Пратэсты на Шры-Ланцы (2022)

Пратэсты на Шры-Ланцы, што пазней перараслі ў беспарадкі, пачаліся ў сакавіку 2022 года на фоне найбуйнейшага эканамічнага крызісу ў краіне з моманту здабыцця яе незалежнасці. Пратэстоўцы запатрабавалі адстаўкі ўрада. 9 ліпеня яны ўварваліся ва ўрадавыя будынкі, у тым ліку ў рэзідэнцыю прэзідэнта краіны Гатабая Раджапаксэ. Было абвешчана аб адстаўцы прэзідэнта. 10 ліпеня Раджапаксэ заявіў аб сыходзе ў адстаўку 13-га чысла[1].

Пратэсты на Шры-Ланцы
Дата з 15 сакавіка па 14 ліпеня 2022
Месца  Шры-Ланка
Прычыны эканамічны крызіс
Мэты адстаўка ўрада
Характарыстыка дэманстрацыі, інтэрнэт-актывізм, бунты

Перадумова правіць

Пратэстам папярэднічаў найбуйнейшы эканамічны крызіс у незалежнай Шры-Ланцы. Адной з яго прычын стала забарона ў красавіку 2021 года выкарыстання неарганічных угнаенняў і аграхімікатаў з мэтай пераходу да арганічнай сельскай гаспадаркі. Падзенне вытворчасці чая (адной з вядучых экспартных культур) прывяло да эканамічных страт у памеры каля 425 мільёнаў долараў, а вытворчасць рысу ўпала на 20% толькі на працягу першых шасці месяцаў. Краіна, раней самадастатковая ў яго вытворчасці, была вымушана імпартаваць рыс на суму 450 мільёнаў долараў. У цэлым, сельскагаспадарчая вытворчасць стала ў некалькі разоў больш дарагой пры рэзкім зніжэнні ўраджайнасці[2][3][4]. Іншай прычынай стала зніжэнне замежнага турызму ў перыяд пандэміі COVID-19[5].

Ход пратэстаў правіць

Пратэсты пачаліся 15 сакавіка 2022 года[6] і былі выкліканы найбуйнейшым эканамічным крызісам у краіне з моманту здабыцця яе незалежнасці[7][8], інфляцыяй[9] і карупцыяй[10]. Асноўным патрабаваннем пратэстоўцаў стала неадкладная адстаўка ўрада Гатабая Раджапаксэ[11][12]. Большасць пратэстоўцаў не звязаны ні з адной палітычнай партыяй, некаторыя выказалі незадаволенасць цяперашняй парламенцкай апазіцыяй[13]. Некалькі акцый былі праведзены асобамі, звязанымі з палітычнымі партыямі, але пасля праваліліся з-за адсутнасці падтрымкі.

Пратэсты былі ў асноўным арганізаваны шырокай грамадскасцю, уключаючы настаўнікаў, студэнтаў, лекараў, медсясцёр, IT-спецыялістаў, фермераў, юрыстаў, грамадскіх актывістаў, спартсменаў, інжынераў і паліцыянтаў[14][15]. Мітынгоўцы звычайна скандавалі такія лозунгі, як «Ідзі дадому, Гата!» і «Ідзіце дадому, Раджапаксэ!»[16][17].‎ Моладзь Шры-Ланкі адыграла важную ролю ў правядзенні акцый пратэсту ў Galle Face Green, скандуючы такія лозунгі, як «Вы звязаліся не з тым пакаленнем!» і «Не гуляйце з нашым будучым!»[18][19][20][21].

У адказ на пратэсты абвешчана надзвычайнае становішча, уведзены каменданцкі час, абмежавана праца сацыяльных сетак, такіх як Facebook, Twitter, WhatsApp, Instagram, Viber і YouTube, былі арыштаваны інтэрнэт-актывісты[22][23][24][25]. Гэтыя меры ўзмацнілі грамадскае незадавальненне і паслужылі пачаткам дэманстрацый супраць падаўлення асноўных правоў чалавека[26][27]. Блакаванне сацыяльных сетак таксама мела непрыемныя наступствы для ўрада краіны: жыхары Шры-Ланкі пачалі масава выкарыстоўваць VPN, што прывяло да распаўсюджвання пратэстных хэштэгаў #GoHomeRajapaksas і #GoHomeGota, у такіх краінах, як Злучаныя Штаты Амерыкі, Сінгапур і Германія; блакаванне было знята ў дзень яе ўстаноўкі. Акрамя таго, Камісія па правах чалавека Шры-Ланкі асудзіла гэтую меру і выклікала службовых асоб, адказных за падаўленне дзеянняў пратэстуючых[28].

3 красавіка ўсе 26 членаў другога кабінета Гатабая Раджапаксэ, за выключэннем прэм’ер-міністра, масава падалі ў адстаўку. СМІ палічылі адстаўкі «няшчырымі», адзначыўшы, што пры адстаўках не выконваўся канстытуцыйны пратакол[29][30][31]. На наступны дзень некалькі чалавек былі адноўлены ў розных міністэрствах[32]. Галоўны парламенцкі арганізатар Джонстан Фернанда настаяў на тым, што прэзідэнт не сыдзе ў адстаўку ні пры якіх абставінах, нягледзячы на шматлікія заклікі пратэстоўцаў, апазіцыі і шырокай грамадскасці[33].

12 мая новым прэм’ер-міністрам Шры-Ланкі быў прызначаны Раніл Вікрамасінгхе[34].

Пратэстоўцам удалося дамагчыся значных поспехаў, уключаючы адхіленне ад пасады чыноўнікаў і міністраў, у тым ліку членаў сям’і Раджапаксэ і яе блізкіх паплечнікаў, якіх палічылі адказнымі за эканамічны крызіс, і прызначэнне больш кваліфікаваных экспертаў і вопытных чыноўнікаў, уключаючы стварэнне Кансультатыўнай групы па шматбаковым узаемадзеянні і прымальнасці ўзроўню доўгу[14].

9 ліпеня пратэстоўцы захапілі рэзідэнцыю прэзідэнта Шры-Ланкі[35], Гатабая Раджапаксэ бег[36]. Яны таксама ўварваліся ў Прэзідэнцкі сакратарыят[37] і афіцыйную рэзідэнцыю прэм’ер-міністра[38]. Паліцыя Шры-Ланкі збіла пратэстуючых і чатырох журналістаў ля будынка[39]. Прэм’ер-міністр заявіў у Twitter пра гатоўнасць сысці са сваёй пасады. У сваю чаргу спікер парламента выступіў з заявай аб тым, што прэзідэнт Раджапаксэ сыдзе ў адстаўку 13 ліпеня[40]. Каля 22:00 пратэстоўцы падпалілі захопленую рэзідэнцыю прэм’ер-міністра[41].

13 ліпеня канцылярыя прэм'ер-міністра паведаміла, што Гатабая Раджапаксэ збег на Мальдывы. У краіне абвешчана надзвычайнае становішча. Спікер парламента заявіў, што Раніл Вікрамасінгхе быў прызначаны Раджапаксэ выконваючым абавязкі прэзідэнта[42]. Пратэстоўцы пачалі патрабаваць і яго адстаўкі[43]. 20 ліпеня Вікрамасінгхе быў абраны парламентам на пасаду прэзідэнта[44].

Становішча на фоне пратэстаў правіць

12 красавіка Шры-Ланка абвясціла дэфолт па знешняму абавязку на фоне крызісу і пратэстаў[45].

На 27 чэрвеня ў краіне не засталося бензіну і дызеля нават на адзін дзень[46]. Кабінет міністраў спыніў продаж паліва на два тыдні, каб захаваць яго на выпадак надзвычайных сітуацый. Выключэнне было зроблена толькі для медыцынскага і харчовага сектараў. Афіцыйны прадстаўнік урада Бандула Гунавардана папярэдзіў, што грамадскі транспарт спыніць працу ў бліжэйшы час[47].

Прэзідэнт Шры-Ланкі Гатабая Раджапаксэ паведаміў, што ЗША накіруюць яго краіне дадаткова 20 мільёнаў долараў у выглядзе дапамогі для барацьбы з наступствамі эканамічнага крызісу[48].

Зноскі правіць

  1. СМИ: президент Шри-Ланки уйдет в отставку 13 июля. Newswire также сообщает, что спикер парламента Шри-Ланки известил президента о решении лидеров партий о его отставке. ТАСС (9 ліпеня 2022). Праверана 9 ліпеня 2022.
  2. Nordhaus, Ted; Shah, Saloni (2022-03-05). "In Sri Lanka, Organic Farming Went Catastrophically Wrong". Foreign Policy. Праверана 3 April 2022.
  3. Organic food revolution in Sri Lanka threatens its tea industry. Aljazeera (1 верасня 2021). Архівавана з першакрыніцы 4 верасня 2021. Праверана 5 верасня 2021.
  4. Sirimane, Shirajiv. "Major food crisis in October?". Daily News [англійская]. Праверана 30 May 2022.
  5. Премьер-министр Шри-Ланки созвал экстренное совещание партийных руководителей из-за протестов (руск.). Коммерсантъ (9 ліпеня 2022). Праверана 10 ліпеня 2022.
  6. Sri Lanka’s main opposition to hold demonstration on March 15 in Colombo (англ.). EconomyNext (7 сакавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  7. Everything to Know About Sri Lanka’s Economic Crisis (англ.). BORGEN (23 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  8. Infographic: Sri Lanka’s economic crisis and political turmoil (англ.). www.aljazeera.com. Праверана 15 мая 2022.
  9. "Sri Lanka Declares Public Emergency, Imposes Curfew". Bloomberg.com. 2022-04-01. Праверана 2022-05-15.
  10. Sri Lanka's all-powerful Rajapaksas under fire (англ.). France 24 (1 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  11. Sri Lanka: 50 injured as protesters try to storm president’s house amid economic crisis (англ.). the Guardian (1 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  12. Main opposition SJB to hold mass protest rally in Colombo (англ.). NewsWire (13 сакавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  13. Dilshan Nadeera. The betrayal of the young (англ.). Праверана 15 мая 2022.
  14. а б Sri Lanka’s Leaderless Protests (англ.). thediplomat.com. Праверана 15 мая 2022.
  15. Sri Lanka: The protesters (англ.). The Indian Express (17 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  16. Carpenters in Moratuwa stage protest - Front Page | Daily Mirror (англ.). www.dailymirror.lk. Праверана 15 мая 2022.
  17. Srinivasan, Meera (2022-04-04). "Opposition reject Gotabaya call to join cabinet amid crisis". The Hindu. Colombo. 0971-751X. Праверана 2022-05-15.
  18. Don’t play around with this generation (англ.). ft.lk (12 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  19. Shivanthi ranasinghe. ‘Messed with the Wrong Generation’ (англ.). Ceylon Today (18 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  20. The youth are marching on. Print Edition - The Sunday Times, Sri Lanka. Праверана 15 мая 2022.
  21. Diverse but determined; the people keep coming to Galle Face. Print Edition - The Sunday Times, Sri Lanka. Праверана 15 мая 2022.
  22. СМИ: заключенных могли использовать для нападения на протестующих в Шри-Ланке (руск.). ТАСС. Праверана 15 мая 2022.
  23. Sri Lanka Declared State Of Emergency As Crisis Sparks Protests (англ.)(недаступная спасылка). Viral Bake (2 красавіка 2022). Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2022. Праверана 15 мая 2022.
  24. "Gotabaya Rajapaksa: Economic crisis protesters defy curfew in Sri Lanka". BBC News. 2022-04-03. Праверана 2022-05-15.
  25. Sri Lanka imposes curfew after protests over food, fuel shortages (англ.). www.aljazeera.com. Праверана 15 мая 2022.
  26. ඇදිරිය හා සමාජ මාධ්‍ය තහනම නිසා රජයට ඇති අප්‍රසාදය ඉහළට?(нявызн.). www.ada.lk. Праверана 15 мая 2022.
  27. Sri Lankans in NZ, Australia take to the street against govt. - Breaking News | Daily Mirror (англ.). www.dailymirror.lk. Праверана 15 мая 2022.
  28. Social media ban backfires : Anti Govt slogans trends in other countries (англ.). NewsWire (3 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  29. "Sri Lanka: Reshuffle begins after cabinet quits over protests". BBC News. 2022-04-04. Праверана 2022-05-15.
  30. Cabinet resigns, interim govt. soon - Latest News | Daily Mirror (англ.). www.dailymirror.lk. Праверана 15 мая 2022.
  31. Sri Lanka main SJB slams ‘sham’ cabinet resignation, says no deal (англ.). EconomyNext (4 красавіка 2022). Праверана 15 мая 2022.
  32. 4 new Ministers sworn in - Latest News | Daily Mirror (англ.). www.dailymirror.lk. Праверана 15 мая 2022.
  33. "Gotabaya Rajapaksa: Sri Lanka president defies calls for his resignation". BBC News. 2022-04-06. Праверана 2022-05-15.
  34. 2022: Политический и экономический кризис в Шри-Ланке (руск.). Праверана 10 чэрвеня 2022.
  35. Протестующие на Шри-Ланке захватили резиденцию президента, сообщили СМИ. РИА Новости (9 ліпеня 2022). Праверана 9 ліпеня 2022.
  36. "Президент Шри-Ланки бежал из-за вторжения протестующих в его резиденцию". Профиль. 2022-07-09. Праверана 2022-07-09.
  37. Protesters breach Presidential Secretariat (англ.). NewsWire (9 ліпеня 2022). Праверана 10 ліпеня 2022.
  38. Протестующие в Шри-Ланке вошли в здание резиденции премьера (руск.). Взгляд.ру. Праверана 10 ліпеня 2022.
  39. Police attack journalists covering protests (англ.). NewsWire (9 ліпеня 2022). Праверана 10 ліпеня 2022.
  40. Sri Lanka president to resign on July 13: Speaker (англ.). EconomyNext (9 ліпеня 2022). Праверана 10 ліпеня 2022.
  41. "На Шри-Ланке подожгли резиденцию премьер-министра". News.ru. 2022-07-09. Праверана 2022-07-09.
  42. Joseph Stepansky. State of emergency imposed in Sri Lanka after president flees (англ.). www.aljazeera.com. Праверана 13 ліпеня 2022.
  43. Sri Lanka’s political crisis continues as Ranil Wickremesinghe bids to be president (англ.). the Guardian (16 ліпеня 2022). Праверана 19 ліпеня 2022.
  44. Новым президентом Шри-Ланки стал бывший премьер страны Ранил Викремесингхе. www.vedomosti.ru (20 ліпеня 2022).
  45. Шри-Ланка объявила дефолт по внешнему долгу на фоне нехватки валюты (руск.). РБК. Праверана 15 мая 2022.
  46. SL runs out of fuel and no new shipments ordered - Breaking News | Daily Mirror (англ.). www.dailymirror.lk. Праверана 27 чэрвеня 2022.
  47. Шри-Ланка остановит автобусы. Российская газета (29 чэрвеня 2022). Праверана 29 чэрвеня 2022.
  48. Президент Шри-Ланки Готабая Раджапакса сообщил, что США направят его стране дополнительно $20 млн в виде помощи для борьбы с последствиями экономического кризиса.. ТАСС (29 чэрвеня 2022). Праверана 29 чэрвеня 2022.