Тандракійцы

Тандракійцы (тандракіты) (арм.: Թոնդրակյաններ) — хрысціянска-гнастычная секта, якая паўстала ў Арменіі ў сярэдзіне IX стагоддзя, якая адмаўляла неўміручасць душы і шмат у чым насіла антыфеадальны характар^[1].

Гісторыя правіць

Рэлігійны рух тандракійцаў паўстаў у 830-я гады паўночней возера Ван, у раёне горы Тондрак (тур. Тэндзюрэк) (ад чаго і атрымала свая назва), у Заходняй Арменіі . На сваім пачатковым этапе ідэалогія руху насіла рэзкі антыцаркоўны характар. Члены секты жылі невялікімі камунамі, пераймаючы першым хрысціянам, якія пераследваліся ў Рымскай імперыі у I—III стагоддзях. Заснавальнік руху Смбат Зарэхаванцы вучыў «скасаваць усіх святароў». Лічачы сябе праўдзіва веравалымі хрысціянамі, тандракійцы адпрэчвалі як балвахвальства глыбокая пашана крыжу, наведванне літургіі, а таксама сам інстытут царквы і святарства. Чальцы секты патрабавалі таксама павагі праў сялянства і раўнапраўя мужчын і жанчын.

У 872 годзе Візантыяй быў разгромлена заходне-армянскі рух паўлікян, і многія з іх беглі ва Усходнюю Арменію, заўважна паўплываўшы на гледжанні тандракійцаў. Рух ахапіў не толькі на вобласці Заходняй Арменіі — Тарон, Мананалі і Харк, але таксама пашырылася ў X стагоддзі на тэрыторыі Усходняй Арменіі — Шырак, Сюнік, Айрарат і нават на Месапатамію.

Тондракийское рух паступова пайшоў на спад у другой палове XI стагоддзі пасля таго, як пала Анійскае царства Багратыдаў. Да гэтага часу ўплыў гэтага рэлігійнага кірунку пашырыўся не толькі ў сялянскім асяроддзі, але і сярод гараджанаў, часткі дваранства і духавенства. У XI жа стагоддзі секта распалася на 3 часткі. Пры гэтым, на тэрыторыі ўсходняй Арменіі сляды паўлікіянаў прасочваюцца да сяр. XIX стагоддзя. Брытанскі даследчык Канібер (Frederick Cornwallis Conybeare) зафіксаваў дыскусіі паміж паўлікіянамі і армяна-грыгарыянскім біскупам у 1837 годзе.

Гісторыя руху тондракийцев захавалася дзякуючы падрабязнаму яе апісанню армянскім гісторыкам Арыстакесам Ластыверцы. Духоўным працягам павликан і тондракийцев з'яўляюцца катары, альбігойцы, багамілы і іншыя ўплывовыя ерэтычныя рухі эпохі Сярэднявечча.

У 1967 годзе кампазітар Грыгор Ахінян напісаў на вершы Ваагна Даўцяна араторыю «Тандракійцы».

Гл. таксама правіць

Арэвардзі, рэлігійны рух

Зноскі

↑ Б.Н.Аракелян, Ц.П.Агаян, В.А.Парсамян. «История армянского народа». Учебник для 7-8 классов. — Ереван: Луйс, 1988.

Літаратура правіць

Иоаннисян А. Г. «Движение тондракитов в Армении», «Вопросы истории», 1954, № 10
Погосян С. П. «Закрепощение крестьян и крестьянские движения в Армении в IX—XIII веках», Ереван, 1956.

[1] Б.Н.Аракелян, Ц.П.Агаян, В.А.Парсамян. «История армянского народа». Учебник для 7-8 классов. — Ереван: Луйс, 1988.

[1]