць
М. А. Прыляжаеў з’яўляецца аўтарам больш за 50 навуковых прац, у тым ліку 4 манаграфій[5]. Асноўныя працы па хіміі кіслародзмяшчальных арганічных злучэнняў. Распрацаваў спосаб атрымання эпоксізлучэнняў (рэакцыя Прыляжаева).
Сярод апублікаванага:
- Органические перекиси и их применение для окисления непредельных соединений. — Варшава, 1912.
Узнагароды правіць
У 1912 годзе атрымаў Прэмію імя А. М. Бутлерава за працы па ўздзеянню арганічных гідрапераксідаў на негранічныя злучэнні[5].
Памяць правіць
У 1969 годзе на будынку хімічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта ўстаноўлена мемарыяльная дошка[6].
Зноскі
- ↑ Прилежаев Николай Александрович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ http://csl.bas-net.by/anews1.asp?id=65328
- ↑ Беларусь 1995.
- ↑ М. Прыляжаеў Архівавана 2 снежня 2020. // Нацыянальная бібліятэка Беларусі
- ↑ а б в г д е ё Имя в белорусской науке: Прилежаев Николай Александрович (руск.)
- ↑ а б в Фотоархив БГУ: Мемориальная доска академику Николаю Прилежаеву Архівавана 1 кастрычніка 2020. (руск.)
Літаратура правіць
- Прыляжаеў Мікалай Аляксандравіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 71. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
- Прыляжаеў Мікалай Аляксандравіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 603. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
- Ахрем А. А., Прилежаева Е. Н., Мещеряков А. П. Жизнь и деятельность Николая Александровича Прилежаева // Журнал общей химии, 1951, т. 21, вып. 11.
Спасылкі правіць
- Мікалай Аляксандравіч Прыляжаеў у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
- М. Прыляжаеў Архівавана 2 снежня 2020. // Нацыянальная бібліятэка Беларусі
- Фотоархив БГУ: Мемориальная доска академику Николаю Прилежаеву Архівавана 1 кастрычніка 2020. (руск.)