Міхаіл Мікалаевіч Ганчарык

Міхаіл (Міхась) Мікалаевіч Ганчарык (12 (24) лістапада 1899, в. Кляннік Ігуменскага павета Мінскай губерні, цяпер Смалявіцкі раён, Мінская вобласць — 11 красавіка 1986, Мінск; Псеўданімы і крыптанімы: Ландыш; М.Ландыш; Лясун; М. Г. Лясун; Я.Сявец; Якім Сявец; Г. М.; М.Г-к; М. Г.) — беларускі навуковец-біёлаг, фізіёлаг раслін, пісьменнік. Доктар біялагічных навук (1960), прафесар; з 1969 года член-карэспандэнт АН БССР; з 1972 года заслужаны дзеяч навукі БССР.

Міхаіл Мікалаевіч Ганчарык
Дата нараджэння	12 (24) лістапада 1899
Месца нараджэння	Кляннік, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	11 красавіка 1986(1986-04-11) (86 гадоў)
Месца смерці	Мінск, БССР, СССР
Месца пахавання	Паўночныя могілкі
Грамадзянства	Беларусь  БССР
Род дзейнасці	пісьменнік
Месца працы	Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія Інстытут біялогіі АН БССР Інстытут эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча НАН Беларусі сельскагаспадарчая секцыя Інбелкульта
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук
Навуковае званне	член-карэспандэнт АН БССР, прафесар
Альма-матар	Ігуменскае вышэйшае пачатковае вучылішча[d] (1914) Горы-Горацкі земляробчы інстытут (1924)
Вядомы як	біёлаг, пісьменнік
Член у	Маладняк
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

У 1914 годзе скончыў Ігуменскае пачатковае вучылішча. У 1917—1924 гадах вучыўся ў Горацкім сельскагаспадарчым інстытуце, дзе ўзначальваў Беларускую секцыю студэнтаў.

Горацкая філія «Аршанскага Маладняка», 1926 год. Стаяць: (злева направа) Алесь Вечар, Рыгор Мурашка, Чыжонак, Уладзіслаў Прыбыткоўскі, Калядка. Сядзяць: Мятла, Сяргейчык, Міхась Ганчарык (кіраўнік філіі), Васіль Каваль, Юрка Гаўрук, Алесь Дземідовіч.

Міхась Ганчарык

У 1925—1928 гадах кіраўнік Аршанскага філіяла «Маладняка».

У 1925—1929 гадах працаваў у Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (БСГА). З 1929 года працаваў у Інстытуце біялогіі БелАН, з 1931 намеснік дырэктара, выконваючы абавязкі дырэктара.

Арыштаваны 14 верасня 1933 па справе «Беларускага нацыянальнага цэнтра». Паводле пастановы АДПУ СССР ад 9 студзеня 1934 прыгавораны да 10 гадоў лагераў; накіраваны на будоўлю Байкала-Амурскай магістралі.

Пасля вызвалення з 1947 года старшы навуковы супрацоўнік Арлоўскай доследнай станцыі. Арыштаваны 15 лютага 1949 УДБ па Арлоўскай вобласці. Пастановай Асобай нарады ад 18 мая 1949 высланы на пасяленне ў Краснаярскі край. У 1949—1956 гг. працаваў старшым навуковым супрацоўнікам, дырэктарам Ігарскай доследнай станцыі Інстытута сельскай гаспадаркі Крайняй Поўначы. Знаходзячыся ў высылцы, распрацаваў асновы палярнага земляробства. Вызвалены ў ліпені 1954 годзе. Рэабілітаваны 18 красавіка 1956. З 1956 года ў БСГА, з 1958 года старшы навуковы супрацоўнік Інстытута біялогіі АН БССР, у 1961—1986 гадах загадчык аддзела фотасінтэзу, дырэктар (1967-72), загадчык лабараторыі Інстытута эксперыментальнай батанікі АН БССР (з 1972). З 1976 навуковы кансультант Інстытута эксперыментальнай батанікі АН БССР.

Пахаваны ў Мінску на Паўночных могілках (П-1, 62/25/5).

Навуковая дзейнасць

Распрацоўваў навуковыя асновы палярнага земляробства, вывучаў пытанні вырошчванпя бульбы, капусты і іншых культур ва ўмовах Крайняй Поўначы. Устанавіў розную патрабавальнасць бульбы да вільготнасці глебы ў антагенезе, даследаваў фотасінтэз у бульбе, адток асімілятаў, уплыў іонаў хлору і хлорзмяшчальных калійных угнаенняў на фізіялагічныя працэсы раслін, асабліва бульбы.

Выбраная бібліяграфія

Аўтар шматлікіх навуковых прац па фізіялогіі і біялогіі раслін.

• Влияние экологических условий на физиологию культурных растений. — н., 1962
• Физиологическое влияние ионов хлора на рстения. — Мн., 1968
• Фізіялогія і біяхімія бульбы. — Мн., 1979 (разам з А. С. Вечарам).
• Физиология картофеля. — М., 1979 (в соавт.)

Творчасць

Першыя вершы апублікаваны ў 1914 годзе ў газеце «Наша ніва».

Выступаў з літаратурна-крытычнымі артыкуламі і рэцэнзіямі. Друкаваўся ў газетах «Вольная Беларусь», «Беларусь», часопісах «Аршанскі маладняк», «Рунь», «Зоркі».

Аўтар кнігі пра прэзідэнта АН БССР В. Купрэвіча «Рэвалюцыянер, арганізатар, вучоны» (1981). Апошнія гады працаваў над кнігай мемуараў, якія не паспеў скончыць.

Літаратура

• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
• Вечер А. С., Смоляк Л. П., Иванченко В. М. М. Н. Гончарик // Весці АН БССР. Серыя біялаг. н. 1969, № 6;
• Ліўшыц У. «…Беларускі дзеяч яшчэ з нашаніўскіх часоў» // «Раскопкі вакол Горацкага Парнаса». — Горкі. 2001. С.89-98.
• Гончарик Михаил Николавевич // В кн: Лившиц, В.М, Цыганов, А. Р., Саскевич, П. А. Гордость и слава Белорусской государственной сельскохозяйственной академии. Профессора и выпускники: академики и члены корреспонденты. — Горки: 2017. С. 60-63. ISBN 978-895-467-1
• Возвращенные имена;
• Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. — Т. 2. Верабей — Іваноў. — 541 с.; іл.. — ISBN 5-85700-075-0.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 537 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.

Спасылкі

• Член-карэспандэнт ГАНЧАРЫК Міхаіл Мікалаевіч (руск.) // сайт НАН Беларусі
• Міхаіл Мікалаевіч Ганчарык у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• «Рукапісы не гараць». Гісторыя жыцця беларуса, які прайшоў ссылку і стаў знакамітым фізіёлагам Архівавана 19 верасня 2015.