Наперстаўка пурпуровая
Наперстаўка пурпуровая[3], Палечнік чырвоны[4] (Digitalis purpurea) — від шматгадовых (у культуры — двухгадовых) травяністых раслін сямейства трыпутнікавыя (Plantaginaceae). Раней, у іншых класіфікацыях, расліну адносілі да сямейства залознікавыя (Scrophulariaceae).
| Наперстаўка пурпуровая | |||||||||||||||||
 Агульны выгляд расліны, Германія | |||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||
|
Digitalis purpurea L., 1753 | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Этымалогія правіць
Батанічная назва паходзіць ад лац.: digitus, што азначае пярсцёнак, палец: вяночак нагадвае напарстак.
Марфалогія правіць
Сцёблы 30-120 см вышынёй, прамыя, бароздавыя, могуць быць раўнамерна пакрытыя лісцем, густа пакрытыя простымі і залозістымі валасінкамі.
Кветкі ў густой, аднабаковай і шматкветкавай, пірамідальнай, большай часткай доўгай гронцы. Прыкветкі яйкападобныя або даўгавата-ланцэтныя, вострыя, роўныя даўжыні кветаножак або перавышаюць іх. Кветаножкі 0,5—1 см даўжынёй (пры пладах павялічваюцца да 2 см), густа пакрытыя залозістымі валасінкамі. Долі чашачкі 8-13 мм даўжынёй (пры пладах да 15 мм) і 4-8 мм шырынёй, даўгавата-яйкападобныя, завостраныя. Вяночак пурпуровы або радзей белы, на ніжняй унутранай паверхні трубкі з белай плямай, на якой размешчана некалькі пупуровых кропкавых плям, 3-4 см даўжынёй, трубчата-званочкавы, звонку голы, усярэдзіне на ніжняй губе са шматлікімі, доўгімі, вялікімі, адтапыранымі валасінкамі, якія амаль закрываюць уваход у трубку вяночка, адгін вельмі кароткі, верхняя губа адгіну з расцягнутымі нязначнымі двума долямі, ніжняя трохкутная, тупая, роўная каля траціны даўжыні вяночка. Тычынкі голыя. Завязь залозіста-апушаная.
Батанічнае апісанне правіць
Лісце аксаміцістае, зверху цёмна-зялёнае і рассеяна пакрыта валаскамі, знізу сіваватае, лямцавае ад доўгіх, мнагаклеткавых, часта ападальных і залозістых валасінак, з моцна выступаючым сеткаватым жылкаваннем, край ліста нераўнамерна гародкавы, радзей пілаваты. Разеткавае і ніжняе сцябловае лісце 12-20 (35) см даўжынёй і 3-7 (11) см шырынёй, яйкападобнае або даўгавата-яйкападобнае, завостранае, рэзка адцягнутае ў доўгі, 3-11 см, хвосцік. Верхняе сцябловае лісце кароткачаранковае або сядзячае, у два ці больш разоў менш ніжніх, яйкападобнае або яйкападобна-ланцэтнае.
Каробачка 8-12 мм даўжынёй, 6-9 мм шырынёй, яйкападобная, тупая, густа пакрыта залозістымі валасінкамі. Насенне вельмі дробнае, карычняватае, ячэістае, авальнае або чатырохгранна-прызматычнае, 0,6—0,9 мм даўжынёй і 0,4—0,6 мм шырынёй. Цвіце ў чэрвені—ліпені.
Від апісаны з Заходняй Еўропы.
Арэал правіць
Еўропа: Данія, Фінляндыя, Ірландыя, Нарвегія, Швецыя, Вялікабрытанія, Бельгія, Чэхаславакія, Германія, Італія (Сардзінія), Францыя (уключаючы Корсіку), Партугалія, Іспанія; Паўночная Афрыка: Марока.
Гэта вельмі непатрабавальная і доўгаквітнеючая дэкаратыўная расліна, якая папулярна ў садаводаў. Звычайна вырошчваецца як двухгадовая расліна.
Від не адыграў ніякай ролі ні ў народнай медыцыне, ні ў народных павер’ях Заходняй Еўропы, у адрозненне ад Digitalis ferruginea, якая з’яўляецца лекавай раслінай.
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 46. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.